Operacyjne metody leczenia nietrzymania moczu u kobiet

Nietrzymanie moczu występuje u kobiet znacznie częściej niż u mężczyzn, jednak nie dotyczy wyłącznie osób starszych. Nowsze badania populacyjne wskazują, że w grupie kobiet w wieku 20–40 lat objawy inkontynencji pojawiają się u 7–37% z nich, a u aktywnych fizycznie młodych kobiet odsetek ten może sięgać nawet 20–30%. Problem inkontynencji dotyczy także młodych.

Wśród nastolatek również obserwuje się epizody nietrzymania moczu – szacunki wahają się od kilku do ponad 20% w zależności od stylu życia, poziomu aktywności sportowej i rodzaju badanej populacji. Coraz więcej danych podkreśla, że NTM może zaczynać się już we wczesnej młodości i nie powinno być traktowane jako naturalny element starzenia, lecz jako częsty, możliwy do leczenia problem zdrowotny. 

Operacyjne leczenie nietrzymania moczu – podstawy i wskazania

Ponieważ nietrzymanie moczu to problem zarówno zdrowotny, jak i mający wymiar społeczny i psychologiczny (osoby cierpiące na NTM nierzadko wycofują się z życia towarzyskiego, mają poczucie niepełnej wartości społecznej, choroba dezorganizuje ich aktywność zawodową), wciąż opracowywane są nowe metody leczenia, mogące zapewnić dobre efekty terapeutyczne przy coraz mniejszym stopniu inwazyjności.

Już dziś z powodzeniem stosuje się laserowe leczenie NTM u kobiet oraz inne małoinwazyjne techniki, wciąż jednak bardzo dużą popularnością cieszą się klasyczne, operacyjne metody leczenia problemu nietrzymania moczu u kobiet. Klasyczne techniki chirurgiczne są nadal powszechne.

W ostatnich latach rośnie również znaczenie precyzyjnej diagnostyki urodynamicznej przed zakwalifikowaniem pacjentki do operacji.

Pozwala ona na dokładniejszą ocenę funkcji pęcherza, napięcia struktur dna miednicy oraz stopnia niewydolności zwieracza cewki moczowej, co wpływa na trafniejszy dobór metody zabiegowej. Diagnostyka urodynamiczna poprawia skuteczność.

Ważnym aspektem nowoczesnego postępowania jest również ocena czynników ryzyka powikłań, takich jak otyłość, przewlekły kaszel, intensywny wysiłek fizyczny czy przebyte urazy porodowe. Pozwala to lepiej przewidzieć skuteczność zabiegu i dostosować terapię pooperacyjną. Ocena czynników ryzyka jest kluczowa.

Najczęściej stosowane metody operacyjne w NTM

Pierwszym krokiem w leczeniu schorzenia jest odpowiednia diagnostyka nietrzymania moczu, która umożliwia ocenę przyczyny i rodzaju NTM (wysiłkowe, z parć naglących i mieszane) oraz wybór właściwej metody terapeutycznej. Prawidłowa diagnostyka umożliwia dobór terapii.

Operacyjne leczenie NTM, które prowadzi lekarz ginekolog lub urolog, może się odbywać drogą otwartą (poprzez nacięcie powłok brzusznych) lub mniej inwazyjną techniką laparoskopową i najczęściej sprowadza się do umocowania szyi pęcherza moczowego lub podparcia cewki moczowej. Metody operacyjne obejmują podparcie cewki. Wśród najczęściej stosowanych obecnie metod operacyjnego leczenia NTM znajdują się:

• 
  Operacja Burcha – polega na przyszyciu tkanek okolicy szyi pęcherza o więzadeł nad spojeniem łonowym. Zabieg, przeprowadzany techniką otwartą, daje ok. 90% wczesnych wyleczeń z efektem utrzymującym się po pięciu latach u 80–85% pacjentek, a w przypadku operacji metodą laparoskopową ilość wczesnych wyleczeń jest porównywalna, natomiast po dwóch latach od zabiegu wynosi od 30 do 90%.
• Operacje pętlowe z zastosowaniem taśmy TVT / TOT – polegają na wprowadzeniu pod cewkę moczową specjalnej taśmy, która może być wykonana z syntetycznego materiału lub powięzi pacjentki. Celem taśmy jest zapewnienie cewce moczowej odpowiedniego uniesienia i podparcia. Zabieg najczęściej przeprowadzany jest metodą laparoskopową i cechuje się niewielką inwazyjnością, a skuteczność leczenia ocenia się na 80%. Techniki TVT i TOT różnią się od siebie sposobem wprowadzenia taśmy i jej umiejscowieniem.
• Operacje z wykorzystaniem minisystemów – jedna z nowocześniejszych i najmniej inwazyjnych technik operacyjnego leczenia NTM, będąca modyfikacją zabiegów taśmowych. W porównaniu do standardowych taśm minisystemy, nazywane czasem taśmami trzeciej generacji, cechują się zmniejszeniem konieczności preparowania tkanek, co przekłada się na mniejsze ryzyko powikłań, i możliwością przeprowadzenia zabiegu w znieczuleniu miejscowym. Najpopularniejsze minisystemy to TVT Secure i MiniArc.

W ostatnich aktualizacjach zaleceń międzynarodowych organizacji uroginekologicznych coraz większy nacisk kładzie się na indywidualizację terapii. W praktyce oznacza to, że wyboru metody nie dokonuje się jedynie na podstawie wieku czy stopnia nasilenia objawów, lecz także budowy anatomicznej, historii porodów, współistniejących objawów ze strony dna miednicy oraz wcześniejszych zabiegów. Indywidualizacja terapii zwiększa skuteczność.

Bezpieczeństwo i efekty leczenia operacyjnego

Jak wspomniano wyżej, podstawą do operacyjnego leczenia NTM jest zawsze szczegółowa diagnostyka, co wynika z faktu, że nie wszystkie typy nietrzymania moczu kwalifikują się do tego typu procedur. Szczegółowa diagnostyka poprzedza zabieg.

W ostatnich latach wiele uwagi poświęca się również bezpieczeństwu materiałów implantowanych, zwłaszcza syntetycznych taśm. Pojawiające się w przeszłości kontrowersje doprowadziły do wprowadzenia bardziej rygorystycznych norm jakościowych oraz monitorowania efektów długoterminowych. Bezpieczeństwo materiałów jest monitorowane.

Aktualne dane wskazują, że większość stosowanych obecnie taśm charakteryzuje się wysoką skutecznością oraz akceptowalnym profilem bezpieczeństwa, a wybór konkretnego systemu powinien uwzględniać doświadczenie operatora oraz preferencje pacjentki. Skuteczność taśm jest wysoka.

Coraz większą rolę odgrywa także fizjoterapia pooperacyjna, która zmniejsza ryzyko nawrotów objawów oraz wspiera prawidłowe gojenie. Obejmuje ona ćwiczenia mięśni dna miednicy, edukację w zakresie bezpiecznej aktywności fizycznej oraz redukcję czynników ryzyka obniżających skuteczność operacji. Fizjoterapia pooperacyjna wspiera gojenie.

Warto też pamiętać, że z wizytą u specjalisty nie warto czekać: choć nietrzymanie moczu to problem wstydliwy, warto przełamać to uczucie, porozmawiać z urologiem i przekonać się, że NTM da się skutecznie leczyć na każdym etapie zaawansowania. Wczesna konsultacja zwiększa skuteczność.