Laparoskopowe zmniejszenie żołądka w leczeniu otyłości

Jak alarmują wszystkie światowe media, organizacje zdrowotne oraz specjaliści ochrony zdrowia otyłość stanowi jeden z najważniejszych problemów zdrowotnych krajów zarówno rozwiniętych jak i rozwijających się. Światowa Organizacja Zdrowia WHO nieustannie przypomina, że ponad 70% wszystkich chorób ma związek z nieprawidłowym odżywianiem, a przede wszystkim z otyłością. Zgodnie z najnowszymi danymi statystycznymi dwie trzecie Polaków ma nieprawidłową masę ciała, z czego ponad 8 milionów rodaków jest otyłych, a znaczna ich część cierpi z powodu znacznej otyłości.

Propagowana coraz szerzej zdrowa dieta oraz regularny wysiłek fizyczny nie zawsze i nie u wszystkich mogą przynieść pożądany skutek, u części chorych po prostu to nie wystarczy. Ten fakt dotyczy pacjentów z otyłością olbrzymią, czyli takich, których indeks masy ciała BMI przekracza 40 kg/m2. Dla takich ludzi często jedynym ratunkiem jest zabieg operacyjny, mający na celu zmniejszenie objętości żołądka. 

Według dostępnych źródeł pierwsza operacja z zakresu chirurgii bariatrycznej miała miejsce na początku lat pięćdziesiątych XX wieku, zaś pierwsze laparoskopowe operacje zmniejszające objętość żołądka datowane są na lata dziewięćdziesiąte XX wieku i powszechnie określane są przełomem w dziedzinie chirurgii bariatrycznej. Rękawowa resekcja żołądka po raz pierwszy wykonana została przez Dr. Doug Hess'a w 1988 roku, a opisana została w 1993 roku przez dr Picard'a Marceau, a kilka lat później (2001 rok) zrealizowana na sali operacyjnej w technice laparoskopowej przez dr Ren'a jako jeden z etapów dwuetapowego leczenia otyłości olbrzymiej. Pierwszy taki zabieg w Polsce miał miejsce w 2003 roku. 

Wskazania do laparoskopowej rękawowej resekcji żołądka są takie jak typowe wskazania do operacyjnego leczenia otyłości i jest to przede wszystkim BMI pacjenta przekraczające 40 kg/m2,  kiedy to leczenie zachowawcze nie przyniosło pożądanych efektów lub mieszczące się w przedziale 35-40 kg/m2, kiedy otyłości towarzyszą jeszcze inne choroby towarzyszące, tj. cukrzyca, nadciśnienie, czy bezdech senny. Ponadto wykonanie laparoskopowej resekcji żołądka zalecane jest przez bariatrów pacjentom, u których wcześniejsze leczenie przy zastosowaniu regulowanej opaski żołądkowej nie przyniosło oczekiwanych efektów i tych którzy nie chcą lub nie są w stanie stawiać się na kontrolne wizyty w gabinecie chirurgicznym.  

Obecnie technika laparoskopowa jest preferowaną wśród zabiegów bariatrycznych, zgodnie z dostępnymi danymi w naszym kraju rocznie operowanych jest 800 - 1200 pacjentów, z czego 80% zabiegów przeprowadzanych jest właśnie metodą laparoskopową. Niestety według bariatrów jest to zdecydowanie za mało, gdyż ze wskazaniami do leczenia chirurgicznego jest około 800 tyś. pacjentów. W 2011 roku w Polsce zoperowano 516 pacjentów metodą rękawowej resekcji żołądka techniką laparoskopową, co wskazuje na jej największą popularność wśród wszystkich zabiegów bariatrycznych w naszym kraju. Dla porównania w Stanach Zjednoczonych rocznie przeprowadzanych jest około 200 tyś. operacji bariatrycznych, z czego aż 95% techniką laparoskopową. Laparoskopowa resekcja żołądka należy do najpopularniejszych zabiegów w USA. Dane z 2013 roku mówią, że na 179 000 wszystkich zabiegów bariatrycznych aż 42,1% z nich stanowiła laparoskopowa rękawowa resekcja żołądka. 

Rękawowa (mankietowa) resekcja żołądka polega na usunięciu ponad 2/3 powiększonego żołądka i pozostawienia jedynie jego niewielkiego fragmentu. Cała procedura zmniejszania powierzchni chłonnej żołądka przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. W artykule Wojciecha Moskala Pokonać otyłość opublikowanym na portalu wyborcza.pl prof. Rogula następująco tłumaczy istotę zabiegów bariatrycznych:

Z powodu zmniejszonego żołądka pacjent nie jest w stanie wiele zjeść, a w dodatku wyraźnie spada mu apetyt, bo pobudzający go hormon, grelina, wytwarzany jest właśnie w tej części żołądka, którą wyłączyliśmy… Dodatkowo pokarm omija półtorametrowy odcinek jelita cienkiego, w którym w normalnych warunkach odbywa się zasadnicza część procesu trawienia. Dzięki temu jest on słabiej wchłaniany i do organizmu trafia wyraźnie mniej kalorii.

Według wielu przeprowadzonych badań laparoskopowe leczenie otyłości olbrzymiej cechuje się bardzo wysoką skutecznością, a jej ryzyko zbliżone jest do ryzyka w trakcie innych, mniejszych operacji laparoskopowych, takich jak laparoskopowa cholecystektomia. Dzięki rękawowej resekcji żołądka pacjent może pozbyć się nawet ok. 60% nadprogramowych kg. Ponadto jak mówią badania naukowe zabiegi bariatryczne mają korzystny wpływ na lepszą kontrolę takich schorzeń jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czy zespół bezdechu sennego.

Źródła: Pokonać otyłość, Wojciech Moskal, wyborcza.pl/nauka // Postępy Nauk Medycznych 1/2006, s. 27-35 Krzysztof Paśnik, Edward Stanowski Laparoskopowe leczenie otyłości // Chirurgia laparoskopowa, Waldemar Kostewicz //  Edward Stanowiski, Mariusz Wyleżoł „Rozwój Chirurgicznego Leczenia otyłości na świecie i w Polsce” //