Co zrobić z czerwonym okiem?

Czerwone oko to jeden z częstszych objawów okulistycznych, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Może mieć wiele różnych przyczyn – od błahych, jak przemęczenie lub niewielka alergia, po poważne stany chorobowe zagrażające widzeniu lub życiu. Ocena czerwonego oka wymaga dokładnej analizy objawów towarzyszących, czasu trwania dolegliwości oraz możliwych czynników wyzwalających.

Niekiedy jednak przyczyna może być nieco głębsza jak np. zapalenie spojówek, owrzodzenie rogówki czy zapalenie błony naczyniowej, które może być związane z groźnymi powikłaniami okulistycznymi. Pacjenci zgłaszają się niekiedy w ramach ostrego dyżuru z powodu pęknięcia i wylewu krwi do oka, co niepokoi wizualnie, gdyż twardówka (potocznie zwana przez pacjentów białkiem oka) przybiera wygląd krwisto czerwony. Nie można zapominać, że czerwone oko może również towarzyszyć chorobom ogólnym takim jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, choroby reumatologiczne, czy dermatologiczne. Przekrwienie oczu to nie tylko defekt kosmetyczny i niestety nie zawsze musi zniknąć samoistnie, więc warto w takim przypadku zasięgnąć porady okulistycznej.

Przyczyny czerwonego oka

Do najczęstszych przyczyn czerwonego oka należą stany zapalne spojówek (zarówno wirusowe, bakteryjne, jak i alergiczne), zespół suchego oka oraz urazy mechaniczne. Czynniki środowiskowe, takie jak długotrwałe narażenie na dym, kurz czy klimatyzację, również mogą prowadzić do zaczerwienienia oczu.

W przypadku zapalenia spojówek, często towarzyszą mu objawy takie jak uczucie piasku pod powiekami, łzawienie, świąd lub wydzielina z oka. Infekcje wirusowe są samoograniczające, ale infekcje bakteryjne wymagają leczenia antybiotykiem w kroplach.

Rzadsze przyczyny czerwonego oka obejmują infekcje grzybicze oraz pasożytnicze, które mogą pojawić się u pacjentów z osłabioną odpornością, po zabiegach chirurgicznych lub w wyniku urazów rogówki. Wymagają specjalistycznego leczenia i dokładnej diagnostyki.

Czerwone oko a soczewki kontaktowe

Czerwone oko u użytkowników soczewek kontaktowych to częsta sytuacja kliniczna. Przyczyną mogą być m.in. podrażnienia mechaniczne, brak higieny przy zakładaniu soczewek, ich nadmierne noszenie lub reakcje alergiczne na płyny pielęgnacyjne. Niewłaściwe użytkowanie soczewek może prowadzić do zapaleń spojówek i rogówki, a w skrajnych przypadkach – do owrzodzenia rogówki.

Aby uniknąć problemów, należy przestrzegać zasad higieny, regularnie wymieniać soczewki zgodnie z zaleceniami producenta i okulisty, unikać ich noszenia podczas snu oraz nie używać przeterminowanych płynów dezynfekujących.

Objawy wymagające pilnej konsultacji

Warto wiedzieć, kiedy czerwone oko powinno być powodem do niepokoju. Jeśli oprócz przekrwienia pojawia się silny ból oka, spadek ostrości widzenia, światłowstręt, obrzęk powiek lub jednoznaczna asymetria w wyglądzie oczu – należy niezwłocznie skonsultować się z okulistą.

Do niepokojących objawów należy również owrzodzenie rogówki, które może być efektem przewlekłego noszenia soczewek kontaktowych, a także zapalenie błony naczyniowej, które może wskazywać na choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. W tych przypadkach zapalenie może obejmować również naczynia krwionośne oka.

Niebezpieczna jaskra

Jaskra z zamkniętym kątem przesączania to szczególnie niebezpieczny stan kliniczny objawiający się nagłym bólem oka i głowy, nudnościami, twardością gałki ocznej oraz znacznym pogorszeniem widzenia. Jest to nagły przypadek wymagający natychmiastowej interwencji okulistycznej.

Diagnostyka okulistyczna

Wizyta u okulisty w przypadku czerwonego oka powinna obejmować szczegółowy wywiad oraz badanie lampą szczelinową. Lekarz może także wykonać testy oceniające produkcję łez, barwienie rogówki fluoresceiną lub pobrać wymaz w celu ustalenia czynnika zakaźnego.

Nowoczesne metody diagnostyczne obejmują także obrazowanie przedniego odcinka oka, które pozwala na precyzyjną ocenę stanu spojówki, rogówki i tęczówki. W trudniejszych przypadkach możliwe jest skierowanie pacjenta na dalsze badania obrazowe, jak OCT (optyczna koherentna tomografia) czy USG gałki ocznej.

Metody leczenia czerwonego oka

Leczenie czerwonego oka zależy od jego przyczyny. W łagodnych przypadkach wystarczające może być stosowanie sztucznych łez i unikanie czynników drażniących. Przy infekcjach bakteryjnych stosuje się krople z antybiotykiem, natomiast w zapaleniach alergicznych zaleca się preparaty przeciwhistaminowe lub stabilizujące komórki tuczne.

Specjalistyczne leczenie może obejmować:

• krople sterydowe stosowane krótkoterminowo;
• antybiotyki miejscowe lub ogólne przy infekcjach bakteryjnych;
• leki immunosupresyjne w chorobach autoimmunologicznych;
• nowoczesne terapie biologiczne w przewlekłych stanach zapalnych.

W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie sterydów miejscowych, jednak powinny być one stosowane wyłącznie pod ścisłą kontrolą okulisty, ze względu na ryzyko powikłań takich jak wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego czy zaćma posterydowa.

Nowoczesne podejścia terapeutyczne

W 2025 roku coraz większą rolę w leczeniu przewlekłego czerwonego oka odgrywają nowoczesne terapie biologiczne i personalizowane podejście do pacjenta. W przypadku przewlekłego zespołu suchego oka stosuje się m.in. terapię światłem LED (IPL) oraz preparaty z nanotechnologią, które lepiej penetrują struktury oka.

Aktualne wytyczne Europejskiego Towarzystwa Okulistycznego podkreślają także rolę profilaktyki – w tym ochrony oczu przed promieniowaniem UV, odpowiedniej higieny pracy przy komputerze (zasada 20-20-20) oraz unikania nadużywania kropli wybielających spojówki, które mogą prowadzić do tzw. efektu z odbicia.

Pacjenci z czerwonym okiem powinni również zwrócić uwagę na dietę bogatą w kwasy omega-3, witaminę A oraz nawodnienie organizmu, co może wspomagać regenerację powierzchni oka i zmniejszać ryzyko nawrotów objawów.