Leczenie pokrzywki

Kiedy pokrzywka wymaga konsultacji z lekarzem?

Pokrzywka wymaga wizyty u specjalisty wtedy, gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas, nawracają lub towarzyszą im inne dolegliwości, takie jak obrzęk czy trudności w oddychaniu. Postępowanie powinno obejmować nie tylko leczenie objawowe, ale również próbę zidentyfikowania czynników wyzwalających.

W przypadku przewlekłej postaci szczególnie istotna jest opieka zarówno dermatologa, jak i alergologa. Regularne kontrole pomagają monitorować przebieg choroby i modyfikować terapię. Pacjenci zmagający się z długo utrzymującym się świądem skóry często doświadczają frustracji, a nierzadko spotykają się z niezrozumieniem otoczenia, które błędnie uznaje zmiany skórne za zakaźne.

Jak rozpoznać pokrzywkę?

Pokrzywkę rozpoznaje się na podstawie typowych objawów – bąbli skórnych, rumienia i świądu, które pojawiają się nagle. W lekkich postaciach wystarczy przyjęcie leku przeciwhistaminowego. W obrzęku naczynioruchowym lekarz może zastosować glikokortykosteroidy, jednak w przypadku zagrożenia życia kluczowe znaczenie ma natychmiastowe podanie adrenaliny. W ostrych przypadkach najczęściej nie ma potrzeby wykonywania badań – wystarcza ocena kliniczna i dokładny wywiad. Trudniejsza bywa diagnostyka przewlekłej pokrzywki, ponieważ przyczyny udaje się ustalić jedynie u ok. 20% pacjentów.

Podstawowe badania diagnostyczne:

• OB i CRP
• morfologia z rozmazem
• badanie moczu
• próby wątrobowe
• ocena czynności tarczycy

Badania rozszerzone obejmują m.in.:

• testy skórne i kontaktowe z alergenami
• oznaczenie poziomu IgE
• testy w kierunku chorób autoimmunologicznych, tarczycy czy wirusowych zapaleń wątroby
• biopsję skóry
• próby prowokacyjne z pokarmami lub lekami

Jak wygląda leczenie pokrzywki?

Leczenie pokrzywki opiera się przede wszystkim na eliminacji czynników nasilających objawy, takich jak niektóre leki, alkohol czy stres. Jeżeli uda się jednoznacznie zidentyfikować przyczynę, np. alergen pokarmowy, konieczne może być zastosowanie diety eliminacyjnej. Warto jednak podkreślić, że wykluczenia żywieniowe mają sens tylko wtedy, gdy pokrzywka ma charakter alergiczny – u większości pacjentów z przewlekłą postacią choroby alergia nie jest przyczyną problemu.

Pokrzywkę dzieli się na:

• ostrą – zmiany pojawiają się i ustępują w ciągu maksymalnie 6 tygodni
• przewlekłą – objawy utrzymują się dłużej niż 6 tygodni

W ostrych przypadkach przyczyną bywają alergeny lub leki. W przewlekłej formie ustalenie czynnika odpowiedzialnego często nie jest możliwe, dlatego terapia koncentruje się na kontroli objawów.

Najważniejsze zalecenia obejmują:

• unikanie czynnika wyzwalającego, jeśli został rozpoznany (np. alergenu, czynnika fizycznego); w razie pokrzywki pokarmowej dieta eliminacyjna zwykle przynosi poprawę po 2–3 tygodniach
• ograniczenie czynników nasilających, takich jak niektóre leki (np. aspiryna, NLPZ, opioidy), alkohol i stres psychiczny
• leczenie choroby podstawowej, jeśli pokrzywka ma charakter wtórny, czyli jest objawem innego schorzenia

Jak leczyć pokrzywkę przewlekłą?

Pokrzywka przewlekła jest trudniejsza w leczeniu i często nie reaguje na standardowe dawki leków przeciwhistaminowych. Charakterystyczne są swędzące, rumieniowo-obrzękowe wykwity utrzymujące się ponad sześć tygodni. W sytuacjach opornych na terapię podstawową stosuje się nowoczesne leki biologiczne. Jednym z nich jest omalizumab – rekombinowane przeciwciało monoklonalne, które wiąże się z immunoglobulinami klasy E i blokuje ich interakcję z receptorami na bazofilach. Dzięki temu zmniejsza się ilość histaminy uwalnianej w reakcji alergicznej nawet o 90%.

Jakie leki na pokrzywkę stosuje się najczęściej?

Najczęściej stosowaną grupą leków są wybrane preparaty przeciwhistaminowe, które zmniejszają świąd i redukują zmiany skórne.

Wykorzystywane substancje to m.in.:

• bilastyna
• cetyryzyna
• desloratadyna
• feksofenadyna
• lewocetyryzyna
• loratadyna
• rupatadyna

W trudniejszych przypadkach lekarz może włączyć także:

• montelukast
• cyklosporynę
• glikokortykosteroidy
• omalizumab

Czy domowe sposoby na pokrzywkę mogą być skuteczne?

Domowe metody mogą łagodzić objawy, ale nie zastępują leczenia farmakologicznego.

Stosowanie chłodnych okładów czy unikanie drażniących czynników może przynieść ulgę, jednak skuteczność takich działań jest ograniczona.

Najważniejsze jest stosowanie się do zaleceń lekarskich i regularne przyjmowanie zapisanych leków.

Czy można wyleczyć pokrzywkę?

Ostra pokrzywka zazwyczaj ustępuje w ciągu kilku dni i dla większości osób jest jedynym epizodem w życiu. Reakcja na leczenie jest w tej postaci bardzo dobra, a często objawy znikają nawet bez terapii. U około 5% pacjentów zmiany przechodzą w postać przewlekłą. W tej grupie u 30–50% chorych objawy cofają się w ciągu roku, ale u części utrzymują się nawet przez kilka lat.

Dieta przy pokrzywce – co jeść, a czego unikać?

Dieta ma znaczenie głównie wtedy, gdy pokrzywka wiąże się z alergią pokarmową lub nietolerancją histaminy. W takich przypadkach eliminacja określonych produktów pozwala ograniczyć objawy i zmniejszyć ryzyko nawrotów. U chorych z pokrzywką przewlekłą idiopatyczną dieta zwykle nie jest czynnikiem decydującym, ale niektóre pokarmy mogą nasilać zmiany skórne.

Do grupy produktów o wysokiej zawartości histaminy należą m.in.:

• ryby i owoce morza
• pomidory, szpinak, bakłażan, kapusta kiszona
• sery dojrzewające i długo dojrzewające wędliny

Pokarmy zwykle dobrze tolerowane, o niskiej zawartości histaminy, to m.in.:

• mleko i jaja
• ryż, ziemniaki, kukurydza
• niefermentowane produkty sojowe
• jabłka, brzoskwinie, brokuły, ogórki, rzodkiewka, sałata
• mięso wołowe i drobiowe
• masło i inne tłuszcze zwierzęce

Jak zapobiegać nawrotom pokrzywki?

Nie istnieje uniwersalny sposób, który całkowicie uchroni przed nawrotami pokrzywki, jednak regularne stosowanie leków zaleconych przez lekarza i eliminowanie czynników mogących nasilać objawy znacząco poprawia komfort życia. Wielu pacjentów z przewlekłą postacią choroby zauważa, że zmiany skórne nasilają się pod wpływem określonych czynników.

Do najczęściej zgłaszanych należą:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. aspiryna)
• stres emocjonalny
• niektóre produkty spożywcze (np. truskawki, mocno przyprawione potrawy, alkohol)
• konserwanty i sztuczne barwniki

Najlepiej ustalać plan profilaktyki wspólnie z lekarzem, na podstawie indywidualnych obserwacji i wyników badań.