Co to jest niepłodność i kiedy ją rozpoznajemy?

Niepłodność to problem nie tylko medyczny, ale również społeczny. Przez WHO uznawana jest za chorobę. W Polsce dotyczy około 20% par w wieku rozrodczym, czyli łącznie około 3 milionów osób. W wielu przypadkach nie udaje się ani ustalić przyczyny niepłodności, ani doprowadzić do poczęcia dziecka. Postęp w rozwoju technologii medycznych, farmakologii i embriologii sprawia jednak, że skuteczność diagnostyki, jak i późniejszego leczenia niepłodności stale rośnie.

Data aktualizacji
Czas czytania
5 min.

Co to jest niepłodność?

Światowa Organizacja Zdrowa (World Health Organization, WHO) definiuje niepłodność jako niemożność zajścia w ciążę pomimo regularnego współżycia płciowego (3–4 razy w tygodniu), utrzymywanego powyżej 12 miesięcy, bez stosowania jakichkolwiek środków zapobiegawczych. Zdrowie reprodukcyjne określane jest jako stan fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu we wszystkich sprawach związanych z układem rozrodczym. Biorąc pod uwagę powyższe definicje chorobą jaką jest niepłodność stanowi niezdolność partnerów do satysfakcjonującego życia płciowego oraz niemożność spełniania swoich zamierzeń prokreacyjnych.

Przyczyna niepłodności w 35% leży po stronie jednego z partnerów, w 10% obojga z nich, a w 10% nie udaje się odkryć przyczyny niepłodności. Jedynie 19% par borykających się z niepłodnością szuka pomocy medycznej, co stanowi dość niski wynik w porównaniu z danymi zagranicznymi.

Zespół ekspertów z Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego opublikował rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności. Wytyczne realizują koncepcję „medycyny opartej na dowodach”, tj. na wynikach badań o najwyższym stopniu wiarygodności oraz doświadczeniach uzyskanych ze stosowania metod rozrodu wspomaganego medycznie.

Niepłodność wtórna

Niepłodność wtórna dotyka par, które mimo wcześniejszego poczęcia dziecka, napotykają trudności z zajściem w ciążę ponownie lub donoszeniem ciąży do terminu. Jest to problem, który może wywoływać frustrację i smutek, podobnie jak niepłodność pierwotna, jednak dotyczy osób, które już kiedyś doświadczyły macierzyństwa lub ojcostwa. Zrozumienie niepłodności wtórnej, jej przyczyn oraz dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla par pragnących powiększyć swoją rodzinę.

Przyczyny niepłodności wtórnej

Przyczyny niepłodności wtórnej są zróżnicowane i mogą obejmować zmiany w zdrowiu reprodukcyjnym zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Do najczęstszych należą:

  • zaburzenia owulacji
  • problemy z jakością nasienia
  • endometrioza
  • zablokowanie lub uszkodzenie jajowodów
  • problemy z macicą, w tym mięśniaki
  • zmiany w stylu życia i czynniki środowiskowe
  • wiek

Niepłodność pierwotna

Niepłodność pierwotna jest stanem, z którym borykają się pary nie posiadające potomstwa, które pomimo regularnych prób poczęcia dziecka przez okres minimum dwunastu miesięcy, nie odnoszą sukcesu. Ten rodzaj niepłodności może dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet, stanowiąc poważne wyzwanie na drodze do rodzicielstwa.

Wskazania do badania niepłodności

Roczne bezskuteczne staranie się o ciążę jest wskazaniem do rozpoczęcia diagnostyki niepłodności. Okres ten jednak może zostać skrócony z uzasadnionych przyczyn, za które uznaje się wiek kobiety powyżej 35 lat, występujące zaburzenia cykli miesięcznych (szczególnie rzadkich miesiączek lub ich braku), podejrzenie wad narządu rodnego kobiety lub podejrzenie o niepłodność męską. Inne procedury diagnostyczne zlecane są mężczyznom a inne dla kobietom, ale istotne jest, aby mogli rozpocząć badania jednocześnie.

Czy wiesz, że: Objawy takie jak silne bóle menstruacyjne, bóle podczas stosunków seksualnych, nieprawidłowe krwawienia mogą sugerować endometriozę lub inne schorzenia, które mogą wpływać na płodność.

Badania w diagnostyce niepłodności u kobiet - co musisz wiedzieć?

U kobiet diagnostykę rozpoczyna się od badania ginekologicznego oraz wywiadu, które mają na celu ocenić ryzyko wynikające z chorób ginekologicznych i ogólnoustrojowych. Ocenę jajeczkowania wykonuje się przez pomiar stężenia progesteronu na 7 dni przed spodziewaną miesiączką oraz badanie ultrasonograficzne w końcu fazy folikularnej. W celu oceny stanu narządu rodnego zaleca się badanie ultrasonograficzne, histerosalpingografię i ultrasonograficzną histerosalpingosonografię kontrastowe. Przy podejrzeniu przeszkody w jajowodach wybiera się laparoskopię z badaniem drożności jajowodów, a przy podejrzeniu patologii w macicy – histeroskopię.

Warto pamiętać: Wykorzystanie różnorodnych metod badawczych, takich jak badanie ginekologiczne, ocena jajeczkowania, ultrasonografia, histerosalpingografia oraz zaawansowane techniki, jak laparoskopia czy histeroskopia, pozwala na dokładną ocenę funkcji reprodukcyjnych oraz stanu narządów płciowych.

Diagnostyka niepłodności u mężczyzn

U mężczyzn podstawowym testem jest badanie nasienia. Jest ono przekazywane do laboratorium, które określa takie parametry jak ilość plemników, ich ruchliwość oraz budowa. Badanie wykonuje się co najmniej dwukrotnie w odstępie minimum trzech tygodni. Pamiętać należy, ze szczyt męskiej płodności wypada w wieku około 25 lat. Wraz z upływem czasu zachodzą zmiany spermatogenezy, stopniowo zmniejsza się objętość nasienia, oraz odsetek prawidłowo zbudowanych i ruchliwych plemników – stałe natomiast pozostaje ich stężenie w nasieniu. Dopiero po stwierdzeniu odchyleń od normy w badaniu nasienia lub badaniu ogólnolekarskim zleca się ocenę endokrynologiczną i USG. Po przeprowadzeniu wstępnej diagnostyki dalsze postępowanie ustalane jest indywidualnie na podstawie otrzymanych wyników badań.

W razie potrzeby po analizie nasienia przeprowadza się badanie przedmiotowe, obejmujące m.in.:

  • badanie prącia z oceną umiejscowienia ujścia cewki moczowej
  • palpacyjną ocenę jąder z pomiarem ich wielkości
  • ocenę obecności i konsystencji nasieniowodów oraz najądrzy
  • obecność żylaków powrózka nasiennego
  • ocenę wtórnych cech płciowych.

Ważnymi czynnikami wpływającymi na pogorszenie jakości plemników są m.in.:

  • długotrwałe oddziaływanie na jądra temperatury powyżej 38 ºC (przegrzanie)
  • działanie promieniowania jonizującego
  • kontakt z chemikaliami
  • długotrwały stres
  • przepracowanie
  • alkohol, nikotyna i substancje odurzające
  • zażywanie sterydów anabolicznych

Ważne: Nawet u 20% par rozpoznaje się tzw. niepłodność idiopatyczną, czyli niemożność zajścia w ciążę, pomimo że z medycznego punktu widzenia wszystko jest w porządku i u obojga partnerów nie ma żadnych przeszkód.

Ustalenie przyczyn oraz leczenie niepłodności jest skomplikowanym i długotrwałym procesem. Nierzadko wymaga zaangażowania specjalistów różnych gałęzi medycyny: ginekologów, urologów, endokrynologów, internistów i radiologów.

Aspekt psychologiczny w leczeniu niepłodności

Niepłodność może wywołać szeroki zakres emocji, od smutku, frustracji, złości, poczucia winy, po uczucie izolacji i niską samoocenę. Dla wielu osób niepłodność jest również źródłem znacznego stresu, który może wynikać z niepewności co do przyszłości, obawy przed społecznym stygmatem, jak również z presji związanej z oczekiwaniami rodzinnymi i społecznymi.

Wsparcie psychologiczne może okazać się niezbędne w procesie leczenia niepłodności. Profesjonalna pomoc psychologiczna może pomóc parom w radzeniu sobie z emocjami, stresującymi sytuacjami oraz w budowaniu odporności emocjonalnej. Terapia może również pomóc w lepszym zarządzaniu relacjami i komunikacji między partnerami, które mogą być wystawione na próbę w tym trudnym okresie.

Leczenie niepłodności w Polsce

Pomimo że niepłodność dotyka aż 20% populacji w wieku rozrodczym, nie jest w Polsce traktowana jako choroba. Do niedawna był to temat tabu. Brak procedur i rekomendacji medycznych oraz brak narodowych programów profilaktyki i leczenia niepłodności skazywał pary borykające się z niepłodnością na szukanie pomocy na własną rękę – często wśród specjalistów spoza kręgu medycyny. Dopiero w roku 2011 Stowarzyszenie Nasz Bocian, Polskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu oraz Sekcja Płodności i Niepłodności przy Polskim Towarzystwie Ginekologicznym rozpoczęły prace nad polskimi wytycznymi diagnostyki i leczenia niepłodności.

Źródła:


Komentarze (0)

Komentarze (0)

Akcja
Krok
odyl
Nie opuszczaj
nas jeszcze!
Sprawdź, jak zdobyć smartwatcha dzięki akcji Krokodyl!
Leczenie niepłodności

Wybierz miasto, aby znaleźć placówkę

Wpisz zabieg, miejscowość, klinikę lub lekarza…