Terapia Gestalt

Czym jest terapia Gestalt i na czym polega?

Terapia Gestalt to nurt psychoterapii humanistycznej opracowany przez Fritza Perlsa. Zakłada on, że człowiek funkcjonuje w ścisłej zależności od procesu homeostazy – naturalnego dążenia organizmu do równowagi. Jeśli równowaga ta zostanie zaburzona na dłuższy czas, może to prowadzić do rozwoju problemów psychicznych. W takim przypadku pomocne staje się wdrożenie działań terapeutycznych, w tym właśnie psychoterapii Gestalt.

Metoda ta czerpie inspiracje z teorii pola Kurta Lewina, psychoanalizy oraz teorii postaci (Gestalt). Kluczowym pojęciem jest tu „całościowość” – niemieckie „gestalt” to zorganizowana całość. Oznacza to konieczność postrzegania doświadczeń jako spójnego obrazu, a nie dzielenia ich na oderwane fragmenty.

Główne elementy definiujące terapię Gestalt:

• Samoświadomość – umiejętność świadomego czucia, myślenia i odbierania bodźców.
• Całościowość – współdziałanie ciała, emocji, myśli, percepcji i doznań fizycznych.
• Odpowiedzialność – branie odpowiedzialności za własne życie.
• Zaspokajanie potrzeb – rozpoznawanie i realizacja wewnętrznych potrzeb.
• Wartość człowieka – unikanie ocen moralnych, wsparcie w dążeniu do samorealizacji.
• Tu i teraz – skupienie na teraźniejszości zamiast na przeszłości czy przyszłości.
• Wzajemne powiązania – postrzeganie siebie jako części środowiska.
• Figura i tło – umiejętność dostrzegania, co wysuwa się na pierwszy plan.
• Domykanie całości – dążenie do kończenia rozpoczętych doświadczeń.
• Samoregulacja – naturalna zdolność do przywracania równowagi.

Jak działa terapia Gestalt — zasady i techniki?

Terapia Gestalt nie polega na dawaniu gotowych rad ani na wskazywaniu pacjentowi, co powinien zrobić. Jej celem jest rozwijanie samoświadomości, aby osoba mogła samodzielnie określić swoje potrzeby, emocje i sposoby działania. To prowadzi do większej odpowiedzialności za własne decyzje i życie.

Claudio Naranjo wyróżnił zasady, które sprzyjają zdrowiu psychicznemu:

• życie w teraźniejszości,
• akceptowanie siebie,
• kontakt z rzeczywistością taką, jaka jest,
• szczerość wobec siebie,
• swobodne wyrażanie emocji i myśli,
• doświadczanie pełnego spektrum uczuć,
• odrzucanie narzuconych z zewnątrz, sprzecznych ze sobą wymagań,
• eksperymentowanie i otwartość na nowe doświadczenia,
• gotowość do zmian.

Jakie są kluczowe założenia terapii Gestalt (świadomość tu i teraz, holistyczne podejście)?

Podstawą terapii Gestalt jest elastyczność i indywidualne podejście. Proces terapeutyczny obejmuje:

• holistyczne postrzeganie organizmu,
• skupienie na „tu i teraz”,
• doświadczanie siebie i otoczenia,
• poszerzanie świadomości na wszystkie sfery życia,
• analizę zachowań pod kątem zaspokajania potrzeb,
• traktowanie emocji jako ważnych sygnałów organizmu,
• integrację wyobcowanych części osobowości.

W jakich sytuacjach terapia Gestalt może być pomocna?

Terapia Gestalt znajduje zastosowanie w pracy z osobami, które doświadczają zaburzeń emocjonalnych, problemów w relacjach czy kryzysów życiowych. Podejście to zwraca uwagę na mechanizmy, które mogą zakłócać zdrowe funkcjonowanie. Należą do nich m.in.:

• desensytyzacja – tłumienie naturalnej zdolności odczuwania,
• defleksja – odwracanie energii od istotnych bodźców,
• introjekcja – bezkrytyczne przejmowanie cudzych zasad i wzorców,
• projekcja – przypisywanie innym własnych cech lub uczuć,
• retrofleksja – kierowanie energii do wewnątrz zamiast na zewnątrz,
• egotyzm – nadmierne skupienie na sobie,
• konfluencja – zatarcie granic między sobą a otoczeniem.

Dla kogo jest terapia Gestalt – kto może skorzystać?

Terapia Gestalt jest przeznaczona zarówno dla osób z konkretnymi zaburzeniami psychicznymi, jak i dla tych, które chcą lepiej poznać siebie. Mogą z niej korzystać osoby z depresją, zaburzeniami lękowymi, odżywiania, osobowości czy fobiami, a także te, które doświadczają trudności w relacjach lub są w kryzysie życiowym.

Jakie korzyści daje terapia Gestalt?

Terapia Gestalt wspiera:

• rozwój samoświadomości,
• poprawę jakości relacji,
• lepsze rozumienie własnych potrzeb,
• zdolność do pełniejszego doświadczania życia.

Jak przebiega sesja terapeutyczna w nurcie Gestalt?

Podstawą jest dialog egzystencjalny między terapeutą a pacjentem. Terapeuta nie tylko oddziałuje na pacjenta, ale także sam jest otwarty na wpływ jego emocji. Sesje mogą mieć formę indywidualną, grupową lub warsztatową.

W pracy grupowej często wyróżnia się cztery etapy:

1. Rozmowa wstępna – poznanie pacjenta i jego sytuacji.
2. Terapia otwarcia – budowanie pozytywnego pola emocjonalnego.
3. Rozwiązywanie problemów – głęboka praca nad emocjami i doświadczeniami.
4. Ocena efektów – podsumowanie postępów.

Terapia Gestalt – jakie techniki są najczęściej stosowane?

Techniki wykorzystywane w terapii Gestalt powstają we współpracy terapeuty i pacjenta, a ich dobór zależy od kreatywności obu stron, etapu procesu terapeutycznego oraz gotowości osoby uczestniczącej w sesji. Nie istnieje zamknięty katalog metod – istotą jest dopasowanie narzędzi do aktualnych potrzeb i sytuacji.

Do najczęściej stosowanych technik terapeutycznych należą:

• Zasada „teraz” – przeniesienie narracji pacjenta z przeszłości lub przyszłości do chwili obecnej. Osoba opowiada o wydarzeniach w czasie teraźniejszym, jednocześnie obserwując swoje myśli, reakcje ciała i emocje, jakie pojawiają się w trakcie mówienia.
• Zasada „Ja i Ty” – zachęcanie pacjenta do bezpośredniego zwracania się do osoby, o której mówi. Pozwala to na uświadomienie sobie emocji, które zwykle pozostają ukryte, oraz zmniejszenie tendencji do uogólnień.
• Kontinuum świadomości – uważne rejestrowanie doznań zmysłowych, oddechu i napięć w ciele, bez oceniania i analizowania, ale z pełnym „byciem” w doświadczeniu.
• Dialog między częściami siebie – odgrywanie rozmowy pomiędzy różnymi aspektami własnej osobowości, często skrajnie odmiennymi. Pomaga to lepiej rozpoznać wewnętrzne konflikty i je zintegrować.
• Rozmowa z pustym krzesłem – symboliczne zwrócenie się do wyobrażonej osoby, aby wypowiedzieć niewyrażone dotąd słowa, zakończyć „niedomknięte” sprawy i uwolnić energię zatrzymaną w przeszłości.

W oderwaniu od całości techniki te mogą przynieść jedynie chwilową ulgę lub pozorną zmianę, nie prowadząc do trwałej integracji doświadczeń. Ich zadaniem nie jest mechaniczne wykonywanie ćwiczeń, lecz tworzenie przestrzeni do bezpośredniego kontaktu z samym sobą, zrozumienia wewnętrznych procesów oraz odkrywania nowych sposobów reagowania na rzeczywistość.

Jak długo trwa terapia Gestalt i ile kosztuje?

Czas trwania terapii Gestalt jest zróżnicowany – zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, rodzaju problemu i ustalonego celu. Może to być kilka miesięcy regularnych spotkań lub dłuższy proces rozłożony na lata. Koszt sesji różni się w zależności od miasta, doświadczenia terapeuty i formy terapii. Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za terapię Gestalt wynosi 218 zł za jedno spotkanie.