Artroskopia więzadła krzyżowego przedniego

Objawy i rozpoznanie zerwania więzadła krzyżowego przedniego

Więzadło krzyżowe przednie (ACL) to część kolana. Można je uszkodzić podczas aktywności fizycznej i wcale nie musi ona polegać na uprawianiu forsownych sportów. Bywa, że zwykłe codzienne czynności również kończą się jego zerwaniem.

Sygnały urazu ACL to:

• słyszalny, charakterystyczny trzask,
• ból we wnętrzu kolana,
• opuchlizna,
• niemożność oparcia się na nodze całym ciężarem ciała,
• wrażenie, że kolano „ucieka” w tył, a piszczel wysuwa się do przodu.

Typowo obrzęk narasta szybko w ciągu kilku godzin po urazie (krwiak śródstawowy). W badaniu klinicznym lekarz ocenia stabilność testami takimi jak Lachmana, szuflady przedniej czy pivot-shift.

Dzięki diagnostyce obrazowej, takiej jak MRI, lekarze mogą precyzyjnie zidentyfikować stopień uszkodzenia więzadła i ocenić obecność towarzyszących obrażeń w stawie. Czasami konieczne jest również wykonanie artroskopii diagnostycznej, aby dokonać pełnej oceny strukturalnej kolana. Uzupełniająco wykonuje się zdjęcie RTG w celu wykluczenia złamań awulsyjnych i oceny elementów kostnych.

Przyczyny zerwania ACL

Wyróżniamy cztery więzadła w kolanie: krzyżowe przednie (ACL), krzyżowe tylne (PCL), poboczne piszczelowe (MCL) i poboczne strzałkowe (LCL). To pasma tkanki, które zapewniają stabilność stawowi kolanowemu, łącząc kość udową z kośćmi: piszczelową i strzałkową. Dzięki nim kości nie przesuwają się nadmiernie względem siebie — nie tylko w przód czy w tył, ale też na boki.

Pracują ciężko, zwłaszcza gdy jeździmy na nartach, gramy w piłkę czy chodzimy w szpilkach po śliskiej posadzce. Czasem nie wytrzymują i w momencie gwałtownego ruchu puszczają. Najczęściej uszkodzeniu ulega właśnie ACL; to średnio co druga spośród wszystkich zgłaszanych lekarzom kontuzji stawu kolanowego, zwłaszcza u kobiet.

Do typowych mechanizmów należy nagła zmiana kierunku biegu, hamowanie z rotacją i koślawość kolana bez kontaktu z przeciwnikiem, ale także upadki i urazy kontaktowe.

Dlaczego zerwane więzadło trzeba leczyć?

Więzadło krzyżowe przednie samo się nie zagoi. Nieleczenie grozi niestabilnością kolana, jego podatnością na skręcenia, ograniczeniem możliwości ruchowych i ciągłym bólem zranionego stawu. To nie wszystko — już rok po urazie może dojść do nadwyrężenia pozostałych więzadeł oraz łąkotek, czyli innych części stawu kolanowego, będących elastycznym buforem między kośćmi udową a piszczelową. Zwyrodnienia nie ominą nawet kogoś, kto niewiele się rusza.

W wybranych sytuacjach (np. częściowe uszkodzenie, niska aktywność sportowa, brak objawów niestabilności) możliwe jest leczenie zachowawcze: fizjoterapia ukierunkowana na wzmocnienie mięśni i poprawę kontroli nerwowo-mięśniowej, czasowe unieruchomienie ortezą i modyfikacja obciążenia. O wyborze strategii decydują lekarz i fizjoterapeuta po ocenie potrzeb pacjenta.

Metody leczenia uszkodzeń ACL

Drobniejsze urazy ACL da się naprawić dzięki unieruchomieniu stawu ortezą — opatrunkiem usztywniającym (dawniej nakładano gips). Jednak kiedy dojdzie do całkowitego zerwania, jedynym skutecznym lekarstwem staje się operacyjna naprawa lub rekonstrukcja więzadła. Dzięki niej rosną szanse pacjenta na powrót do pełnej aktywności fizycznej, łącznie z uprawianiem sportu.

Zabieg tego rodzaju przeprowadza się mało inwazyjną metodą artroskopową, która pozwala lekarzowi działać precyzyjnie i sprawia, że ból po operacji jest znacznie mniejszy. Pacjent staje na nogi już następnego dnia i może zaczynać rehabilitację. Samodzielnie prowadzi samochód po dwóch, góra trzech tygodniach. Po sześciu może odstawić kule.

Nie bez znaczenia są względy estetyczne: po artroskopii zostaje na kolanie tylko kilka małych blizn.

Rodzaje materiału do odtworzenia ACL (dobór zależy od wieku, aktywności, budowy ciała i wcześniejszych urazów):

• Autoprzeszczep (autograft) — najczęściej stosowany u osób aktywnych. Pobiera się własne tkanki: więzadło rzepki z fragmentami kości (BPTB), ścięgna zginaczy (półścięgnisty i smukły) albo ścięgno mięśnia czworogłowego. Zalety: szybka integracja biologiczna, brak ryzyka przeniesienia zakażeń. Wady: dolegliwości w miejscu pobrania (np. ból przedni kolana lub przyklękanie po BPTB, czasowa słabość zginaczy po pobraniu ścięgien).
• Alloprzeszczep (allograft) — tkanka dawcy. Zalety: krótszy czas operacji, brak bólu w miejscu pobrania. Ograniczenia: wolniejsze gojenie, wyższe ryzyko niepowodzenia u młodych, bardzo aktywnych pacjentów; jakość zależy od preparatyki i sterylizacji.
• Materiały syntetyczne — nowoczesne taśmy i implanty z włókien o wysokiej wytrzymałości bywają używane jako augmentacja (wzmocnienie) przeszczepu lub w wybranych przypadkach rewizyjnych. Długoterminowe wyniki są nadal oceniane; nie wykazano jednoznacznie przewagi nad standardowymi autoprzeszczepami u większości chorych.

Terapie biologiczne (np. zastosowanie koncentratu płytek krwi, techniki stymulacji szpiku) są badane pod kątem przyspieszenia gojenia przeszczepu. Obecne dowody są zróżnicowane — nie we wszystkich badaniach potwierdzono trwałą poprawę stabilności czy szybszy bezpieczny powrót do sportu. W wybranych, świeżych oderwaniach proksymalnych rozważa się pierwotną naprawę z protezą biologiczną w ośrodkach, które mają w tym doświadczenie; kwalifikację prowadzi zespół ortopedyczny.

Przygotowanie do zabiegu artroskopii

Lekarz ortopeda kwalifikuje pacjenta do artroskopii więzadła krzyżowego po wywiadzie, w trakcie którego pacjent musi dokładnie opisać okoliczności urazu i dolegliwości powstałe w jego efekcie. Konieczne są również badanie fizykalne kolana i diagnostyka obrazowa (USG, rezonans magnetyczny, rentgen).

Decyzja o operacji zależy od miejsca zerwania więzadła, czasu, jaki upłynął od urazu, i od stanu zdrowia pacjenta. Jeśli ten stan jest zły, pacjent cierpi na przewlekłe choroby wpływające na proces leczenia, ma zaburzone krzepnięcie krwi, alergię na preparaty do znieczulania albo stan zapalny w kolanie, najpewniej nie zostanie zakwalifikowany.

Natomiast wskazaniem do zabiegu jest daleko posunięta niestabilność stawu kolanowego. Współistniejące zmiany zwyrodnieniowe mogą wpływać na decyzję terapeutyczną. Gdy decyzja o operacji zapadnie, pacjent dostanie od lekarza wytyczne co do dalszego postępowania.

Przed zabiegiem pożądane są badania:

• szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby,
• w razie braku szczepienia — badanie obecności we krwi antygenu HBsAg (potwierdza on zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B),
• badanie HCV (odkrywa wirusa zapalenia wątroby typu C),
• na krótko przed zabiegiem podstawowe badania krwi: morfologia i APTT (pozwala odkryć zaburzenia w krzepnięciu krwi) oraz badanie moczu,
• konsultacje u lekarzy specjalistów, m.in. kardiologa,
• wizyta u stomatologa.

Dodatkowo zaleca się tzw. prehabilitację: redukcję obrzęku, odzyskanie pełnego wyprostu kolana, ćwiczenia aktywacji mięśnia czworogłowego i pośladkowych oraz edukację w zakresie chodu o kulach. Warto odstawić papierosy, wyrównać choroby przewlekłe i omówić leki przeciwkrzepliwe, które mogą wymagać czasowej modyfikacji.

Przebieg zabiegu i innowacje w artroskopii

Na sześć godzin przed zabiegiem pacjent przestaje jeść i pić, a także palić. Dostaje znieczulenie ogólne lub od pasa w dół — to zależy od decyzji anestezjologa. Tak czy inaczej nie czuje bólu. Nie widzi też krwi, bo jej dopływ do kolana blokuje opaska przypominająca napompowany mankiet do mierzenia ciśnienia, zakładana na udo.

Lekarz operator nacina skórę blisko kolana — czasem w dwóch, czasem w czterech miejscach, zwykle na długość pół centymetra. Przez jedno z nacięć wprowadza mikroskopijną kamerę, która pokazuje mu wnętrze stawu. Przez pozostałe — narzędzia chirurgiczne.

Gdy artroskopia ma na celu rekonstrukcję przerwanego więzadła krzyżowego przedniego ACL, pobiera się od pacjenta tkankę, która je zastąpi. To np. ścięgno mięśnia półścięgnistego albo więzadło rzepki (stosuje się również tkanki od innego dawcy lub materiały syntetyczne).

Potem następuje najważniejszy moment: lekarz wykonuje tunele w odpowiednich punktach kości udowej i piszczelowej, a następnie mocuje w tunelach przeszczepiane ścięgno. Nacięcia skóry zabezpiecza pojedynczymi szwami i opatrunkiem.

Techniki artroskopowe obejmują m.in.:

• rekonstrukcję jednopęczkową (standard) ,
• rekonstrukcję dwupęczkową (w wybranych wskazaniach w celu lepszego odtworzenia rotacyjnej stabilności),
• technikę all-inside (gniazda kostne zamiast pełnych tuneli, zawieszone systemy mocujące).

O rodzaju przeszczepu i sposobie jego mocowania (np. śruby interferencyjne, guziki zawieszone) decyduje operator.

Często w tym samym czasie naprawia się współistniejące uszkodzenia łąkotek lub chrząstki, co może modyfikować późniejsze zalecenia obciążania i zakresu ruchu. Nowoczesne technologie takie jak drukowanie 3D umożliwiają tworzenie precyzyjnych, spersonalizowanych modeli anatomicznych kolana i prowadnic do wiercenia tuneli, co ułatwia planowanie i może zwiększać dokładność pozycjonowania przeszczepu.

Narzędzia z asystą robotyczną i systemy nawigacji komputerowej pomagają w precyzyjnym wyznaczaniu osi i głębokości tuneli. Wpływ tych rozwiązań na długoterminowe wyniki funkcjonalne jest nadal oceniany, a ich dostępność zależy od ośrodka.

Możliwe ryzyko i rzadkie powikłania zabiegu

Choć nowoczesne techniki operacyjne znacząco zmniejszają ryzyko komplikacji, warto znać potencjalne zagrożenia, które mogą wystąpić po zabiegu.

 

Ryzyko i możliwe powikłania (występują rzadko, ale warto je znać):

• Zakażenie, krwiak, problemy z gojeniem rany.
• Zakrzepica żył głębokich i zatorowość płucna.
• Uszkodzenie nerwów skórnych (np. przejściowe drętwienie skóry poniżej kolana).
• Sztywność/arthrofibroza, utrata pełnego wyprostu lub zgięcia (czasem tzw. zmiana typu cyclops).
• Nawrót niestabilności lub zerwanie przeszczepu.
• Ból w miejscu pobrania przeszczepu (np. ból przedni kolana lub dyskomfort przy klękaniu po BPTB; osłabienie zginaczy po autograftach ścięgnistych).
• Podrażnienie lub obluzowanie implantów mocujących.

Rehabilitacja po artroskopii więzadła krzyżowego

Pacjent staje na nogi już kilka godzin po artroskopii kolana, gdy ustąpi znieczulenie. Oczywiście nie ma jeszcze mowy o pełnym obciążeniu stawu — na to trzeba poczekać minimum półtora miesiąca. Przez dwa do trzech tygodni, czasem dłużej, trzeba trzymać nogę wyprostowaną (kolano blokuje specjalna orteza), nawet w nocy.

Przez miesiąc — opierać się na kulach. Szpital opuszcza się zwykle następnego dnia po zabiegu. Przez pierwszych kilka dni konieczne będą leki przeciwbólowe. Trzeba też regularnie stosować okłady — zimne, ale nie mokre.

Rany można zamoczyć dopiero po ich porządnym zagojeniu, co najmniej po dwóch tygodniach, i po usunięciu szwów. Z tego samego powodu mycie ogranicza się do szybkiego prysznica z nogą starannie osłoniętą.

Artroskopia pozwala na bardzo szybkie rozpoczęcie rehabilitacji. Zwykle trwa ona trzy miesiące i musi się odbywać pod okiem fizjoterapeuty. Jej najważniejszym celem jest wzmocnienie mięśni uda i uzyskanie jak największej kontroli nad nimi.

Pełne wrośnięcie i obudowanie nowymi komórkami zajmuje przeszczepowi około pół roku. Ale pacjent pacjentowi nierówny, dlatego czasem trwa to nawet dwa lata.

Kontrole pooperacyjne i opieka pozabiegowa

Pierwsza wizyta następuje zwykle po 10–14 dniach (kontrola rany, usunięcie szwów), kolejne ok. 6 tygodni, 3 miesiące, 6 miesięcy i 9–12 miesięcy (ocena postępów, ewentualne testy powrotu do sportu). Należy pilnie zgłaszać: gorączkę, narastający ból, zaczerwienienie/ropny wyciek z rany, znaczny obrzęk łydki lub duszność (podejrzenie zakrzepicy/zatorowości).

Decyzję o prowadzeniu samochodu podejmuje lekarz; jest to możliwe dopiero przy pełnej kontroli kończyny i bez leków upośledzających reakcję (często 2–6 tygodni, później gdy operowano kończynę prawą).

Na powrót do pełnej aktywności fizycznej zezwala lekarz prowadzący, na ogół dziewięć miesięcy po zabiegu. Co nie oznacza, że można od razu stawać do maratonu. Statystyki pokazują, że do największej liczby wtórnych uszkodzeń przeszczepów w stawie kolanowym dochodzi w ciągu pierwszego roku po operacji. Podane terminy są orientacyjne i zależą m.in. od rodzaju przeszczepu, jakości tkanek, leczenia towarzyszących urazów (np. szycia łąkotki) oraz przebiegu rehabilitacji.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o artroskopię więzadła krzyżowego przedniego

• Ile kosztuje artroskopowa operacja więzadła krzyżowego przedniego?

  Za artroskopową operację więzadła krzyżowego przedniego (ACL) zapłacimy średnio między 8000 a 9000 zł. W większości placówek cena zabiegu nie przekracza 10 tys. zł.

• Artroskopia ACL. Kiedy można chodzić?

  Artroskopia więzadła krzyżowego przedniego to operacja małoinwazyjna. Staje się na nogi już kilka godzin po niej. Pacjent wychodzi ze szpitala zwykle następnego dnia po zabiegu. Na początku musi oszczędzać kolano. Przez dwa do trzech tygodni ma nogę wyprostowaną i unieruchomioną przez ortezę (urządzenie usztywniające). Przez miesiąc chodzi o kulach. Pełne obciążenie stawu kolanowego możliwe jest najwcześniej półtora miesiąca po artroskopii więzadła kolana.

• Ile zwolnienia po artroskopii więzadła?

  Po artroskopii ACL pacjent pozostaje w domu do czasu zdjęcia ortezy usztywniającej kolano, czyli minimum dwa tygodnie. Jeżeli przeszedł operację rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego, zwolnienie trwa zwykle osiem tygodni.

Opinie pacjentów po artroskopii więzadła krzyżowego

Poniżej przeczytasz opinie pacjentów, którzy zdecydowali się na artroskopową operację więzadła krzyżowego przedniego. Wszystkie zamieszczone komentarze pochodzą od osób, które zapisały się na badanie za pośrednictwem naszego portalu, dzięki czemu są one w 100% rzetelne i zweryfikowane.

Umów wizytę na operację więzadła krzyżowego przedniego

Jeśli Ty także borykasz się z problemem więzadła krzyżowego przedniego, nie wahaj się dłużej — skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 15 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas:22 417 40 18 (telefon czynny pon.–pt., w godz. 8:00–18:00)