Operacja płaskostopia

Co to jest płaskostopie i jakie są jego przyczyny?

Płaskostopie to deformacja stopy polegająca na obniżeniu, a czasem całkowitym zaniku naturalnego wysklepienia łuku podłużnego lub poprzecznego. W warunkach fizjologicznych kości stopy tworzą łuki, dzięki którym stopa nie dotyka podłoża całą swoją powierzchnią. Przy płaskostopiu dochodzi do utraty tej struktury, przez co cała stopa styka się z podłożem.

Najczęstszymi przyczynami płaskostopia są:

• niewydolność mięśni stopy,
• wady wrodzone,
• nieprawidłowe nawyki ruchowe,
• nadwaga,
• długotrwała pozycja stojąca,
• źle dobrane obuwie.

Płaskostopie może rozwijać się również wskutek przewlekłego przeciążenia lub urazu. Wyróżnia się dwa główne typy płaskostopia: podłużne, obejmujące obniżenie łuku biegnącego wzdłuż stopy; poprzeczne, dotyczące obniżenia sklepienia poprzecznego, co powoduje rozszerzenie przedniej części stopy i utratę jej elastyczności.

Płaskostopie rozwija się najczęściej w dzieciństwie lub okresie dojrzewania, kiedy to układ kostno-mięśniowy nie jest jeszcze w pełni ukształtowany. Deformacja ta może mieć trzy stopnie zaawansowania, od lekkiego (częściowego spłaszczenia łuku) do ciężkiego (całkowitego spłaszczenia i koślawości stępu).

Kiedy operacja płaskostopia jest konieczna?

Operacja płaskostopia jest konieczna przede wszystkim w sytuacjach, gdy deformacja stopy powoduje dolegliwości bólowe, ogranicza sprawność, a leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy. Najczęściej występującym objawem jest metatarsalgia, czyli piekący lub kłujący ból w przodostopiu, nasilający się podczas chodzenia i stania.

Zabieg rozważa się również wtedy, gdy wada staje się przyczyną ucisku na struktury nerwowe lub prowadzi do wtórnych deformacji palców, takich jak paluch koślawy czy palce młotkowate. U pacjentów z płaskostopiem poprzecznym pogłębiające się przodostopie może wywołać znaczny dyskomfort i zaburzyć prawidłowe przetaczanie stopy podczas chodu.

Czy każdy może mieć operację płaskostopia?

Nie każdy pacjent kwalifikuje się do operacji płaskostopia – decyzja o leczeniu chirurgicznym zawsze musi być poprzedzona indywidualną oceną lekarską i oparta na konkretnych wskazaniach klinicznych. Choć zabieg może przynieść znaczącą poprawę jakości życia, nie jest on przeznaczony dla wszystkich.

Zabieg rozważa się przede wszystkim w sytuacjach, gdy wada stopy powoduje przewlekłe dolegliwości bólowe, utrudnia codzienne funkcjonowanie lub prowadzi do wtórnych deformacji, takich jak np. koślawość palucha. U pacjentów bezobjawowych, z łagodnym spłaszczeniem łuków stopy, operacja nie jest zazwyczaj zalecana.

Do zabiegu nie kwalifikuje się pacjentów z przeciwwskazaniami ogólnymi, takimi jak zaawansowana niewydolność krążenia, nieuregulowana cukrzyca, aktywna infekcja czy niestabilny stan ogólny. Również osoby z trudnością w przestrzeganiu zaleceń pooperacyjnych (np. koniecznością unieruchomienia, systematycznej rehabilitacji) mogą zostać czasowo zdyskwalifikowane.

Jak wygląda kwalifikacja do operacji płaskostopia?

Proces kwalifikacji do operacji płaskostopia jest kilkuetapowy i ma na celu ocenę, czy zabieg rzeczywiście przyniesie pacjentowi korzyść kliniczną. Kluczową rolę odgrywa tu lekarz ortopeda, który po analizie wyników badań i wywiadu podejmuje decyzję o leczeniu chirurgicznym.

Etapy kwalifikacji:

• Wstępna konsultacja ortopedyczna – dokładny wywiad z pacjentem na temat dolegliwości, stylu życia i wcześniejszego leczenia.
• Badania obrazowe – najczęściej zdjęcie RTG stopy w obciążeniu, czasem uzupełnione o rezonans magnetyczny lub USG (w przypadku podejrzenia uszkodzeń tkanek miękkich).
• Ocena efektywności leczenia zachowawczego – lekarz analizuje, czy rehabilitacja, wkładki lub zmiana obuwia przyniosły poprawę.
• Ocena stopnia deformacji – kwalifikacja obejmuje też ocenę biomechaniki chodu, ustawienia stopy i innych współistniejących wad kończyn dolnych.

Na czym polega operacja płaskostopia?

Operacja płaskostopia polega na chirurgicznej korekcji ustawienia struktur stopy w celu przywrócenia jej prawidłowej funkcji biomechanicznej. W zależności od stopnia zaawansowania deformacji oraz rodzaju płaskostopia zabieg może obejmować zarówno elementy tkanek miękkich, jak i układ kostny.

W łagodniejszych przypadkach lekarz ogranicza się do interwencji w obrębie torebek stawowych i ścięgien. W zaawansowanych – wykonuje osteotomie kości, czyli ich przecięcie i przemieszczenie w odpowiednie anatomiczne położenie, oraz stabilizację za pomocą implantów. Coraz częściej stosuje się małoinwazyjne techniki chirurgiczne, w których poprzez niewielkie nacięcie skóry wprowadza się implant do zatoki stępu. Implant stabilizuje ułożenie kości, a cały zabieg odbywa się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i trwa około godziny.

Jakie są rodzaje operacji płaskostopia?

W chirurgicznym leczeniu płaskostopia stosuje się różne metody operacyjne, których dobór zależy od typu i zaawansowania wady oraz wieku pacjenta.

Główne techniki operacyjne to:

• Korekcja płaskostopia podłużnego:
  • artroereza podskokowa z implantem – polega na wszczepieniu implantu stabilizującego kość skokową;
  • osteotomia Cottona – przemieszczenie części kości klinowatej w celu uniesienia przyśrodkowego łuku stopy;
  • osteotomia Evansa – wydłużenie bocznej części kości piętowej;
  • osteotomia pięty – zmiana osi ustawienia pięty;
  • artrodeza stawu skokowego – zespolenie stawów, gdy inne metody nie przynoszą efektu;
  • rekonstrukcja ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego – w przypadkach jego niewydolności.
• Korekcja płaskostopia poprzecznego:
  • osteotomia DMMO – przecięcie i przemieszczenie kości śródstopia;
  • osteotomia Weila – skrócenie i przesunięcie kości śródstopia;
  • korekcja deformacji palców – w tym operacja palucha koślawego czy palców młotkowatych.

Rehabilitacja po operacji płaskostopia – na czym polega?

Rehabilitacja rozpoczyna się już w dniu zabiegu i odgrywa kluczową rolę w procesie powrotu do pełnej sprawności. Przez około 6 tygodni pacjent nosi specjalistyczny but ortopedyczny, który stabilizuje i odciąża operowaną kończynę, umożliwiając prawidłowe gojenie się tkanek.

W tym czasie należy również wykonywać ćwiczenia poprawiające krążenie, głównie dotyczące kończyny nieoperowanej oraz obręczy biodrowej. Po wykonaniu kontrolnego RTG i zdjęciu buta wdraża się ćwiczenia reedukacji chodu, terapię manualną i aplikacje kinesiotapingu.

Etapy rehabilitacji:

• etap wstępny (0–6 tygodni): unieruchomienie, ćwiczenia bierne, masaż;
• etap funkcjonalny (6–12 tygodni): reedukacja chodu, ćwiczenia na stabilnym podłożu;
• etap zaawansowany (po 12 tyg.): ćwiczenia propriocepcji, stawanie na palcach, supinacja/pronacja, przetaczanie stopy.

Ile trwa rekonwalescencja po operacji płaskostopia?

Całkowity czas rekonwalescencji po operacji płaskostopia to zwykle około 3 miesiące. U młodych i aktywnych pacjentów okres ten może być krótszy, szczególnie jeśli zastosowana metoda była małoinwazyjna i rehabilitacja prowadzona była konsekwentnie.

Na szybkość powrotu do sprawności wpływa również:

• doświadczenie fizjoterapeuty,
• systematyczność wykonywania ćwiczeń,
• dieta i suplementacja (np. kolagen, witamina D, kwas hialuronowy),
• brak dodatkowych obciążeń dla operowanej kończyny.

Czy operacja może pogorszyć stan stopy?

Operacja płaskostopia, jak każdy zabieg chirurgiczny, niesie ze sobą ryzyko powikłań, jednak ich występowanie jest stosunkowo rzadkie. Najczęstsze problemy to: infekcje, blizny, ból pourazowy lub niepełna korekcja ustawienia kości.

W zdecydowanej większości przypadków zabieg przynosi trwałą poprawę funkcji stopy i zmniejsza ból. Przy odpowiednio przeprowadzonej operacji i pełnym cyklu rehabilitacyjnym ryzyko pogorszenia stanu stopy jest minimalne.

Czy operacja płaskostopia jest refundowana przez NFZ?

Tak, operacja płaskostopia może być refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, o ile istnieją ku temu medyczne wskazania. Wymagane jest skierowanie od ortopedy oraz wcześniejsze wykorzystanie metod leczenia zachowawczego, takich jak wkładki czy rehabilitacja.

Refundacja obejmuje również przypadki wrodzonych wad, jak koalicje kości stępu. Po pozytywnej kwalifikacji przez specjalistę NFZ pokrywa koszty zabiegu w całości. Należy jednak liczyć się z czasem oczekiwania, który w niektórych placówkach może wynosić kilka miesięcy.

Ile kosztuje prywatna operacja płaskostopia?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych koszt operacji płaskostopia w placówkach prywatnych waha się od 6 500 zł do 23 780 zł, a średnia cena wynosi około 9 854 zł. Cena uzależniona jest od rodzaju zabiegu, zastosowanych implantów oraz poziomu zaawansowania deformacji.