Rodzaje zmian skórnych

Spotykane u wielu osób piegi  są wynikiem obecności w skórze komórek barwnikowych - melanocytów, które  pod wpływem promieniowania ultrafioletowego UV-B (wchodzącego w skład promieniowania słonecznego) produkują ciemny barwnik - melaninę. Ponieważ rozmieszczenie melanocytów w skórze nie jest równomierne, w miejscach, gdzie jest ich więcej skóra przebarwia się intensywniej. Zmiany te są małe, rozsiane, mają brunatną barwę i lokalizują się na najczęściej na twarzy i ramionach. 

Poza oddziaływaniem światła słonecznego, na obecność łagodnych przebarwień skóry wpływ mają predyspozycje genetyczne - bliźnięta jednojajowe, których materiał genetyczny jest identyczny, często mają zmiany skórne o podobnym rozmieszczeniu (a nawet taką samą ilość i lokalizację piegów). Ostuda (melasma) to przebarwienie większe i intensywniejsze od piegów. Mechanizm ich powstawania jest podobny, jednak aktywacja melanocytów jest większa, produkują one więcej melaniny w związku z czym przebarwienia są intensywniejsze. Zazwyczaj obok promieniowania ultrafioletowego istnieje dodatkowy czynnik wyzwalający produkcję melaniny, np. ciąża i  doustna antykoncepcja.

Plany soczewicowate słoneczne to ciemniejsze  i większe niż piegi, dobrze odgraniczone od otoczenia ciemnobrązowe  i żółtawe plamy. Czasem osiągają znaczne rozmiary (kilka cm średnicy) i mają tendencję do samoistnego zanikania. Należy je jednak różnicować z plamami soczewicowatymi złośliwymi, stanowiącymi punkt wyjścia dla rozwoju czerniaka złośliwego - te są ciemniejsze, nieregularnie wysycone barwnikiem, nierówno odgraniczone od otoczenia i czasem wyniesione ponad powierzchnię skóry.

Zmiany przednowotworowe skóry wywołane światłem słonecznym.

Główną zmianą przednowotworową wywołaną wieloletnią i częstą ekspozycją na światło słoneczne jest rogowacenie słoneczne (starcze). Występuje najczęściej na twarzy, skroniach, u osób łysiejących w miejscu skóry owłosionej głowy oraz na małżowinach usznych. Cechą charakterystyczną jest powstawanie rogowaceń w miejscach przebytych oparzeń słonecznych lub stanów zapalnych skóry. Morfologia tej zmiany jest bardzo charakterystyczna - żółtobrunatne nawarstwienia rogowe o suchej i nierównej powierzchni, wyczuwalne jako zgrubienie w badaniu palpacyjnym, nieco wyniesione ponad powierzchnię skóry, po usunięciu których możemy zaobserwować zaczerwienioną, podkrwawiającą skórę.

Złośliwe zmiany skórne powstające pod wpływem światła słonecznego.

Nowotwory złośliwe skóry zależne od promieniowania słonecznego to raki i czerniak złośliwy. Przyczyną powstawania raków skóry są mutacje DNA, które są wywołane głównie przez promieniowanie UV-B.  Z pośród raków najczęściej spotykany jest rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare). Występuje on głównie u osób starszych jako wynik długotrwałej ekspozycji na światło słoneczne. Najczęściej pojawia się na twarzy, szyi i grzbietowej powierzchni dłoni. Ma postać twardego, przezroczystego lub częściowo upigmentowanego guzka, w którym w miarę postępu choroby dochodzi do rozwoju owrzodzenia części centralnej  zmiany. Drugim co do częstości występowania jest rak kolczystokomórkowy (carcinoma planoepitheliale). Jest to zmiana spotykana najczęściej na twarzy, szyi, tułowiu i kończynach. Wygląd zmiany jest zróżnicowany, najczęściej jest to zmiana o charakterze brodawkowatym, łuszcząca się, z owrzodzeniem pokrytym strupem. W późnym stadium występują krwawienia z owrzodzenia nowotworu.

Czerniak złośliwy skóry jest nowotworem wywodzącym się z melanocytów. Ekspozycja na promieniowanie UV-B i predyspozycje genetyczne stanowią główne czynniki wpływające na ryzyko rozwoju czerniaka złośliwego. Zapadalność na ten nowotwór wynosi 12 na 100 tys. osób rocznie i ciągle wzrasta. Nowotwór ten posiada kilka form morfologicznych, z pośród których najczęściej obserwuje się występowanie postaci powierzchownej - stanowi około 70% wszystkich przypadków czerniaka skóry, ma postać płaskiej plamy na skórze o nierównomiernym kształcie i zabarwieniu. Drugą co do częstości postacią tego nowotworu (do 20% przypadków) to czerniak powstający w plamie soczewicowatej. Około 10% przypadków stanowi najgorzej rokujący czerniak guzkowy - zmiana o nieregularnym kształcie i barwie oraz guzowatej powierzchni. Inne typy - czerniak bezbarwnikowy i na podłożu zmian błękitnych występują rzadko.

Źródła: S. Jabłońska, S. Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL; Z. Adamski, A. Kaszuba Dermatologia dla kosmetologów U&P