Kolonoskopia diagnostyczna - przebieg badania

U osób po 50. roku życia zaleca się przeprowadzanie kolonoskopii diagnostycznej. Częstotliwość tego badania może różnić się w zależności od kraju, historii medycznej pacjenta oraz wykrytych zmian. Na podstawie skierowania można ją wykonać nieodpłatnie, w ramach NFZ. W USA rekomendacje dotyczące częstotliwości kolonoskopii mogą różnić się w zależności od grup ryzyka, a średni czas między badaniami wynosi około 10 lat.

Nietrudno zrozumieć, dlaczego ludzie decydują się na to badanie: rak jelita grubego, jeśli zostaje wcześnie wykryty, może być wyleczony.

Obecnie, jak podaje World Journal of Gastrointestinal Endoscopy, wedle światowych statystyk rak jelita grubego to trzeci pod względem częstości nowotwór złośliwy u kobiet i drugi u mężczyzn. Jednak zgodnie z danymi Cancer Research UK blisko 100% osób, u których rak jelita grubego nacieka tylko błonę śluzową i podśluzową, przeżyje 5 lat od rozpoznania (co jest standardowym wskaźnikiem przeżywalności w onkologii).

Kolonoskopia diagnostyczna jest również użyteczna w rozpoznawaniu chorób zapalnych jelit (np. choroby Crohna), polipów oraz źródeł krwawienia. Badanie wskazane jest również w przypadku anemii, nieuzasadnionej utraty masy ciała oraz przy utrzymujących się biegunkach.

Przygotowanie do kolonoskopii

Przed kolonoskopią diagnostyczną pacjent musi się odpowiednio przygotować. Polega to na wykonaniu badań laboratoryjnych (krzepnięcie krwi), EKG oraz badań w kierunku wirusowego zapalenia wątroby (WZW). Na 1-2 doby przed badaniem należy oczyścić jelito, stosując specjalną dietę płynną oraz leki przeczyszczające.

Większość pacjentów właśnie ten etap wspomina jako najbardziej nieprzyjemny, natomiast samego badania zwykle nie pamięta. Ważne jest, aby przed badaniem dokładnie przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących diety i przyjmowanych leków. W przypadku niektórych schorzeń lub stosowania leków przeciwzakrzepowych może być konieczna konsultacja z lekarzem prowadzącym w celu dostosowania terapii do planowanego badania.

Kolonoskopia diagnostyczna

Pacjent zgłasza się na czczo i po kilku godzinach od badania może się udać do domu, jednak wymaga opieki osoby towarzyszącej. Przed badaniem podaje się leki uspokajające oraz znieczulenie; u dzieci i osób wrażliwych możliwe jest podanie znieczulenia ogólnego. Same dolegliwości bólowe odczuwane są bardzo rzadko.

Przebieg badania

Etapy przebiegu badania:

• układanie pacjenta na leżance w pozycji kolankowo-bocznej,
• oglądanie okolicy odbytu i wykonanie badania per rectum przez lekarza,
• aplikacja żelu znieczulającego miejscowo,
• ostrożne wprowadzenie kolonoskopu przez odbyt do okrężnicy,
• wdmuchiwanie powietrza do jelita w celu lepszej widoczności.

Wdmuchiwane do jelita powietrze może powodować nieprzyjemne odczucie parcia na stolec czy chęć oddawania gazów, i jest to całkowicie normalne. Nie zawsze udaje się wprowadzić kolonoskop do miejsca połączenia jelita grubego z jelitem cienkim (zastawka Bauhina), co odnotowywane jest w dokumentacji.

Możliwe procedury podczas kolonoskopii

W trakcie badania może zajść konieczność pobrania biopsji, czyli pobrania fragmentu tkanki za pomocą kleszczyków lub igły. Jeśli w badaniu wykrywa się polipy, większość z nich można usunąć – wtedy kolonoskopia diagnostyczna staje się jednocześnie terapeutyczną.

Kolonoskopia, mimo że jest bezpiecznym badaniem, niesie ze sobą pewne ryzyko i potencjalne komplikacje, takie jak krwawienie, perforacja jelita czy reakcje na znieczulenie. Dlatego ważne jest, aby pacjenci byli świadomi tych możliwości i omówili je z lekarzem przed przystąpieniem do badania.

Po badaniu kolonoskopowym

Po zakończeniu badania pacjent może odczuwać łagodny dyskomfort, który zwykle ustępuje po kilku godzinach. Ważne jest, aby po badaniu unikać prowadzenia pojazdów i podejmowania decyzji wymagających pełnej koncentracji, z uwagi na działanie leków uspokajających.

Rekomendacje dotyczące kolejnych badań:

• jeśli nie zostaną wykryte podejrzane zmiany, kolonoskopię powinno się powtórzyć po upływie 10 lat,
• w przypadku wykrycia gruczolaka w polipach, kolejne badanie powinno być wykonane po 1-3 latach,
• w przypadku osób z rodzinną historią raka jelita grubego, zalecana częstotliwość może być większa.

Koszty i dostępność

W prywatnych placówkach medycznych cena kolonoskopii diagnostycznej to około 700 zł, a wraz z pobraniem wycinka – 900 zł. Dodatkowo za wycięcie polipów w trakcie zabiegu należy dopłacić 150 – 200 zł.

Warto również pamiętać, że kolonoskopia jest jednym z najbardziej efektywnych badań w profilaktyce raka jelita grubego, co podkreślają liczne badania naukowe. Regularne badania kolonoskopowe mogą znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju zaawansowanego raka jelita grubego.

Alternatywne metody diagnostyczne, takie jak sigmoidoskopia czy testy na krew utajoną w kale, mogą być stosowane w niektórych przypadkach jako uzupełnienie lub alternatywa dla kolonoskopii, szczególnie gdy kolonoskopia jest niezalecana lub niemożliwa do wykonania.