Chirurgiczne usuwanie zmian skórnych

Autorzy pracy "The Global Burden of Skin Disease in 2010: An Analysis of the Prevalence and Impact of Skin Conditions" podają, że choroby dotyczące skóry występować mogą nawet u 30 do 70% ludzi. Wśród mnogości ich rodzajów (klasyfikacja ICD-10 wyróżnia ponad tysiąc jednostek), część z nich stanowią zmiany skórne pod postacią znamion, brodawek czy nagle pojawiających się narośli. 

Wiele zmian skórnych jest całkowicie niegroźnych (należą do nich m.in. naczyniaki czy brodawki łojotokowe), wyróżnia się jednak też takie, które albo już są groźne dla życia (jak choćby czerniak) czy mogą się takimi stać (np. znamiona dysplastyczne). Ze względu na takie ryzyko oraz z uwagi na fakt, że wiele tego rodzaju tworów stanowi defekt kosmetyczny, stosunkowo często są one usuwane.

Rola i sposoby wykorzystania skalpela w usuwaniu zmian skórnych

Istnieje wiele sposobów pozwalających usunąć istniejące na skórze defekty. W przypadku tworów wypukłych, wystających ponad powierzchnię, ich redukcja może nastąpić z zastosowaniem techniki przypominającej golenie. Dzięki zakrzywionemu skalpelowi dochodzi do wycinania (w pozycji horyzontalnej) kolejnych warstw zmiany aż do osiągnięcia poziomu zdrowej skóry. Tak usuwać można np. rogi skórne czy rogowacenie łojotokowe, technika jest zarezerwowana raczej dla rozrostów o charakterze łagodnym.

Kolejnym sposobem na usunięcie zmian łagodnych jest łyżeczkowanie, podczas którego dochodzi do wyłuszczenia zmiany. Zazwyczaj tkanki zmienione są bardziej kruche od prawidłowych, co pozwala na zachowanie jak największej ilości fizjologicznych struktur. Ograniczeniem metody jest fakt, że w jej trakcie zmiany usuwane są kawałek po kawałku i z tego powodu ewentualne badanie histologiczne nie jest możliwe do przeprowadzenia.

Elektrochirurgia wykorzystuje zjawiska ablacji, podczas których dochodzi do zniszczenia zmienionych struktur w obrębie skóry. Tutaj problemem jest również fakt niemożności oceny komórek przez lekarza patologa. Analogiczny efekt uzyskuje się dzięki zastosowaniu kriochirurgii w usuwaniu zmian skórnych, jednak zamiast elektryczności, jak w poprzedniej metodzie, stosuje się tutaj zimno (używanymi substancjami są freon czy ciekły azot).

Klasyczna chirurgia znajduje zastosowanie w usuwaniu zmian nowotworowych (szczególnie najczęstszych spośród nich, jak np. rak podstawnokomórkowy skóry). Po dokładnym oznakowaniu zmiany dochodzi do wykonania cięcia (zwykle kształtu owalnego, pozwalającego na uzyskanie blizny odwzorowującej naturalny układ marszczeń na skórze), w zależności od rodzaju operowanej patologii usuwana jest ona z różnej szerokości marginesem zdrowych tkanek (takie postępowanie ma na celu zmniejszenie ryzyka pozostawienia komórek nowotworowych i późniejszego nawrotu choroby). W tym przypadku usunięta tkanka zazwyczaj zostaje umieszczona w roztworze formaliny i przesłana do pracowni histopatologicznej.

W trudnych przypadkach, gdy granice zmiany (szczególnie złośliwej) są ciężkie do określenia, pomocna może być chirurgia mikrograficzna Mohsa. W tej metodzie, po wstępnym wycięciu zmiany z niewielką ilością prawidłowych komórek, dzielona jest ona na fragmenty, bezpośrednio po tym poszczególne z nich oglądane są pod mikroskopem. W miejscach, gdzie wykryje się komórki patologiczne, cięcie ulega poszerzeniu. Technika przydatna jest szczególnie w miejscach, gdzie korzystne byłoby maksymalne oszczędzenie tkanek (np. usuwanie zmian z okolicy powiek), dodatkowo minimalizuje ona ryzyko wystąpienia nawrotu choroby.

Usuwaniem zmian skórnych z zastosowaniem metod chirurgicznych zajmują się głównie specjaliści dermatologii po ukończeniu dodatkowej specjalizacji lub szkoleń z chirurgii, czasami zabiegi takie wykonują również chirurdzy plastyczni.

Opracowano na podstawie: www.nature.com; www.dermnetnz.com; www.emedicine.medscape.com

Hay R.J. et al., "The Global Burden of Skin Disease in 2010: An Analysis of the Prevalence and Impact of Skin Conditions", Journal of Investigative Dermatology (2014) 134, 1527–1534; doi:10.1038/jid.2013.446