Punkcja stawu - małoinwazyjny zabieg ortopedyczny

Ból i opuchlizna stawu kolanowego mogą mieć różne przyczyny – może to być m.in. zapalenie stawu lub choroba zwyrodnieniowa. Stan taki może również w negatywny sposób wpłynąć na życie pacjenta, ograniczając jego aktywność fizyczną.

W diagnostyce i leczeniu nie tylko stawu kolanowego, ale także innych stawów, coraz częściej wykorzystywana jest punkcja – małoinwazyjny zabieg ortopedyczny, pozwalający ustalić przyczyny dolegliwości bólowych.

Na czym polega punkcja stawu?

Punkcja stawu to minimalnie inwazyjna procedura diagnostyczna, mająca zastosowanie w ustalaniu przyczyn bólu oraz puchnięcia stawu. Zabieg przeprowadza się w warunkach ambulatoryjnych z zastosowaniem znieczulenia miejscowego, a czas jego trwania zazwyczaj nie przekracza piętnastu minut.

Za pomocą sterylnej igły i strzykawki lekarz pobiera ze stawu płyn, który następnie przekazywany jest do analizy. Badanie płynu pozwala ustalić przyczynę dolegliwości bólowych i opuchlizny, wśród których może się znajdować dna moczanowa, infekcja stawu lub choroba reumatoidalna.

Punkcja stawu jest szczególnie przydatna w diagnostyce tych pacjentów, u których przyczyny bólu nie udało się jednoznacznie ustalić na podstawie dotychczas przeprowadzonych badań.

Punkcja jest badaniem, do którego pacjent nie musi się przygotowywać, również po zabiegu nie jest od niego wymagane specjalne postępowanie. Przed zabiegiem lekarz odkaża miejsce wkłucia za pomocą preparatu antyseptycznego oraz zabezpiecza jałową gazą.

Podczas punkcji stawu pacjent znajduje się zazwyczaj w pozycji leżącej z unieruchomionym stawem, a lekarz wprowadza do wnętrza stawu jałową igłę, za pomocą której odciąga do strzykawki płyn stawowy oraz – w razie potrzeby – podaje leki.

Po usunięciu igły miejsce wkłucia zabezpieczane jest jałowym opatrunkiem, który pacjent może usunąć kilka godzin po badaniu. Ból po wykonaniu punkcji zazwyczaj jest niewielki i krótkotrwały, jednak może się utrzymywać przez okres kilku dni.

Praktycznie od razu po zabiegu pacjent może powrócić do swoich codziennych aktywności, należy jednak pamiętać o tym, by przez kilka dni oszczędzać leczony staw.

Zastosowanie punkcji stawu

Wśród wskazań do zastosowania punkcji stawu znajdują się bóle stawów o nieustalonej przyczynie, a także puchnięcie stawów. Najczęściej punkcję stosuje się w badaniu stawu kolanowego, może mieć jednak zastosowanie w diagnostyce i leczeniu każdego stawu.

Korzyści terapeutyczne

Korzyści z punkcji stawu obejmują:

• usunięcie nadmiaru płynu z wnętrza stawu,
• odbarczenie stawu,
• możliwość podania leków o działaniu znieczulającym i przeciwzapalnym,
• wspomaganie odbudowy chrząstki poprzez podanie kwasu hialuronowego.

Badanie traktowane jest jako „złoty standard” w przypadku podejrzenia zakażenia stawu lub dny moczanowej. Punkcja ma również zastosowanie terapeutyczne: umożliwia odbarczenie stawu poprzez usunięcie nadmiaru płynu oraz podanie leków o działaniu znieczulającym i przeciwzapalnym bezpośrednio do jego wnętrza.

Punkcje stosuje się też w zabiegach leczniczych, których celem jest poprawa jakości chrząstki, uszkodzonej przez działanie procesów zwyrodnieniowych – takim zabiegiem jest np. podanie do stawu preparatów kwasu hialuronowego, wspomagających odbudowę chrząstki.

W ostatnich latach rozwój technologii medycznych pozwolił na zastosowanie bardziej zaawansowanych metod obrazowania, takich jak ultrasonografia, które zwiększają precyzję wykonywania punkcji. Dzięki temu możliwe jest jeszcze dokładniejsze odprowadzenie płynu i skuteczniejsze podanie leków w obrębie stawu.

Przeciwwskazania i możliwe powikłania

Przeciwwskazania do punkcji stawu to:

• objawy zakażenia w okolicy stawu,
• zmiany ropne na skórze,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• przyjmowanie leków zmniejszających krzepliwość krwi.

Wśród przeciwwskazań do przeprowadzania punkcji stawu znajdują się objawy zakażenia w jego okolicy – zabiegu nie przeprowadza się m.in. u pacjentów ze zmianami ropnymi na skórze, które powodują ryzyko przedostania się drobnoustrojów do wnętrza stawu.

Punkcja jest też niewskazana u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia krwi i osób, przyjmujących niektóre leki, powodujące zmniejszenie krzepliwości krwi. Ważne jest, aby pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe skonsultowali się z lekarzem przed planowaną punkcją, ponieważ może być konieczne dostosowanie dawkowania tych leków.

Możliwe powikłania punkcji stawu obejmują:

• zakażenie stawu,
• uszkodzenie chrząstki stawowej,
• krwawienie wewnętrzne,
• krwiak w miejscu wkłucia,
• reakcje alergiczne na znieczulenie.

Punkcja stawu jest zabiegiem bezpiecznym, a do nielicznych, rzadko występujących powikłań zalicza się zakażenie stawu, uszkodzenie chrząstki stawowej i krwawienie wewnętrzne. Inne potencjalne skutki uboczne to krwiak w miejscu wkłucia oraz reakcje alergiczne na znieczulenie, choć występują one bardzo rzadko.

Monitorowanie po zabiegu

W celu zminimalizowania ryzyka zakażenia, pacjenci powinni być informowani o konieczności monitorowania miejsca wkłucia i zgłaszania się do lekarza w przypadku pojawienia się objawów takich jak zaczerwienienie, obrzęk czy gorączka.

Po wykonaniu punkcji, pacjent może być zobowiązany do ograniczenia aktywności fizycznej na dłuższy okres niż kilka dni, w zależności od stanu stawu i indywidualnych zaleceń lekarza. Monitorowanie po zabiegu, w tym kontrola miejsca wkłucia oraz ewentualna potrzeba dalszej diagnostyki lub leczenia, powinna być omawiana z lekarzem.

Koszty zabiegu i dostępność

Cena punkcji stawowej uzależniona jest m.in. od miasta i placówki, w której wykonywany jest zabieg, na ogół jednak zamyka się w przedziale 200 – 600 zł. W niektórych przypadkach zabieg może być refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co znacząco obniża jego koszty dla pacjenta.

Warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym w celu uzyskania informacji na temat dostępnych opcji finansowania i ewentualnej refundacji.