Endoprotezoplastyka częściowa stawu kolanowego

Na czym polega częściowa endoprotezoplastyka kolana?

Częściowa endoprotezoplastyka kolana to procedura chirurgiczna, której celem jest wymiana uszkodzonego przedziału stawu kolanowego na sztuczny element – endoprotezę.

W przeciwieństwie do zabiegu całkowitej wymiany stawu, w tym przypadku ingerencja chirurgiczna ogranicza się do jednej, najbardziej zużytej części stawu – najczęściej jest to przedział przyśrodkowy, ale możliwa jest również wymiana części bocznej lub rzepkowo-udowej. Pozostałe, zdrowe fragmenty stawu pozostają nienaruszone, co sprawia, że funkcja kolana może być zachowana w bardziej naturalnej formie.

Zabieg polega na precyzyjnym usunięciu zniszczonej chrząstki i fragmentów kości udowej oraz piszczelowej, a następnie zastąpieniu ich sztucznymi elementami wykonanymi z trwałych, bioobojętnych materiałów. Implanty są mocowane do kości z użyciem cementu ortopedycznego lub techniki bezcementowej – wybór zależy od rodzaju zastosowanej protezy oraz ogólnego stanu pacjenta. Procedura ta pozwala znacząco zmniejszyć dolegliwości bólowe oraz poprawić stabilność i funkcję stawu.

Częściowa vs całkowita endoproteza kolana

Częściowa i całkowita endoprotezoplastyka różnią się zakresem zabiegu, stopniem ingerencji w naturalną strukturę kolana oraz czasem rekonwalescencji. W przypadku endoprotezy częściowej wymieniany jest tylko uszkodzony przedział stawu – to mniej inwazyjna procedura, która pozostawia większość struktur nienaruszoną. Natomiast całkowita endoproteza obejmuje wymianę wszystkich trzech przedziałów stawu kolanowego i stosowana jest, gdy zmiany zwyrodnieniowe mają charakter bardziej zaawansowany i rozległy.

Rodzaje znieczulenia:

• znieczulenie ogólne,
• znieczulenie regionalne – najczęściej podpajęczynówkowe.

Dobór odpowiedniego typu zabiegu zależy od wyników badań obrazowych, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz stopnia zużycia tkanek stawowych.

Jak się przygotować do częściowej wymiany stawu kolanowego?

Przed przystąpieniem do zabiegu częściowej endoprotezoplastyki niezbędna jest kompleksowa diagnostyka, mająca na celu dokładne określenie zakresu uszkodzeń w obrębie stawu oraz ocenę ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Podstawą są badania obrazowe, takie jak RTG kolana w projekcji AP i bocznej, które umożliwiają ocenę stopnia zużycia chrząstki. W wybranych przypadkach uzupełnia się diagnostykę o rezonans magnetyczny, tomografię komputerową lub badanie USG, które pozwalają na bardziej precyzyjne zobrazowanie tkanek miękkich oraz struktury więzadeł.

Badania przedoperacyjne:

• morfologia krwi,
• poziom elektrolitów,
• czynniki krzepnięcia,
• EKG.

W przypadku obecności chorób przewlekłych konieczna może być także dodatkowa konsultacja specjalistyczna (np. kardiologiczna).

Częściowa endoprotezoplastyka kolana – jak przebiega?

Zabieg częściowej endoprotezoplastyki stawu kolanowego przeprowadza się w warunkach sali operacyjnej, w pełnym zabezpieczeniu anestezjologicznym. W zależności od ustaleń pacjent poddawany jest znieczuleniu podpajęczynówkowemu (blok nerwów czuciowych w dolnej części kręgosłupa) lub ogólnemu. Następnie ortopeda wykonuje precyzyjne nacięcie w przedniej części kolana i przemieszcza rzepkę w bok, aby uzyskać dostęp do wnętrza stawu (choć przemieszczenie rzepki na bok nie jest regułą w każdej częściowej endoprotezoplastyce – zależy to od wybranej techniki).

W kolejnych etapach operacji usuwa się wyłącznie zniszczone powierzchnie stawowe w zajętym przedziale – wraz z fragmentami kości udowej i piszczelowej oraz zniszczoną chrząstką. Implanty dopasowywane są indywidualnie do anatomicznych warunków pacjenta i mocowane na stałe, tak by zapewnić jak największą stabilność i naturalną biomechanikę kolana.

W częściowej endoprotezoplastyce stawu kolanowego możliwe jest zachowanie więzadła krzyżowego tylnego oraz łąkotek w nieoperowanych przedziałach – pod warunkiem ich dobrego stanu oraz kompatybilności z wybranym typem implantu. Po zakończeniu głównego etapu operacji rana zostaje starannie zaszyta, a kończyna zaopatrzona w opatrunek i unieruchomiona. Cały zabieg trwa zazwyczaj od 90 do 120 minut. Pobyt w szpitalu po operacji trwa średnio 3–7 dni, w zależności od stanu pacjenta i przebiegu rehabilitacji.

Ile trwa rehabilitacja po wymianie kolana?

Rehabilitacja po częściowej endoprotezoplastyce kolana jest nieodłącznym elementem procesu leczenia i ma kluczowe znaczenie dla uzyskania pełnej sprawności. Zazwyczaj rozpoczyna się już w pierwszej dobie po operacji i przebiega etapami, które są dostosowywane do indywidualnych możliwości oraz tempa regeneracji pacjenta.

W pierwszych dniach skupia się na ograniczeniu bólu i obrzęku, a także zapobieganiu przykurczom mięśniowym. Używa się specjalnych szyn CPM, które wykonują powolne, kontrolowane ruchy zginania i prostowania kolana bez udziału pacjenta. Pomocne są również ćwiczenia bierne, mobilizacje blizny i techniki odciążające.

Kolejny etap to wprowadzenie ćwiczeń aktywnych oraz treningu chodu – początkowo z kulami łokciowymi, później bez ich użycia. Po około 4–6 tygodniach pacjent może samodzielnie prowadzić samochód i wykonywać większość codziennych czynności. Ostateczne efekty rehabilitacji widoczne są zazwyczaj po 4–6 miesiącach.

Warto zaznaczyć: nie wszyscy pacjenci osiągną pełną sprawność po 4–6 miesiącach – to uśredniony czas. Rehabilitacja może trwać do 12 miesięcy, zwłaszcza u pacjentów starszych lub z powikłaniami.

Powikłania po częściowej endoprotezoplastyce kolana

Mimo że częściowa endoprotezoplastyka uważana jest za procedurę stosunkowo bezpieczną, to jak każda operacja niesie pewne ryzyko powikłań. Najczęściej występujące problemy to infekcje miejsca operowanego, zakrzepica żył głębokich, uszkodzenia naczyń krwionośnych lub nerwów, a także zespół bólowy i obrzęk.

Rzadkie powikłania:

• obluzowanie implantu,
• przemieszczenie implantu,
• zużycie materiału implantu.

W rzadkich przypadkach może dojść do obluzowania implantu, jego przemieszczenia lub zużycia materiału, co wymaga kolejnej interwencji chirurgicznej. Powikłania mechaniczne pojawiają się zazwyczaj po dłuższym czasie – zwłaszcza jeśli implant jest nadmiernie obciążany.

Czego nie robić po endoprotezoplastyce kolana?

Po zabiegu pacjent powinien szczególnie dbać o bezpieczeństwo i nie obciążać operowanego stawu. Aby uniknąć problemów i zapewnić prawidłowe gojenie, warto unikać następujących czynności:

• przedwczesnego odstawienia kul ortopedycznych,
• chodzenia w niestabilnym obuwiu (np. klapkach),
• podnoszenia ciężkich przedmiotów,
• siadania na zbyt niskich lub miękkich powierzchniach,
• spacerowania po nierównym terenie,
• prowadzenia pojazdów przed pełnym odzyskaniem kontroli ruchowej.

Czy można klękać z endoprotezą kolana? Klękanie po częściowej endoprotezoplastyce nie jest przeciwwskazane, jednak często wiąże się z dyskomfortem. Jeśli pacjent odczuwa ból lub niestabilność, lepiej zrezygnować z tej pozycji – choć samo klękanie nie skraca żywotności implantu.

Ile wytrzymuje częściowa endoproteza kolana?

Trwałość częściowej endoprotezy kolana zależy od wielu czynników, w tym jakości implantu, stylu życia pacjenta oraz przestrzegania zaleceń lekarskich. Średnio implanty te służą pacjentom przez 12 do 17 lat, choć wiele przypadków pokazuje, że mogą one funkcjonować prawidłowo znacznie dłużej – nawet 20 lat.

Ile kosztuje częściowa endoproteza kolana prywatnie i na NFZ?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych koszt częściowej endoprotezoplastyki kolana w systemie prywatnym waha się średnio między 12 000 zł a 20 000 zł, zależnie od wybranej placówki, zastosowanej protezy oraz zakresu opieki okołooperacyjnej. W cenę zwykle wliczone są również badania diagnostyczne, pobyt w szpitalu, opieka pooperacyjna i początkowa rehabilitacja.

Zabieg może być również przeprowadzony w ramach NFZ, jednak ze względu na ograniczoną liczbę miejsc i długi czas oczekiwania, wielu pacjentów decyduje się na leczenie prywatne.