Jakie zmiany skórne można usunąć metodą krioterapii?

Pierwsze opisy zastosowania krioterapii, czyli leczenia zimnem, pochodzą ze starożytnego Egiptu. Również Hipokrates dostrzegł jej skuteczność i zalecał oziębianie w celu zmniejszenia obrzęku. Aktualnie hipotermia używana jest w wielu dziedzinach medycyny. Wyróżnia się krioterapię ogólnoustrojową, np. w medycynie ratunkowej, kardiochirurgii czy też w ramach odnowy biologicznej, oraz miejscową, np. w ortopedii czy dermatologii. 

Pod pojęciem krioterapii należy rozumieć stosowanie niskich temperatur, których celem jest zmniejszenie stanu zapalnego oraz bólu, a co za tym idzie szybszą regenerację. W dermatologii zaś wykorzystuje się zamrażanie, którego celem jest zniszczenie nieprawidłowej tkanki. Procedura taka często nazywana jest kriochirurgią. Zabieg kriochirurgii zmian skórnych polega na przyłożeniu do zmiany skórnej specjalnego punktowego aplikatora na kilkanaście – kilkadziesiąt sekund. Pozwala on na przeniesienie zimna, uzyskanego dzięki ciekłemu azotowi, do tkanki i zamrożenie jej.

Zastosowanie krioterapii w dermatologii

Leczenie zimnem znajduje szerokie zastosowanie w dermatologii. Jednymi z najczęstszych zmian, usuwanych z użyciem kriochirurgii, są brodawki skórne, potocznie nazywane kurzajkami. Są to kilkumilimetrowe grudki o nierównej powierzchni, występujące najczęściej na powierzchni palców dłoni oraz stopach. Mogą być pojedyncze, ale często bywają mnogie, a nawet zlewają się ze sobą. Zamrażanie brodawek jest jedną ze skuteczniejszych metod ich leczenia. Czasami wystarczy jednorazowy zabieg, a niekiedy, zwłaszcza w przypadku zmian na stopach, konieczne jest kilkukrotne powtórzenie procedury.

Kolejną grupą chorób skóry, w których leczeniu zastosowanie znajduje zamrażanie ciekłym azotem, są znamiona. Krioterapia jest dobrą alternatywą dla inwazyjnego usuwania chirurgicznego czy laseroterapii w przypadku brodawek łojotokowych lub znamion naskórkowych brodawkowatych. Ponadto, w odróżnieniu do znamion barwnikowych komórkowych, w których nie należy stosować tej metody, w leczeniu znamion barwnikowych naskórkowych jest ona preferowana. Kriochirurgia cieszy się bowiem największą skutecznością. Można ją również stosować do usuwania niektórych patologii naczyniowych, np. ziarniniak naczyniowy czy naczyniak gwiaździsty.

Krioterapia ma również zastosowanie w leczeniu stanów przedrakowych np. rogowacenia słonecznego. Są to żółtobrunatne nawarstwienia zrogowaciałego naskórka, zazwyczaj w poziomie skóry. Występują u osób starszych, najczęściej na czole czy małżowinach usznych. Często spowodowane są nadmiernym naświetleniem słonecznym. Predysponują do powstania raka skóry, dlatego też powinny być usunięte.

Zmianami skórnymi, które można usunąć z zastosowaniem kriochirurgii, są także niektóre raki in situ, czyli tzw. nieinwazyjne. Należy tutaj zaliczyć chorobę Bowena. Czynnikiem, który powoduje jej powstawanie jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV 16. Zmiany najczęściej pojawiają się na skórze tułowia i kończyn dolnych. Szczególną odmianą choroby Bowena jest Erytroplazia Queyrata. Różni się ona przede wszystkim miejscem występowania – błony śluzowe narządów płciowych. Ze względu na ryzyko zezłośliwienia zmiany te powinny zostać usunięte jak najszybciej. Należy podkreślić, że krioterapia znajduje również zastosowanie w niektórych rakach skóry, np. w podstawnokomórkowym.

Źródła: Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, Warszawa 2010; www.aafp.org; www.bad.org.uk