Leczenie niepłodności w Polsce

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) niepłodność to niemożność zajścia w ciążę w okresie 12 miesięcy regularnego współżycia. Z danych opublikowanych w pracy zbiorowej pt.: „A Basic Guide to Male Infertility: How to Find Out What's Wrong" wynika, że:

• 10-15% par nie jest w stanie zajść w ciążę w czasie roku współżycia bez stosowania zabezpieczeń
• 30-40% przypadków dotyczy par, w których problemy z płodnością mają oboje partnerzy
• w ok. 20% cierpi na nie tylko mężczyzna, a w 30-40% – tylko kobieta
• ok. 10% par nie jest w stanie określić przyczyny niepłodności, mimo stosowania różnych metod leczenia

Wśród mężczyzn dotkniętych niepłodnością 10-15% cierpi na tzw. azoospermię (całkowity brak plemników), schorzenie, które dotyczy ok. 1% ogólnej populacji.

Istotne jest uświadomienie sobie faktu, że przy podjęciu leczenia badaniom i zabiegom poddaje się także partner kobiety. Prof. dr. hab. n. med. Jerzy Radwan, kierownik Centrum Leczenia Niepłodności „Gameta" w Łodzi, podkreśla, że w sytuacji problemu niepłodności zawsze mówimy o parze, nie o samej kobiecie. Dużo bardziej dosadnie ujmuje to Dariusz Krawczak ze Stowarzyszenia na Rzecz Leczenia Niepłodności i Wspierania Adopcji „Nasz Bocian", twierdząc, iż w opinii społecznej funkcjonuje stereotyp, że za niepłodność odpowiedzialna jest kobieta.

Niepłodność jest nie tylko ogromnym problemem dla pary, przyczyną frustracji, depresji i poczucia, że jest się gorszym (presja społeczna). Rosnąca liczba niepłodnych par wiąże się ze spadkiem liczby urodzeń, który dotyka całe społeczeństwo.

Leczenie niepłodności - techniki wspomaganego rozrodu

In vitro - zapłodnienie pozaustrojowe

W leczeniu niepłodności stosuje się tzw. techniki wspomaganego rozrodu ART (Assisted Reproductive Techniques) takie jak zapłodnienie pozaustrojowe, powszechnie znane jako in vitro (IVF-ET, in vitro fertilization with embrion transfer) z transferem zarodka. Do technik ART zalicza się również:

• inseminacja domaciczna (IUI AID lub AIH)
• stymulacja jajeczkowania, inaczej stymulacja hormonalna owulacji
• chirurgiczne leczenie niepłodności

Pacjentki, u których owulację stymuluje się przy pomocy hormonów, przed rozpoczęciem właściwej terapii przyjmują tabletki antykoncepcyjne w celu wyciszenia pracy jajników oraz uniknięcia ryzyka torbieli. Terapia pozwala na uzyskanie większej ilości dojrzewających pęcherzyków jajnikowych – tym samym zwiększa szansę na zajście w ciążę.

Bardziej inwazyjne, choć bezbolesne dla kobiety, jest zastosowanie inseminacji domacicznej (IUI, intrauterine insemination), jedna z najczęściej stosowanych metod. Polega na iniekcji wypreparowanego nasienia bezpośrednio do jamy macicy podczas naturalnej lub stymulowanej hormonalnie owulacji. Przy inseminacji wykorzystuje się nasienie partnera (AIH) lub dawcy (AID). Z kolei przy in vitro pacjentka przechodzi przez trzy etapy leczenia:

• stymulację hormonalną jajników
• punkcję jajników, czyli pobranie komórek jajowych (gamet żeńskich)
• podanie zarodków do jamy macicy, określane jako transfer zarodków

Jeśli terapia zakończy się sukcesem, ciążę traktuje się jako stan podwyższonego ryzyka. Jak twierdzi dr med. Iwona Szymusik z I Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii WUM, in vitro jest uważane za metodę ostatniej szansy.

Kolejną metodą jest tzw. Assisted hatching, technika polegająca na zwiększeniu szans na zagnieżdżenie się blastocysty, czyli zapłodnionej komórki jajowej, w jamie macicy. W tym celu przerywa się wcześniej (przed podaniem do macicy) ciągłość osłonki blastocysty.

Innym sposobem ułatwiającym zagnieżdżenie się zarodka jest celowe uszkodzenie endometrium, błony śluzowej macicy. Zabieg określa się jako kontrolowany uraz endometrium (Endomertial scratching). W przypadkach braku skuteczności leczenia zachowawczego stosuje się niekiedy leczenie chirurgiczne, m.in. drilling jajników, polegający na laparoskopowym kilkukrotnym nakłuciu jajników.

Leczenie obejmuje również partnera kobiety. Jedną z głównych przyczyn niepłodności męskiej jest niska liczba plemników bądź ich mała ruchliwość. W takich przypadkach stosuje się zapłodnienie wspomagane mikrochirurgicznie, najczęściej jest to docytoplazmatyczna iniekcja plemników (ICSI, intracytoplasmic sperm injection). W czasie zabiegu wprowadza się pozbawionego zdolności ruchu plemnika bezpośrednio do komórki jajowej, ułatwiając mu przejście przez błonę komórkową. Kolejne etapy nie różnią się od procedury zapłodnienia pozaustrojowego z transferem zarodka (IVF-ET).

Wspomaganie zajścia w ciążę w Polsce

Według danych Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu, w naszym kraju co siódma para ma problemy z zajściem w ciążę, choć istnieją również sondaże mówiące o co piątej parze. Starające się o dziecko osoby znajdą pomoc w wielu klinikach, a jedną z nich jest nowoczesne Europejskie Centrum Macierzyństwa InviMed w Warszawie. Centrum posiada placówki również w Poznaniu, Wrocławiu i w Gdyni. Liczny zespół medyczny kliniki składa się z wykwalifikowanych ginekologów, andrologów, endokrynologów i embriologów, a wiarygodność wyników ośrodka jest cyklicznie monitorowana przez ESHRE. Ceny pakietu zabiegów IVF-ICSI, jakim można poddać się w klinice, zaczynają się od 6780 zł. (nie zawierają kosztów leków hormonalnych).

Klinika Leczenia Niepłodności Salve Medica w Łodzi przeprowadza inseminację domaciczną, zabiegi in vitro oraz ICSI. IVF kosztuje 4,4 tys. zł., natomiast docytoplazmatyczna iniekcja plemnika (ICSI) wiąże się z wniesieniem opłaty w wysokości 5,4 tys. zł.

Podobne stawki obowiązują w Lublinie, gdzie dr n. med. Szymon Bakalczuk (Ovum Rozrodczość i  Andrologia) przeprowadza klasyczny zabieg IVF-ET w cenie 4,3 tys. zł. Natomiast cena IVF-ICSI wynosi 5,3 tys. zł., a hodowla i transfer zarodków wiąże się z kosztem 2,9 tys. zł.

Z kolei w Bytomiu, w klinice Antrum, zapłodnienie pozaustrojowe metodą IVF lub ICSI (w dniu punkcji) kosztuje 4,5 tys. zł. Transfer zarodków wykonywany jest w cenie tysiąca złotych, a jeśli para zdecyduje się na przechowanie gamet lub zarodków, płaci 500 złotych za każdy rozpoczęty rok.

Nieco taniej jest w Krakowie. Centrum Medycyny Rozrodu Artvimed oferuje parom mającym problemy z zajściem w ciążę kompleksowe leczenie. Przeprowadza inseminację nasieniem dawcy (AID) w cenie 1650 zł., natomiast AIH kosztuje 600 zł. Zabiegi in vitro (IVF-ICSI) wykonuje się w klinice za 3,8 tys. złotych. Specjaliści ośrodka przeprowadzają terapię zgodnie z zaleceniami nowoczesnej medycyny (EBM) i standardami Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu oraz European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE).

Ceny leczenia niepłodności w zagranicznych klinikach

Za granicą ceny są o wiele wyższe. W hiszpańskiej placówce Clinica Fertia (Fuengirola) leczenie metodą ICSI przeprowadza się za 3900 euro (ok. 16 tys. zł). Tyle samo kosztuje klasyczny zabieg in vitro, natomiast cena inseminacji nasieniem dawcy to 860 euro, czyli ok. 3,5 tys. złotych.

Ośrodek Róbert Károly Private Clinic w Budapeszcie oferuje zabiegi w dużo niższej cenie. Cierpiące na niepłodność kobiety mogą poddać się w nim operacji IVF-ICSI za 1749£ (ok. 8,4 tys. zł. W cenę nie są wliczone leki), inseminacji nasieniem od dawcy za 700£ (3,4 tys. zł.), natomiast klasyczny IVF kosztuje w ośrodku 1499£ (7,2 tys. zł).

Niezwykle wysokie są ceny komórek jajowych od dawczyń. Czeska klinika Praga Medica oferuje niepłodnym kobietom taki rodzaj pomocy w cenie 4994 euro (ok. 20650 zł.). Wykonuje także zabiegi in vitro za 2464 euro, czyli ok. 10190 zł. To i tak o wiele mniej niż wynoszą ceny w Stanach. Według danych American Pregnancy Association, średni koszt zabiegu z użyciem jajeczka od dawczyni to 15-20 tys. dolarów (47,5-63 tys. zł.), zatem, jak widać, są to astronomiczne sumy dla przeciętnego pacjenta. Przestaje więc dziwić wzmożona migracja par wędrujących do klinik leczenia niepłodności daleko poza granicami kraju.

Według obliczeń specjalistów treatmentabroad.com, w Indiach za zabiegi wspomagające zajście w ciążę pacjenci ze Stanów Zjednoczonych bądź Wysp Brytyjskich mogą zapłacić 2-3 razy mniej. Przykładowo, Klinika Amara Healthcare w Bombaju wykonuje je w cenie 2500-4000£ (12000-19200 zł.), podczas gdy za taką samą procedurę w Wielkiej Brytanii trzeba zapłacić 6500-8000£ (312000-38400 zł.), zaś w USA – 9000£ (ok. 43 tys. zł.). W Indiach tak konkurencyjne stawki oferuje, między innymi, uznany specjalista IVF, dr Kadam Kaushal Samir, posiadająca ponad 20-letnie doświadczenie w tej dziedzinie.

Trzeba także pamiętać o ograniczeniach metod leczenia – w niektórych krajach dawstwo komórek jajowych jest zakazane. Zgodnie z informacji zebranymi przez organizację Pro in Vitro, taki zakaz obowiązuje w Niemczech i Norwegii (w tym kraju koniecznym wymogiem jest również możliwość identyfikacji dawcy nasienia). We Włoszech z kolei nie wolno oddawać gamet, natomiast tego typu dawstwo możliwe jest we Francji, pod warunkiem, że dawca posiada już potomstwo. Ograniczenia technik leczenia są kolejnym powodem wyjazdów niepłodnych par za granicę.

W Polsce leczenie niepłodności jest tańsze

Porównując koszty zabiegów wspomagających płodność w Polsce, USA czy Wielkiej Brytanii, łatwo zauważyć dużą różnicę cenową – u nas jest o wiele taniej. Jednocześnie polskie kliniki leczenia niepłodności są wyposażone w wyspecjalizowany sprzęt medyczny, a lekarze to prawdziwi profesjonaliści o wieloletnim doświadczeniu zawodowym. Potencjał tego sektora medycyny dostrzegają pacjenci, a także inwestorzy finansowi. Jednym z nich jest Medicover, szwedzka grupa medyczna, która w 2012 roku przejęła InviMed, jedną z największych w Polsce klinik leczenia niepłodności. Według magazynu Forbes, jest to precedens, ponieważ do tej pory kliniki zajmujące się pomocą niepłodnym parom pozostawały w rękach właścicieli. Zagraniczny inwestor postanowił wejść na nasz rynek, widząc w nim duże możliwości zysku. To dobitne potwierdzenie faktu, iż Polska i jej usługi medyczne zaczynają wzbudzać duże zainteresowanie zarówno firm, jak i samych pacjentów, przyciągniętych inwestycjami.