Operacja i leczenie migdałków

Czym są migdałki?

Co robią i po co nam migdałki? Są zbudowane z tkanki chłonnej (limfatycznej), podobnie jak węzły chłonne. Mają nieregularną powierzchnię. Występują w gardle, wchodząc w skład większej struktury nazwanej pierścieniem gardłowym Waldeyera. Wszystkie razem tworzą system, który odgrywa ważną rolę w obronie organizmu przed infekcjami wywołanymi przez bakterie, wirusy, grzyby czy alergeny.

Bill Bryson, „Ciało. Instrukcja dla użytkownika”: „Jama ustna jest obszarem bardzo złożonym i tajemniczym. Weźmy na przykład migdałki. Wszyscy wiemy, że są, ale ilu z nas wie, co robią?”

Migdałki ze względu na swoją lokalizację i stały kontakt z czynnikami zewnętrznymi są dla nich pierwszą barierą. Mogą zostać zainfekowane, ale też „uczą się” odporności (tzw. pamięć immunologiczna). Mają duże znaczenie dla rozwoju dziecka, u dorosłego człowieka często zanikają.

Najbardziej znane migdałki to:

• dwa migdałki podniebienne (boczne) – znajdują się po obu stronach z tyłu gardła, między łukami podniebiennymi przednimi i tylnymi. Mają pofałdowaną powierzchnię, a w niej zagłębienia tzw. krypty
• migdałek gardłowy (tzw. trzeci migdał) – leży na tylno-górnej ścianie gardła, w miejscu, gdzie przewody nosowe łączą się z gardłem.

Poza nimi w gardle występuje wiele pojedynczych i zgrupowanych grudek limfatycznych. Wśród nich specjaliści wyróżniają jeszcze migdałek językowy i dwa migdałki trąbkowe.

Zdrowa osoba ma migdałki małe i bladoróżowe. Gdy dojdzie do infekcji, stają się obrzmiałe, przekrwione, bolą. Czasem pokrywają się ropnym nalotem. Mogą być ogniskiem zakażenia dla całego organizmu. W niebezpieczeństwie są stawy, serce, nerki.

Zapalenie migdałków

Zapalenie to najczęstsza choroba związana z migdałkami. Stan zapalny może być ostry lub przewlekły.

Ostre zapalenie migdałków

Ten rodzaj zapalenia migdałków – zazwyczaj podniebiennych – nazywany jest anginą. Niemal każdy zapada na nią chociaż raz, zwykle jako kilkulatek, bo dzieci nie mają jeszcze w pełni wykształconego systemu odpornościowego. To choroba zakaźna, którą u dzieci wywołują najczęściej bakterie paciorkowca (ale i np. gronkowce). Zachorowaniu sprzyja okres jesienno-zimowy, czasem także picie zbyt zimnych napojów i jedzenie za zimnych potraw.

Objawy anginy to: 

• obrzmiałe, rozpulchnione i zaczerwienione migdałki, często pokryte ropnym nalotem (białym lub żółtawym), który pojawia się do 48 godzin od wystąpienia bólu,
  
• powiększone węzły chłonne w okolicy szyi i żuchwy, 
• dreszcze, 
• brak apetytu, 
• wymioty, 
• bóle w stawach i mięśniach, 
• nierzadko duszność (stąd zresztą nazwa: angina to inaczej dusznica).

Dla dzieci ostre zapalenie migdałków jest szczególnie dokuczliwe, a to właśnie najmłodszych najczęściej dotyka ta choroba. Powiększone migdałki zaczynają przeszkadzać i boleć. Dziecko może nie chcieć jeść, nawet pić. Zaczyna skarżyć się na bolący brzuch i głowę, czasem wymiotuje. Jest niespokojne, rozpalone. Czasem migdałki mogą się tak powiększyć, że przeszkadzają w oddychaniu.

Anginie towarzyszą:

• z reguły: zapalenie błony śluzowej gardła: gardło boli, jest obrzęknięte;
• czasem: mononukleoza, błonica, szkarlatyna, odra, ospa wietrzna, grypa. 

Zapalenie migdałków obserwuje się także w przebiegu chorób nowotworowych.

Zapalenie migdałków o lżejszym przebiegu

Zapalenie migdałków często wywołują też wirusy. Wtedy choroba ma zwykle lżejszy przebieg, a objawy są podobne do przeziębienia. Pojawiają się symptomy takie jak stan podgorączkowy, złe samopoczucie, ból gardła, czasem katar i kaszel. lekkie powiększenie migdałków, a czasem także drobne pęcherzyki na migdałkach, podniebieniu czy wewnętrznej stronie policzków.

Przyczyną zapalenia migdałków bywają również grzyby, najczęściej drożdżaki (Candida albicans). Są na nie narażone osoby z obniżoną odpornością – leczone preparatami immunosupresyjnymi czy sterydami, chore na cukrzycę, raka. Także niemowlęta. Objawy mogą być różne, a przebieg bezgorączkowy. Najczęściej na migdałkach i błonie śluzowej gardła pojawiają się białe lub żółtawe plamki i naloty.

Leczenie zapalenia migdałków

Ostre zapalenie migdałków (anginę) najskuteczniej leczą antybiotyki (przepisane przez lekarza i stosowane ściśle według jego wskazań).

Ponieważ zapaleniu migdałków towarzyszy wysoka gorączka, obciążająca układ krążenia, lekarz także przepisuje leki na jej obniżenie.

W trakcie leczenia ulgę przy silnym bólu gardła przyniesie płukanie gardła środkami o działaniu przeciwzapalnym, lekko osoloną wodą, albo szałwią czy rumiankiem. Nie należy stosować ciepłych okładów na szyję, bo zwiększą przekrwienie gardła. Czasem lekarz może pozwolić na zjedzenie lodów, które złagodzą dokuczliwy ból.

Dieta podczas leczenia zapalenia migdałków powinna być lekkostrawna. Jedzenie najlepiej podawać w formie półpłynnej, by nie drażniło obolałego gardła. Zalecane są np. zupy, kaszki, gotowane i przetarte owoce, budynie czy kisiele. Potrawy nie mogą być gorące. Ponieważ z gorączką traci się dużą ilość wody, należy pić dużo przestudzonych płynów.

Leczenie anginy trwa około 10 dni. Chorzy powinni jak najdłużej leżeć w łóżku. Po 3-5 dniach objawy choroby stopniowo ustępują, jednak przez pewien czas może się utrzymywać stan podgorączkowy oraz osłabienie. U niektórych dzieci zdarzają się nawroty anginy nawet co kilka tygodni. Wtedy należy pobrać wymaz z gardła, wykonać posiew i ustalić, jaki szczep bakterii wywołuje zapalenie migdałków. Można wtedy precyzyjnie dobrać antybiotyk. 

Przy nawracających bakteryjnych zapaleniach migdałków czasem poprawę daje zmiana klimatu, wyjazd nad morze czy w góry. U części chorych z anginą bakteryjną, którzy nie byli leczeni antybiotykami, objawy choroby mogą same ustąpić po kilku dniach. Jednak te osoby mogą pozostać nosicielami paciorkowców przez kilka miesięcy.

W leczeniu zapalenia migdałków wywołanego przez wirusy stosuje się preparaty przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Po 2-3 dniach zwykle następuje poprawa. Natomiast do leczenia zapalenia migdałków, które spowodowały grzyby, wykorzystuje się preparaty przeciwgrzybicze.

Zapalenie migdałków – powikłania

Źle leczone ostre zapalenie migdałków (np. zlekceważone czy późno rozpoczęte), albo za wcześnie odstawiony antybiotyk mogą spowodować groźne powikłania. Wśród nich są zapalenia stawów, mięśnia sercowego, nerek, ucha środkowego. 

Specjaliści zalecają, by 3-4 tygodnie po przebytej anginie lekarz osłuchał serce. Można też wykonać badanie ogólne moczu. U dzieci następstwem angin mogą być ropne zmiany w uszach, zapalenie węzłów chłonnych szyi, zapalenie zatok, wyrostka robaczkowego.

Ropień okołomigdałkowy

Jednym z częstych powikłań anginy jest także ropień około migdałkowy. Tworzy się między migdałkiem podniebiennym a boczną ścianą gardła. Z reguły występuje jednostronnie. Co ciekawe, chociaż ostre zapalenie migdałków najczęściej dotyka dzieci, ropień okołomigdałkowy występuje u nich rzadko. Najczęściej tworzy się u nastolatków oraz dorosłych.

Ropień okołomigdałkowy może się też rozwinąć bez wcześniejszej anginy, chociaż daje podobne objawy: 

• narastający ból po jednej stronie gardła, zwłaszcza podczas przełykania, 
• wysoka gorączka, 
• ból głowy, 
• dreszcze,
• możliwe: jednostronny obrzęk twarzy, kurcz szyi, ból ucha, szczękościsk, ślinotok, trudności z mówieniem, nieprzyjemny zapach z ust.

Chory powinien szybko zgłosić się do laryngologa, bo ropień jest potencjalnym źródłem poważnych infekcji. Lekarz może spróbować leczenia antybiotykiem. Najczęściej jednak zmianę trzeba naciąć i usunąć ropną wydzielinę (zwykle w znieczuleniu miejscowym).

Przewlekłe zapalenie migdałków

Następstwem częstych angin może być również przewlekłe zapalenie migdałków. Objawy to:

• powiększone, zaczerwienione i bolesne migdałki,
• białawe czopy na ich pofałdowanej powierzchni – w tzw. kryptach (przy uciśnięciu wydobywa się z nich ropna wydzielina),
• stan podgorączkowy, 
• uczucie rozbicia i zmęczenia, 
• brak apetytu, 
• przykry zapach z ust. 

Przewlekły stan zapalny migdałków uważa się za źródło zakażenia, które może objąć nawet odległe narządy. Może wywołać np. zapalenie nerek czy mięśnia sercowego, chorobę reumatyczną.

Przewlekłe zapalenie migdałków – leczenie

Przewlekłe zapalenie migdałków można leczyć, stosując antybiotykoterapię. Niestety, często stan zapalny ustępuje na krótko, a po jakimś czasie wraca. 

Czasem do walki z nim wykorzystuje się krioterapię, czyli działanie zimnem na zmienioną chorobową tkankę.

Powiększone migdałki u dziecka

Obrzmiałe i bolące migdałki podniebienne to objaw chorobowy – np. anginy czy przewlekłego zapalenia. Mogą być jednak powiększone bez takiej przyczyny, trwale. Łatwo je wtedy dostrzec w przestrzeni gardła. 

U dzieci ten stan występuje często. Wśród przyczyn wymienia się m.in. predyspozycje rodzinne, częste infekcje dróg oddechowych, alergie.

Powiększone migdałki u dziecka – jak leczyć?

Jeśli migdałki są tylko powiększone i nie wywołują żadnych dolegliwości, nie wymagają leczenia. W pewnych sytuacjach należy jednak rozważyć usunięcie przerośniętych migdałków. Ale nie wielkość jest decydująca, a występujące objawy. Jeśli zagrażają zdrowiu lub życiu – bo i tak bywa – powiększone migdałki u dziecka wymagają leczenia operacyjnego. Można je usunąć całkowicie lub tylko ich część.

Wcześniej laryngolog (otolaryngolog) lub pediatra może jeszcze spróbować leczenia farmakologicznego. Stosuje się np. środki przeciwzapalne, przeciwobrzękowe lub przeciwalergiczne.

Operacja migdałków

Operacyjne usunięcie migdałków jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów w laryngologii. A jednak budzi wiele kontrowersji. Jedni specjaliści przekonują, że można to zrobić bez żadnej szkody dla organizmu. Inni – że będzie to miało konsekwencje w przyszłości. Przykładowo z uwagi na wzrastające ryzyko zawału serca, choć rozstrzygających dowodów na to nie ma. Na pewno decyzję należy wszechstronnie rozważyć, przedyskutować z lekarzem, w miarę możliwości skonsultować.

Decyzja o usunięciu migdałków podniebiennych zwykle zapada w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym. Takiego leczenia raczej nie stosuje się u dzieci, które nie skończyły trzech lat (migdałki mogą odrosnąć).

Wśród wskazań do zabiegu całkowitego usunięcia migdałków wymienia się:

• częste nawroty ostrych zapaleń migdałków (angin),
• przewlekłe zapalenie migdałków,
• nawracający ropień około migdałkowy,
• zapalenia w organizmie mające związek z anginami,
• podejrzenia nowotworu (jeśli np. migdałek powiększony jest tylko po jednej stronie).

Częściowe usunięcie migdałków stosuje się przy przeroście migdałków powodującym problemy z połykaniem, oddychaniem (np. tak poważne jak bezdech senny), mówieniem. Takie postępowanie pozwala na zachowanie w resztkach migdałków funkcji obronnych przed infekcjami.

Tonsillektomia i tonsillotomia

Całkowite usunięcie migdałka wraz z otaczającą go torebką to tonsillektomia. Wykonując ją, lekarz przez otwartą jamę ustną kleszczykami chwyta migdałek, a skalpelem nacina przedni łuk podniebienny. Następnie, specjalną łyżką oddziela migdałek wraz z torebką od otaczających tkanek, a szypułę migdałka odcina specjalną metalową pętlą.

Drugim zabiegiem na migdałkach podniebiennych jest tonsillotomia. W jej trakcie usuwa się tylko część migdałka wystającą spoza łuków podniebiennych.

Obie te operacje u dzieci są przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym, by zmniejszyć ich stres, a lekarzowi ułatwić precyzyjne działanie. Trwają do godziny. Zwykle mały pacjent zostaje w szpitalu pod obserwacją jeszcze dobę, dwie.

Innowacyjne narzędzia

W nowoczesnych ośrodkach medycznych tradycyjne narzędzia używane w tonsillektomii i tonsillotomii coraz częściej zastępują innowacyjne takie jak nóż harmoniczny, nóż rotacyjny (metoda shaver), laser czy elektrochirurgiczne narzędzie BiZact. 

Stosowana jest również koblacja – metoda wykorzystująca energię fal elektromagnetycznych do odparowania tkanek. 

Zaletą tak wykonanych zabiegów jest ograniczenie krwawienia, mała blizna, szybkie gojenie się tkanek. Operację migdałków można wykonać w ramach chirurgii jednego dnia.

Po operacjach migdałków 

Operacja migdałków jest uważana za zabieg rutynowy i bezpieczny. Jednak, jak każde działanie chirurgiczne, i to wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań.

Wśród nich jest krwawienie z miejsca po usuniętych czy przyciętych migdałkach. Może ono wystąpić w trakcie zabiegu, zaraz po, a nawet kilka dni później. Dlatego zwykle wcześniej u pacjenta wykonuje się badanie układu krzepnięcia krwi. Zaburzenia są przeciwwskazaniem do przeprowadzenia operacji. W jej wyniku mogą się też pojawić bóle gardła, kłopoty z przełykaniem czy mówieniem, obrzęk podniebienia. Z reguły szybko mijają, chociaż wolniej u starszych dzieci.

Aby przyspieszyć rekonwalescencję, bezpośrednio po usunięciu migdałków nie powinno się nic jeść ani pić. Dopiero po około ośmiu godzinach można napić się wody, a jeść – następnego dnia. Wskazana jest dieta lekkostrawna i półpłynna. Należy unikać gorących, pikantnych, drażniących potraw i napojów. Przez tydzień trzeba ograniczyć wysiłek fizyczny.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o operacje i leczenie migdałków

• Jak leczyć zapalenie migdałków?

  Ostre zapalenie migdałków, czyli angina występuje u dzieci najczęściej i zwykle jest wywołana przez bakterie. Najskuteczniej leczy się ją antybiotykiem. Przepisuje go lekarz. i należy stosować się ściśle do jego wskazań. Ponieważ zapaleniu migdałków towarzyszy wysoka gorączka, obciążająca układ krążenia, lekarz przepisuje także leki ją obniżające. Ulgę przy silnym bólu migdałków i gardła może przynieść płukanie gardła środkami o działaniu przeciwzapalnym, lekko osoloną wodą, naparem z szałwii czy rumianku.

• Jak leczyć ból migdałków?

  Bolące migdałki są najczęstszym objawem ostrego zapalenia migdałków (anginy). Zwykle towarzyszy im także silny ból gardła. Lekarz może wtedy zapisać leki przeciwbólowe (np. w formie tabletek do ssania). Ulgę przyniesie też płukanie gardła lekko osoloną ciepłą (nie gorącą) wodą, albo naparem z szałwii lub rumianku. Czasem zaskakująco lekarz może pozwolić na zjedzenie lodów, które złagodzą dokuczliwy ból. Nie należy stosować ciepłych okładów na szyję, bo zwiększą przekrwienie migdałków i gardła.

• Co jeść po operacji migdałków?

  Bezpośrednio po operacji migdałków nie można nic jeść ani pić. Dopiero po około ośmiu godzinach można napić się wody, jeść – następnego dnia. Przez kolejne kilka dni wskazana jest dieta lekkostrawna, najlepiej półpłynna, by nie drażnić obolałego gardła. Należy unikać gorących i pikantnych potraw. Preferowane są zupy, kremy, papki. Produkty – najlepiej gotowane – powinny być utarte czy zmiksowane. Należy jednak zwrócić uwagę, by dania były pełnowartościowe, zawierały białko, węglowodany, tłuszcze. Tylko wtedy proces rekonwalescencji będzie przebiegał właściwie.

Operacje i leczenie migdałków - opinie pacjentów

Poniżej przeczytasz opinie pacjentów, którzy zdecydowali się na operację migdałków. Wszystkie zamieszczone komentarze pochodzą od osób, które zapisały się na zabieg za pośrednictwem naszego portalu, dzięki czemu są one w 100% rzetelne i zweryfikowane.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z problemem z migdałkami, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 29 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)