Onlay kompozytowy – wskazania, przebieg zabiegu i trwałość

Wkłady koronowe są używane przy uzupełnieniach zniszczonej w wyniku próchnicy, urazu czy abrazji części koronowej zęba. W wielu przypadkach wkład jest bardziej wskazany niż wypełnienie plastyczne czy korona protetyczna. To uzupełnienie protetyczne trwałe, które nie wymaga dużej utraty tkanki twardej zęba w trakcie przygotowania ubytku.

Rodzaje wypełnień pośrednich: inlay, onlay, overlay

Wyróżnia się trzy rodzaje wypełnień w zębach bocznych, które są wykonywane metodą pośrednią (wykonywane w laboratorium technicznym).

• Wkład (INLAY) – odbudowuje część powierzchni żującej, cechą jest to, że nie pokrywają całej powierzchni żującej.
• Nakład (ONLAY) – odbudowuje całą powierzchnię żującą i obie powierzchnie styczne. Guzki zęba są ścięte wewnętrznie.
• Nadkład (OVERLAY) – odbudowuje całą powierzchnię żującą i obie powierzchnie styczne. Guzki zęba są ścięte połączonym skosem wewnętrznie i zewnętrznie.

Onlay kompozytowy to rodzaj wypełnienia ubytku, na który składa się wkład koronowy pokrywający powierzchnię żującą, stoki guzków i szczyty guzków. Stosuje się go, gdy ubytek jest duży i istnieje ryzyko złamania zęba. Są również używane, kiedy pacjent nie chce często wymieniać wypełnienia, zapewniając dłuższą stabilność.

Czym jest onlay kompozytowy i kiedy się go stosuje

Onlay kompozytowy łączy cechy wypełnienia i korony, stanowiąc pośrednie rozwiązanie pozwalające na zachowanie jak największej ilości naturalnej tkanki zęba. Dzięki temu jest to metoda polecana przy średnich i dużych ubytkach w zębach bocznych, gdzie tradycyjna plomba bywa niewystarczająca.

Onlay jest szczególnie polecany u pacjentów, którzy zmagają się z nadmiernym ścieraniem zębów, mają osłabione szkliwo lub po leczeniu kanałowym wymagają wzmocnienia struktury zęba. Odpowiednio dobrany kompozyt może skutecznie przywrócić funkcję żucia i estetykę uśmiechu.

Nowoczesne materiały i technologie w rekonstrukcji zębów

Współczesne onlaye kompozytowe wykonywane są z materiałów o wysokiej odporności mechanicznej i doskonałej estetyce. Nowoczesne kompozyty nanohybrydowe i mikroceramiczne pozwalają uzyskać trwałość i wygląd zbliżony do naturalnego szkliwa.

W wielu gabinetach stosuje się również technologię CAD/CAM, umożliwiającą cyfrowe projektowanie i frezowanie wkładów koronowych w czasie jednej wizyty.

Dzięki zastosowaniu technologii cyfrowej możliwe jest ograniczenie błędów laboratoryjnych oraz idealne dopasowanie uzupełnienia do kształtu i zgryzu pacjenta. W efekcie poprawia się zarówno komfort użytkowania, jak i długowieczność odbudowy.

Kompozyty stosowane do onlayów coraz częściej łączą cechy żywic i ceramiki, zapewniając trwałość, odporność na ścieranie oraz doskonałą estetykę. Materiały nanokompozytowe są szczególnie popularne ze względu na ich optymalne właściwości mechaniczne i kolorystyczne.

Systemy CAD/CAM umożliwiają wykonanie onlayów bezpośrednio w gabinecie stomatologicznym. Proces obejmuje skanowanie zęba, cyfrowe zaprojektowanie wkładu i jego precyzyjne frezowanie, co pozwala pacjentowi uzyskać gotowy onlay w ciągu jednej wizyty.

Jak przebiega zabieg wykonania onlay kompozytowego

Wykonanie wkładu odbywa się zazwyczaj w dwóch wizytach, choć nowoczesne systemy CAD/CAM umożliwiają wykonanie i osadzenie nakładu podczas jednej wizyty.

Podczas pierwszej wizyty lekarz opracowuje ząb podobnie jak pod klasyczne wypełnienie (plombę). Następnie pobierany jest wycisk w celu wykonania modelu, na którym w laboratorium protetycznym zostanie wykonany wkład. Lekarz dobiera także kolor i pobiera wycisk zębów przeciwstawnych.

Opracowany ząb zabezpiecza się tymczasowo do następnej wizyty.

Podczas drugiej wizyty, która odbywa się zwykle za 2–3 dni, następuje osadzanie wkładu w ubytku przy pomocy specjalnego cementu. W przypadku nowoczesnych technik cyfrowych proces ten może być skrócony, a gotowy onlay osadzony tego samego dnia.

Zabieg odbywa się w stomatologicznym znieczuleniu miejscowym, co czyni go całkowicie bezbolesnym. Zastosowanie nowoczesnych środków znieczulających minimalizuje ryzyko dyskomfortu oraz ewentualnych reakcji alergicznych.

Według najnowszych danych klinicznych z 2024 roku, zabiegi z użyciem kompozytowych nakładów koronowych charakteryzują się bardzo wysokim bezpieczeństwem i przewidywalnością efektów, przy jednoczesnym zachowaniu zdrowych tkanek zęba.

Korzyści, trwałość i pielęgnacja onlay kompozytowego

• 
  Wkłady koronowe są znacznie trwalsze niż tradycyjne plomby.
• Wypełnienie jest estetyczne, odporne na ścieranie i przebarwienia.
• Odbudowany ząb wygląda naturalnie i zachowuje swoją funkcję żującą.
• Zabieg jest bezbolesny i stosunkowo szybki.
• Onlay zapewnia lepsze rozłożenie sił żucia i ochronę przed pęknięciami.
• Materiał kompozytowy można łatwo naprawić w razie niewielkich uszkodzeń.

Trwałość nakładów onlay zależy od jakości materiału, precyzji wykonania oraz higieny jamy ustnej pacjenta. Prawidłowo wykonany i pielęgnowany onlay może służyć od 15 do 30 lat, zachowując estetykę i funkcjonalność zęba.

Aby utrzymać efekt zabiegu przez wiele lat, zaleca się regularne kontrole u stomatologa, unikanie nadmiernych obciążeń mechanicznych (np. twardych pokarmów) oraz stosowanie nici dentystycznych i szczoteczek międzyzębowych.

Wskazania, przeciwwskazania i możliwe powikłania

Onlay kompozytowy stosuje się przede wszystkim w przypadku zębów bocznych z dużymi ubytkami, kiedy klasyczne wypełnienie nie gwarantuje wystarczającej wytrzymałości. Jest również zalecany po leczeniu endodontycznym, gdy struktura zęba jest osłabiona i wymaga dodatkowego wzmocnienia.

• Rozległe ubytki w zębach bocznych
• Rekonstrukcje zębów po leczeniu endodontycznym
• Zęby z ryzykiem pęknięcia przy klasycznym wypełnieniu
• Pacjenci z bruksizmem (zgrzytaniem zębami) – po odpowiednim doborze materiału

Przeciwwskazaniem może być niewystarczająca ilość tkanek do utrzymania wkładu lub nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Uzupełnień tego typu nie wykonuje się zasadniczo w kłach i siekaczach, a także w zębach z bardzo rozległymi zniszczeniami, wymagających korony protetycznej.

Potencjalne zagrożenia wynikające z zabiegu nałożenia nakładów onlay są bardzo ograniczone. Ryzyko dotyczy głównie alergii na składnik kompozytu lub środka znieczulającego, choć zdarza się to niezwykle rzadko. W pierwszych dniach po zabiegu może wystąpić przemijająca nadwrażliwość termiczna.

Nowe trendy i przyszłość onlay kompozytowych

W ostatnich latach coraz częściej wykorzystuje się onlaye kompozytowe w estetyce jako alternatywę dla koron pełnoceramicznych. Pozwalają one na zachowanie naturalnej struktury zęba, są tańsze, a jednocześnie zapewniają bardzo dobre efekty wizualne.

Nowoczesne kompozyty światłoutwardzalne i systemy adhezyjne oferują doskonałe właściwości mechaniczne i estetyczne, co czyni je standardem w wielu klinikach. W 2024 roku wprowadzono również ulepszone materiały hybrydowe o zwiększonej odporności na mikropęknięcia i przebarwienia, co jeszcze bardziej wydłuża trwałość tego rodzaju uzupełnień.

Aktualne badania skupiają się na zwiększeniu trwałości połączenia między onlayem a tkankami zęba. Nowe systemy wiążące pozwalają uzyskać jeszcze lepszą szczelność i odporność na mikroszczeliny, co przekłada się na dłuższe utrzymanie efektu estetycznego i funkcjonalnego.

Dzięki tym innowacjom onlay kompozytowy pozostaje rozwiązaniem uniwersalnym i nowoczesnym w dziedzinie rekonstrukcji zębów.