Leczenie chorób skóry

Najwięcej trudności dermatologom nastręczają choroby przewlekłe. Zaliczamy do nich między innymi łuszczycę, w której przebiegu obserwuje się łuszczące się wykwity na skórze, atopowe zapalenie skóry (przebiegające z okresami zaostrzeń i remisji, uporczywym świądem oraz zliszajowaceniem skóry) czy egzemę, czyli schorzenie zapalne skóry.

Jeszcze do niedawna pacjentom w okresie zaostrzenia schorzenia obowiązkowo włączano sterydy. Dziś jednak wiemy, że możliwe jest leczenie atopowego zapalenia skóry, łuszczycy czy egzemy bezsterydowo.

Dla jasności: glikokortykosteroidy wciąż mają ważne miejsce w krótkotrwałym leczeniu zaostrzeń wielu dermatoz, ale obecnie dąży się do ich racjonalnego stosowania (krótkie cykle, odpowiednia moc, stopniowe odstawianie) oraz do wykorzystywania alternatywnych i uzupełniających terapii.

Poza chorobami zapalnymi skóry, istotną grupą schorzeń są grzybice skóry (np. dermatofitozy stóp i pachwin, drożdżyce, łupież pstry) oraz wirusowe choroby skóry (np. brodawki wywołane przez HPV, opryszczka HSV, półpasiec, mięczak zakaźny), które wymagają leczenia przyczynowego (przeciwgrzybiczego, przeciwwirusowego) oraz działań profilaktycznych ograniczających nawroty i zakaźność.

Fototerapia UVB – leczenie łuszczycy i bielactwa

Promienie ultrafioletowe są wykorzystywane w medycynie od dawna. Jakiś czas temu znalazły swoje zastosowanie również w dermatologii, głównie w leczeniu łuszczycy oraz bielactwa. Fototerapia uważana jest za bardzo skuteczną metodę terapeutyczną.

Jej zastosowanie pomaga nie tylko zmniejszyć objawy skórne łuszczycy, ale także zredukować dawki przyjmowanych leków. Zabiegi polegają na kontrolowanym poddaniu pacjenta działaniu promieniowania UVB. Fototerapia może być stosowana nawet w najcięższych przypadkach łuszczycy, w których leczenie miejscowe nie przynosi spodziewanych efektów.

Wskazania i skuteczność

W przypadku bielactwa, podobnie jak w łuszczycy, UVB jest stosowane w celu wzbudzenia repigmentacji skóry. Ważne jest, aby fototerapia była zgodna z zaleceniami lekarza, ponieważ niekontrolowane naświetlanie może prowadzić do uszkodzeń skóry.

Ostatnie badania sugerują, że regularne naświetlania UVB mogą poprawić ogólny stan skóry u pacjentów z bielactwem.

Bezpieczeństwo i łączenie terapii

W praktyce najczęściej wykorzystuje się wąskopasmowe UVB, dobierając dawki do fototypu i reakcji skóry, z ochroną oczu i narządów płciowych. Fototerapia bywa łączona z leczeniem miejscowym (np. analogami witaminy D, glikokortykosteroidami o odpowiedniej mocy czy inhibitorami kalcyneuryny), co może zwiększać skuteczność.

Trzeba pamiętać, że fototerapia nie jest leczeniem zakażeń skóry (grzybiczych czy wirusowych) i w tych przypadkach konieczne jest postępowanie przyczynowe.

Atopowe zapalenie skóry – leczenie i pielęgnacja

Atopowe zapalenie skóry to choroba, na którą nie ma lekarstwa. Postępowanie terapeutyczne polega na minimalizowaniu jej objawów. Jeśli w ogóle może być mowa o leczeniu przyczynowym w przypadku AZS, należy zwrócić szczególną uwagę na dietę.

Dziś z całą pewnością wiemy, że między atopowym zapaleniem skóry a alergią występują powiązania. Warto wykonać diagnostykę pod kątem alergii, aby określić czynniki uczulające i wyeliminować je z diety i otoczenia chorego.

Dieta i alergie w AZS

W kontekście żywienia u dzieci i dorosłych z AZS warto pamiętać, że najczęściej raportowane alergeny pokarmowe to m.in. mleko krowie, białko jaja kurzego, orzeszki ziemne i inne orzechy, pszenica, soja, ryby i owoce morza.

Eliminacje powinny być wprowadzane wyłącznie po potwierdzeniu alergii i pod kontrolą specjalisty, aby uniknąć niedoborów. U części pacjentów korzystne bywa żywienie o charakterze przeciwzapalnym, z większym udziałem *tłustych ryb (kwasy omega‑3)*, warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktów oraz ograniczeniem żywności wysokoprzetworzonej.

U osób z niedoborem witaminy D jego wyrównanie może poprawiać stan skóry. Dobre nawodnienie i regularne stosowanie emolientów wspierają barierę naskórkową.

Leczenie farmakologiczne i fototerapia

Do metod objawowego leczenia AZS zaliczamy podawanie leków o działaniu przeciwhistaminowym, leków immunosupresyjnych, a także wspomnianą wyżej fototerapię. Ważne są także odpowiednia pielęgnacja i natłuszczanie skóry.

Najnowsze osiągnięcia w terapii AZS obejmują leczenie biologiczne, które celuje w konkretne układy immunologiczne odpowiedzialne za rozwój choroby. Leki te są stosowane w przypadkach średnio-ciężkich do ciężkich i mogą przynieść ulgę pacjentom, u których inne metody leczenia zawiodły.

Warto również wspomnieć o roli probiotyków, które w niektórych badaniach wykazały pozytywny wpływ na stan skóry u pacjentów z AZS.

Edukacja, pielęgnacja i styl życia

Kluczowe znaczenie ma edukacja pacjenta:

• unikanie znanych wyzwalaczy (alergenów, drażniących detergentów, skrajnych temperatur),
• krótkie kąpiele w letniej wodzie z delikatnymi środkami myjącymi,
• natychmiastowe aplikowanie emolientów po kąpieli,
• właściwe stosowanie leków przepisanych przez lekarza (w tym tzw. terapia podtrzymująca na miejsca „problematyczne”).

W zaostrzeniach bywają pomocne mokre opatrunki. Stres i niedobór snu mogą nasilać świąd i drapanie, podtrzymując „błędne koło” AZS; techniki redukcji stresu, psychoterapia oraz nauka kontroli świądu (np. przez chłodne okłady, krótkie paznokcie) mogą realnie zmniejszyć częstość i nasilenie rzutów.

Leczenie trądziku – skuteczne metody

Trądzik jest jedną z najbardziej znanych chorób skóry. Wbrew powszechnie panującym opiniom dotyka nie tylko nastolatków. Coraz częściej trądzik diagnozuje się też u osób dorosłych, a leczenie tej przypadłości jest czasochłonne i skomplikowane, gdyż trudno określić przyczynę jej występowania.

Leczenie miejscowe i zabiegowe

Na rynku dostępne są preparaty przeciwtrądzikowe. Gabinety kosmetyczne oferują kompleksowe kuracje. Trądzik można leczyć także za pomocą leków miejscowych, które mogą zawierać retinoidy, kwas azelainowy, antybiotyki czy nadtlenek benzoilu.

W leczeniu tej choroby, jak w przypadku innych schorzeń dermatologicznych, można stosować *fototerapię*, a także lasery frakcyjne, neodymowo-yagowe oraz peelingi medyczne.

Hormony, dieta i styl życia

Ostatnie badania podkreślają również rolę hormonów w rozwoju trądziku u dorosłych. Hormonalne terapie mogą być skuteczne, szczególnie u kobiet. Warto także podkreślić znaczenie odpowiedniej diety i stylu życia w zarządzaniu objawami trądziku, ponieważ istnieją dowody na to, że niektóre pokarmy mogą nasilać objawy.

Izotretynoina i bezpieczeństwo

W cięższych postaciach rozważa się doustną izotretynoinę pod ścisłą kontrolą lekarską (u kobiet konieczna skuteczna antykoncepcja). Antybiotyki miejscowe i ogólne należy stosować rozważnie i przez ograniczony czas, zwykle w skojarzeniu z innymi lekami, aby zmniejszyć ryzyko oporności.

U części pacjentów nasileniu trądziku sprzyjają produkty o wysokim indeksie glikemicznym, nadmiar słodzonych napojów, a także niektóre produkty mleczne lub odżywki z serwatką; pomocna bywa dieta o niskim IG, regularny sen i aktywność fizyczna.

Stres może nasilać łojotok i stan zapalny, dlatego techniki relaksacyjne i higiena snu są wartościowym uzupełnieniem terapii.

Grzybice i wirusowe choroby skóry – leczenie i profilaktyka

W codziennej praktyce dermatologicznej często leczy się także grzybice skóry. W łagodnych postaciach skuteczne są leki miejscowe, natomiast w zajęciu paznokci lub rozległych zmianach konieczne bywa leczenie ogólne dobierane indywidualnie.

Ważne jest właściwe rozpoznanie, ponieważ stosowanie samych sterydów na niewykrytą grzybicę może prowadzić do tinea incognito (zamaskowania objawów i rozsiewu choroby). W trakcie terapii ogólnej bierze się pod uwagę możliwe interakcje lekowe i konieczność monitorowania działań niepożądanych.

Wirusowe choroby skóry – leczenie

Do częstych wirusowych chorób skóry należą brodawki (HPV), opryszczka (HSV), półpasiec oraz mięczak zakaźny.

Leczenie obejmuje m.in.:

• preparaty z kwasem salicylowym,
• krioterapię w brodawkach,
• leki przeciwwirusowe w opryszczce i półpaścu,
• metody mechaniczne lub miejscowe w mięczaku.

Zmiany te są zakaźne, dlatego nie należy ich drapać ani manipulować przy nich, aby ograniczyć autozakażenia i transmisję na innych.

Profilaktyka i higiena

Edukacja i profilaktyka w leczeniu schorzeń skórnych obejmują regularne stosowanie fotoprotekcji, właściwą pielęgnację skóry z użyciem delikatnych środków myjących i emolientów, unikanie znanych wyzwalaczy chorób oraz rezygnację ze wspólnych ręczników i przyborów higienicznych, a także częstą zmianę skarpet i dezynfekcję obuwia u osób ze skłonnością do grzybic.

Równie ważne są prawidłowe nawyki higieniczne, takie jak dokładne osuszanie przestrzeni międzypalcowych stóp, wybór przewiewnego obuwia i odzieży, szybka zmiana mokrej odzieży sportowej oraz unikanie drapania zmian skórnych.

Istotną rolę odgrywa również styl życia – odpowiednia ilość snu, regularna aktywność fizyczna i techniki redukcji stresu, takie jak ćwiczenia oddechowe, mindfulness czy psychoterapia, mogą ograniczać nawroty łuszczycy, AZS i trądziku.

Uzupełnieniem działań profilaktycznych są szczepienia wykonywane zgodnie z zaleceniami lekarza, które zmniejszają ryzyko wystąpienia niektórych wirusowych chorób skóry u osób kwalifikujących się do immunizacji.