Wybór określonej metody leczenia kamieni nerkowych determinuje wiele czynników. Najważniejszymi są wielkość i położenie złogów oraz warunki anatomiczne dróg moczowych. Istotnym elementem jest także dostępność poszczególnych technik oraz doświadczenie przeprowadzającego zabieg lekarza i jego wiedza na temat możliwych powikłań.
Nefrolitotomia przezskórna, określana skrótem PCNL (percutaneous nephrolithotrypsy), jest jedną z nowoczesnych metod endoskopowych, zalecaną zwłaszcza do usuwania dużych (>20 mm) kamieni ulokowanych w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki oraz górnych odcinkach moczowodów. Charakteryzuje się bardzo wysoką skutecznością, wynoszącą blisko 100% dla kamieni o średnicy ok. 1 cm oraz 94% dla kamieni o średnicy powyżej 2 cm. Może być stosowana samodzielnie, jako jedyna metoda, lub też łączona z technikami takimi jak ESWL (kruszenie kamieni nerkowych i moczowodowych falami ultradźwiękowymi generowanymi poza ustrojem chorego) lub URSL/URS (endoskopowe usuwanie złogów z moczowodu).
Nefrolitotomia przezskórna PCNL – jak wygląda zabieg?
Procedura przeprowadzana jest w pełnej narkozie i składa się z kilku etapów:
- Założenie cewnika moczowodowego - pacjent układany jest na plecach w pozycji ginekologicznej z nogami opartymi na podpórkach. Przez cewkę moczową do moczowodu i nerki wprowadzany jest cewnik moczowodowy, czyli cienka rurka, przez którą do nerki podawany jest kontrast w celu uwidocznienia w RTG kielichów nerkowych i miedniczki. Podanie kontrastu umożliwia nakłucie nerki pod kontrolą RTG i wytworzenie kanału roboczego dla narzędzi.
- Nakłucie układu kielichowo-miedniczkowego nerki i wytworzenie kanału roboczego - pacjent ułożony zostaje na brzuchu (klasycznie) lub na plecach a urolog pod kontrolą USG nakłuwa nerkę przy pomocy specjalnej igły. Następnie przez światło igły wprowadza do nerki tzw. drut wiodący i usuwa igłę. Przy pomocy drutu wiodącego i specjalnych rozszerzadeł o rosnącej średnicy wytwarzany jest tzw. kanał roboczy.
- Kruszenie i usunięcie kamienia - przez wytworzony kanał do nerki wprowadzony zostaje nefroskop, czyli podłużne narzędzie wyposażone w układ optyczny pozwalający na obserwację wnętrza nerki i lokalizację kamienia. Nefroskop posiada kanał roboczy, przez który do wnętrza nerki wprowadza się narzędzia służące do rozkruszenia (włókno lasera, sonotrodę, litotryptor) i usunięcia fragmentów kamienia.
Po usunięciu kamienia w nerce pozostawia się tzw. dren nefrostomijny przez który wypływa część moczu oraz mogą ewakuować się pozostałe w nerce fragmenty rozkruszonego kamienia. Do pęcherza moczowego wprowadza się cewnik moczowy. Często również oprócz nefrostomii i cewnika pęcherzowego pozostawia się na 1-2 dni cewnik moczowodowy założony w I etapie.
PCNL jest techniką, której wprowadzenie stanowi olbrzymi postęp w stosunku do klasycznego leczenia operacyjnego. Pozwala znacznie skrócić czas pobytu chorych w szpitalu oraz czas rekonwalescencji, umożliwiając szybszy powrót do codziennych aktywności.
Wśród przeciwwskazań do wykonania zabiegu wymieniane są: koagulopatie (różnego typu zaburzenia krzepnięcia krwi), wady anatomiczne nerki i układu kostnego uniemożliwiające nakłucie nerki, gruźlica oraz ciąża.