Trzeci migdał, nazywany inaczej migdałkiem gardłowym (łac. tonsilla pharyngea) lub wyroślem adenoidalnym (łac. ationes adenoidales) stanowi skupisko tkanki limfoidalnej ulokowanej na przejściu stropu w ścianę tylnej nosowej części gardła. Wraz z migdałkami podniebiennymi, migdałkiem językowym, migdałkami trąbkowymi oraz pasmami bocznymi i grudkami chłonnymi tworzy tak zwany pierścień gardłowy Waldeyera, zwany także pierścieniem chłonnym gardła. Skupisko tkanki limfoidalnej ma duże znaczenie w ochronie organizmu przed bakteriami i innymi czynnikami chorobotwórczymi. Zawiązki migdałka gardłowego powstają już w 3-4 miesiącu życia płodowego, a po urodzeniu wraz z wiekiem dziecka powiększa swoje rozmiary, osiągając największą wielkość między 3 a 7 rokiem życia. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej trzeci migdał ulega stopniowej inwolucji (zanikowi) i około 20 roku życia dorosły człowiek posiada już jedynie migdał szczątkowy.
W przeszłości podejście lekarzy do funkcji migdałków było niejednoznaczne i często zmieniane. Dziś bezsprzecznie wiadomo, iż pełnią one funkcję ochronna i że w pewien sposób przystosowują układ immunologiczny człowieka do otaczającego środowiska. Ma to miejsce głównie w wieku dziecięcym. Do podstawowych funkcji migdałka gardłowego w tym okresie zaliczyć należy miejscową produkcję limfocytów, czyli komórek układu odpornościowego oraz przeciwciał skierowanych przeciwko czynnikom chorobotwórczym górnych dróg oddechowego, ochronę nosogardła przed tymi samymi patogenami, mechaniczne oczyszczanie wdychanego powietrza, a także pełni rolę w wydzielaniu immunoglobulin typu A - IgA. Ponadto tkanki migdałka w kontakcie z patogenami pochodzącymi ze środowiska zewnętrznego rozpoznają je i jednocześnie przesyłają informację do mózgu i uruchamiają inne mechanizmy immunologiczne.
Przerost migdałka gardłowego - jedna z najczęstszych chorób wieku dziecięcego
Niestety mimo niepodważalnych korzystnych funkcji trzeciego migdała w organizmie człowieka może być on punktem wyjścia schorzenia jakim jest patologiczny przerost tego migdałka. Jak wcześniej wspomnieliśmy rozrost tkanki limfatycznej migdałka jest procesem fizjologicznym, jednak kiedy dochodzi do nadmiernego rozrostu wtedy mamy do czynienia z chorobą. Przerost migdałka gardłowego (łac. hypertrophia tonsillae pharyngeae) należy do najczęstszych schorzeń okresu dziecięcego. Zgodnie z dostępnymi statystykami aż u 1/3 dzieci nie dochodzi do inwolucji trzeciego migdała w odpowiednim czasie. Patomechanizm rozrostu migdałka gardłowego jest bardzo różnorodny, ale naukowcy są zgodni, iż główną przyczyną jest obecność w drogach oddechowych takich bakterii jak Steptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae. Dodatkowo wśród potencjalnych przyczyn wymienia się czynniki genetyczne, hormonalne oraz osobniczo uwarunkowane reakcje zapalne i alergiczne.
Najczęstsze objawy mogące wskazywać na przerost trzeciego migdała to:
- przewlekły katar oraz upośledzenie drożności nosa i toru oddychania, oddychanie otwartymi ustami,
- kaszel,
- niespokojny sen i chrapanie podczas snu,
- mowa nosowa,
- częste, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych,
- upośledzenie słuchu oraz problemy z koncentracją i co za tym idzie z nauką,
- obecność wysięku w uchu środkowym,
- gapowaty wyraz twarzy (łac. facies adenoidea).
Rozpoznanie przerostu trzeciego migdała stawiane jest przez lekarza otolaryngologa dziecięcego na podstawie objawów klinicznych oraz badania endoskopowego. W trakcie badania lekarz przez nos wprowadza fiberoskop, który umożliwia mu na dokładną ocenę wielkości migdałka i drożności trąbek słuchowych. W rozpoznaniu patologicznego przerostu wykładnikiem nie jest sama wielkość migdałka. ale stosunek przerosłej tkanki limfatycznej do rozmiarów nosogardła, ujścia trąbek słuchowych i pasażu oddechowego. Leczenie przerostu migdałka gardłowego może być zachowawcze lub operacyjne, wykonując adenoidektomię, czyli chirurgiczne usunięcie trzeciego migdała. Przy wyborze odpowiedniej terapii należy wziąć pod uwagę wszystkie aspekty kliniczne schorzenia, przede wszystkim jego zaawansowanie i stopień upośledzenia wykonywania codziennych czynności przez dziecko. Przerost migdałka gardłowego z towarzyszącym niedosłuchem jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Leczenie zabiegowe przerośniętego migdałka pozwala osiągnąć dobre efekty w bardzo krótkim czasie.
Źródła: Gryczyńska D.: Rozrost i zapalenie migdałka gardłowego. Otolaryngologia Dziecięca. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2007, rozdz. 5, 333-36
-
4.4/5 (opinie 35)