Masaż klasyczny - wskazania i przeciwwskazania

Stworzony przez doktor Katarzynę Gorzelak-Kostrzewską i Centra Medyczne Medicover raport "Praca. Zdrowie. Ekonomia" donosi, że co czwarta osoba odwiedzające przychodnie Medicover w latach 2009-2013 trafiała do nich z powodu bólów pleców, krzyża bądź urazów narządów ruchu. Łącznie w placówkach z powyższych przyczyn w 2009 roku pojawiło się 120 pacjentów, a w 2013 roku - aż 180 pacjentów.

Z kolei dane ZUS, na podstawie których opracowano raport "Zdolni do pracy" mówią, że trzecim najczęstszym powodem zwolnień lekarskich, dla którego Polacy chodzą na zwolnienia lekarskie, są choroby tkanki łącznej, układu mięśniowego oraz układu kostno-stawowego. Warto zaznaczyć, że wyprzedziły one już nawet choroby układu oddechowego.

Powodów takiego stanu rzeczy jest wiele. Zbyt długie przebywanie w pozycji siedzącej, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowe dźwiganie ciężarów, zła postawa ciała na co dzień czy przewlekły stres to tylko niektóre z nich. Do tego należy dodać chodzenie w butach na zbyt wysokich obcasach, spanie w złej pozycji i na zbyt miękkim łóżku czy zmiany chorobowe. By zminimalizować ich skutki, warto skorzystać z masażu klasycznego kręgosłupa i mięśni.

Wskazania do masażu klasycznego

Masaż klasyczny wykonuje się zwłaszcza w przypadku bólów pleców, karku i mięśni, w napięciowych bólach głowy i niewydolności krążenia. Jego zalety docenią sportowcy: zarówno przed treningiem, gdzie masaż rozgrzeje mięśnie, jak i po intensywnym wysiłku czy urazach, gdzie pomoże w regeneracji tkanek mięśniowych po wysiłku.

Wskazaniami do niego są także obrzęki, przykurcze, napięciowe bóle głowy i schorzenia reumatyczne. Dodatkowo, jako że masaż klasyczny doskonale oddziałuje na psychikę, często jest wykorzystywany w depresji, stanach lękowych, nerwicach czy przy długotrwałym przemęczeniu.

Najważniejsze wskazania do masażu klasycznego:

• 
  bóle pleców, karku i mięśni
• napięciowe bóle głowy
• niewydolność krążenia (wspomagająco)
• obrzęki i przykurcze mięśniowe
• schorzenia reumatyczne
• depresja, stany lękowe, nerwice
• długotrwałe przemęczenie i stres
• profilaktyka bólu kręgosłupa u osób pracujących zdalnie
• przewlekłe bóle mięśniowo-powięziowe po COVID-19
• zaburzenia jakości snu

W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie masażem klasycznym jako elementem profilaktyki bólu kręgosłupa u osób pracujących zdalnie. Badania kliniczne potwierdzają, że regularny masaż zmniejsza napięcie mięśniowe powstałe w wyniku długotrwałej pozycji siedzącej oraz poprawia zakres ruchu w obrębie odcinka szyjnego i lędźwiowego.

Coraz częściej masaż klasyczny stosuje się jako uzupełnienie terapii u pacjentów po COVID-19, u których występują przewlekłe bóle mięśniowo-powięziowe oraz zaburzenia jakości snu.

Przeciwwskazania do masażu klasycznego

Masaż klasyczny to naturalna i bezpieczna forma terapii. Jednak istnieje szereg sytuacji, w których odradza się jego wykonywanie lub zaleca szczególną ostrożność. Te sytuacje to m.in. ciąża, krwawienie okresowe, stany zapalne żył i znacznie podwyższona temperatura ciała. Przeciwwskazaniami są również zmiany skórne, tętniaki, krwiaki i naczyniaki oraz gruźlica kości.

Jeśli cierpi się na nerczycę, problemy z krzepnięciem krwi, tętnicze nadciśnienie czy zaawansowaną miażdżycę, także lepiej omijać gabinet masażysty. Podobnie w przypadku zapalenia nerwów obwodowych, niewyleczonych nowotworów, niedawnych zawałów i osteoporozy w zaawansowanym stadium.

W ostatnich latach eksperci zwracają szczególną uwagę na przeciwwskazania neurologiczne do masażu, takie jak neuropatie obwodowe, w których zbyt intensywny masaż może nasilić objawy. Zależnie od stanu pacjenta masaż może wymagać modyfikacji techniki lub ograniczenia intensywności.

Najważniejsze przeciwwskazania do masażu klasycznego:

• 
  ciąża i krwawienie okresowe
• stany zapalne żył
• znacznie podwyższona temperatura ciała
• zmiany skórne, zwłaszcza ropne
• tętniaki, krwiaki i naczyniaki
• gruźlica kości
• nerczyca i zaburzenia krzepnięcia krwi
• tętnicze nadciśnienie i zaawansowana miażdżyca
• zapalenie nerwów obwodowych
• niewyleczone nowotwory
• niedawne zawały serca
• osteoporoza w zaawansowanym stadium
• neuropatie obwodowe

Techniki masażu klasycznego

Gdy u danego pacjenta zostaną wykluczone powyższe przeciwwskazania, fizjoterapeuta rozpoczyna wykonywanie masażu klasycznego. Pierwszą (i także ostatnią) z technik, która jest tu wykorzystywana, to głaskanie o określonym stopniu natężenia: lekkim, średnim bądź mocnym. Może być ono wykonywane całą wewnętrzną stroną dłoni, zaciśniętą pięścią bądź innymi fragmentami dłoni.

Po głaskaniu przychodzi czas na rozcieranie tkanek za pomocą kolistych ruchów (spiralnych bądź miejscowych). Specjalista skupia się zwłaszcza na miejscach przechodzenia brzuśców mięśniowych w ścięgna oraz na miejscach ścięgnych przyczepów.

Kolejne kroki w masażu klasycznym to wyciskanie (wzdłuż całego masowanego odcinka ciała, o stałym nasileniu) i ugniatanie, które jest zazwyczaj najdłuższą częścią masażu. W trakcie ugniatania mięsień jest chwytany i dąży się do jego odciągnięcia od kostnej części, co uelastycznia ścięgna, powięź i mięśnie.

Równie ważnym ruchem jest oklepywanie, czyli szybkie, dynamiczne uderzanie w tkankę mięśniową. Jest to bardzo intensywna część całego masażu, którą zazwyczaj pomija się u seniorów i najmłodszych pacjentów. Ostatnie trzy techniki to wibracja, roztrząsanie i wałkowanie mięśni.

W aktualnych standardach fizjoterapeutycznych coraz większą rolę odgrywa łączenie masażu klasycznego z terapią tkanek głębokich oraz technikami powięziowymi. W praktyce poprawia to mobilność mięśni i zmniejsza ryzyko nawrotów bólu u pacjentów z przewlekłymi dolegliwościami.

Przebieg wizyty w gabinecie masażu

Aby masaż klasyczny był w pełni skuteczny, przed jego wykonaniem specjalista musi porozmawiać z pacjentem o jego stanie zdrowia, dolegliwościach i oczekiwaniach. Tylko mając tę wiedzę może przejść do właściwego masażu, który trwa średnio 40-50 minut.

Pozostały czas poświęcany jest natomiast na oczyszczanie skóry osoby masowanej, usunięcie z niej oliwki i krótką rozmowę z pacjentem na temat odczuć obecnych i tych, które mogą go dotykać bezpośrednio po masażu.

W ostatnich latach fizjoterapeuci zwracają uwagę na konieczność edukacji pacjenta dotyczącej ergonomii i profilaktyki bólu, ćwiczeń wspierających oraz utrzymania efektów zabiegów. Dobrze przeprowadzona wizyta obejmuje więc nie tylko masaż, lecz także wskazówki dotyczące codziennych nawyków i sposobów zapobiegania nawrotom bólu.