Co to jest stulejka?

Stulejka (z greckiego phimosis) to schorzenie napletka uniemożliwiające bądź utrudniające jego odprowadzenie z żołędzi prącia, co skutkuje trudnościami w utrzymaniu higieny intymnej, problemami z oddawaniem moczu, dysfunkcjami seksualnymi oraz nawracającymi stanami zapalnymi napletka i żołędzi, a w dłuższej perspektywie, brzy braku leczenia prowadzi do rozwoju raka prącia.

W życiu noworodkowym występuje fizjologiczna stulejka - są to zrosty między żołędzią a napletkiem obecne u zdrowych niemowląt płci męskiej. Stopniowo, poprzez nagromadzenie się mastki (smegmy, czyli produktu złuszczających się komórek nabłonkowych) pod napletkiem oraz w wyniku powtarzalnych erekcji prącia dochodzi do samoczynnego oddzielenia się napletka od żołędzi - napletek staje się odprowadzalny. W 50% przypadków ma to miejsce przed ukończeniem 1. roku życia, a w 3. roku życia stulejka spotykana jest jedynie u 10% chłopców. Jeżeli obecność stulejki przeciąga się powyżej 3-go roku życia, stopniowo zaczynają pojawiać się nawracające stany zapalne  żołędzi i napletka (balanoposthitis) wynikające z trudnościami w utrzymaniu higieny. Częste stany zapalne powodują bliznowacenie i zwężenie napletka, co jeszcze bardziej zaciska pierścień skórny wokół żołędzi i predysponuje do powstawania kolejnych stanów zapalnych - w ten sposób zamyka się błędne koło, które należy przerwać w celu uniknięcia poważnych następstw tego schorzenia.

Stulejka może powstawać również u mężczyzn w podeszłym wieku - utrata elastyczności skóry napletka, mniejsza częstość erekcji prącia oraz ewentualne zaniedbania higieniczne i wiążące się z tym stany zapalne predysponują do rozwoju stulejki starczej.

Jakie są powikłania stulejki?

Najczęstszymi powikłaniami stulejki są wspomniane stany zapalne żołędzi i napletka. Ponadto, w miarę włóknienia i zaciskania się napletka, mogą wystąpić zaburzenia w oddawaniu moczu o typie obstrukcji (zwężenia światła cewki moczowej). Zastój moczu predysponuje z kolei do rozwoju infekcji dróg moczowych (cewki, pęcherza, moczowodów) oraz nerek, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do zaburzenia  funkcji  nerek (niewydolności). Stopniowe zacieśnianie się stulejki prowadzi do niedokrwienia żołędzi, w wyniku czego dochodzi do jej stopniowej martwicy, zakażenia (gangreny), a nawet autoamputacji. Z drugiej strony intensywne próby odprowadzenia zrośniętego z żołędzią napletka prowadzą do mikrourazów, co zwiększa ryzyko poważnych zakażeń. Jeżeli stulejkę uda się odprowadzić przy użyciu siły, może się ona zacisnąć u nasady żołędzi tworząc tzw. załupek (zadzierzgnięcie), co prowadzi do silnego bólu, istotnego niedokrwienia penisa i wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej - w przeciwnym razie niedokrwienie prącia może prowadzić do martwicy i konieczności resekcji chirurgicznej martwych tkanek.

Stulejka prowadzi również do zaburzeń seksualnych natury fizycznej - bolesne wzwody (priapismus), brak możliwości uzyskania pełnego wzwodu prącia i odbycia stosunku płciowego. Ponadto stulejka zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia chorób zakaźnych przenoszonych drogą płciową (STD- sex transmitted diseases) oraz przeniesienia ich na kolejnych partnerów seksualnych - brak możliwości utrzymania higieny intymnej i gromadzenie się pod napletkiem mastki stwarza dobre warunki do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych.

Stulejka to także przyczyna poważnego dyskomfortu psychicznego - dysfunkcje seksualne, problemy natury higienicznej, trudności w oddawaniu moczu oraz unikanie profesjonalej pomocy medycznej ze względu na bardzo intymny charakter tego schorzenia  mogą prowadzić do wyobcowania i rozwoju zaburzeń depresyjnych bądź lękowych, zwłaszcza w okresie dojrzewania.

Nieleczona stulejka, brak możliwości utrzymania higieny i liczne nawracające stany zapalne żołędzi oraz napletka prowadzą po wielu latach do najgroźniejszego powikłania tego schorzenia, jakim jest rak prącia. Ryzyko rozwoju tego nowotworu jest wg różnych źródeł od 5 do 11 razy większe u mężczyzn z nieleczoną stulejką w porównaniu z ogólną populacją męską. Rocznie odnotowuje się w Polsce ponad 200 nowych zachorowań na ten źle rokujący nowotwór, ponadto jest on przyczyną 1 na 250 zgonów wywołanych przez choroby nowotworowe ogółem.

Źródła: Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL 2008; www.urology.ucsf.edu; www.urology-textbook.com;  www. cancerresearchuk.org; www.medscape.com; Krajowy Rejestr Nowotworów (dane na 2009 rok)