Włoska turystyka zdrowotna rozwija się prężnie od wielu lat, czerpiąc korzyści ze swoich wód geotermalnych. Kuracjusze ze wszystkich kontynentów przyjeżdżają do Włoch przez cały rok, wygrzewając się w gorących źródłach z dużą zawartością siarki, skutecznej przy dolegliwościach stawów, dyskopatiach i schorzeniach skórnych, a także zażywając upiększających kąpieli błotnych.
Ośrodki SPA i sanatoria przyciągają również osoby zmagające się z zaburzeniami metabolicznymi oraz reumatycznymi zapaleniami stawów. Leczenie w basenach termalnych, kąpiele błotne i inne lokalne zabiegi cechują się skutecznością w tak dużym stopniu, że zostały zatwierdzone przez włoski Departament Zdrowia i w wielu przypadkach służba zdrowia pokrywa ich koszt. Niedawne badania potwierdziły skuteczność okładów błotnych w leczeniu m.in. łuszczycy.
Uzdrowiska termalne we Włoszech

Wśród licznych ośrodków SPA, uzdrowisk i uznanych kurortów można wymienić takie miejsca jak Chianciano, Fiuggi czy Salsomaggiore. Wyjątkowo kusząca jest oferta uzdrowisk w Toskanii, regionu z dużą ilością basenów termalnych o wysokim nasyceniu siarki. Do najsłynniejszych należą siarkowe źródła pochodzenia wulkanicznego – Terme di Saturnia. Zawartość siarki wpływa korzystnie na stawy i skórę zażywających kąpieli osób. Woda w basenach ma stałą temperaturę 37°C, a jej czystość zapewniają wypływające ze skał strumienie o mocy ok. 800 litrów na sekundę.
Najważniejsze włoskie uzdrowiska:
- Terme di Saturnia – siarkowe źródła o temp. 37°C
- Termy papieży (okolice Viterbo) – temp. od 40 do 56°C
- Montecatini Terme – popularne w Toskanii
- Terme Euganee – region z uzdrowiskami: Montegrotto, Battaglia, Abano, Galzignano
Popularnością cieszą się także tzw. termy papieży znajdujące się w okolicach Viterbo. Przez stulecia leczyli się tu dostojnicy kościelni, dzięki czemu okoliczne źródła zawdzięczają swoją nazwę. Ich temperatura jest dużo wyższa niż w Saturnii (wynosi od 40 do 56 C°), a duża zawartość siarki pomaga kuracjuszom cierpiącym na dyskopatie, nerwobóle i reumatyzm.
Oblegane są również toskańskie Montecatini Terme i wiele innych ośrodków we Włoszech. Lubiany przez turystów jest też region Terme Euganee i jego uzdrowiska – w tym Montegrotto, Battaglia, Abano i Galzignano, w których leczy się przede wszystkim choroby ortopedyczne i schorzenia pourazowe.
Regiony najczęściej wybierane przez turystów
Włochy oferują różnorodne krajobrazy i warunki klimatyczne, co pozwala dobrać lokalizację uzdrowiska odpowiednio do problemu zdrowotnego. Toskania, Lacjum i Wenecja Euganejska to najczęstsze wybory zarówno dla Włochów, jak i turystów z zagranicy.
Leczenie i dostępność usług medycznych
We Włoszech wody termalne są własnością publiczną, a prywatne ośrodki muszą posiadać zezwolenie na ich wykorzystywanie. Termalne uzdrowiska są zobowiązane do świadczenia usług lokalnym mieszkańcom m.in. przez włączenie do oferty zabiegów dotowanych przez państwo oraz zapewnienie na miejscu opieki medycznej. Zazwyczaj goście hotelowi mają do dyspozycji osobny kompleks basenów, natomiast miejscowi oraz turyści korzystający tylko z dziennego SPA mają dostęp do osobnego kompleksu.
Dzięki wsparciu państwa, wielu Włochów korzysta z uzdrowisk w ramach systemu opieki zdrowotnej. Aby uzyskać dofinansowanie na konkretne zabiegi, pacjent musi uzyskać skierowanie od lekarza rodzinnego. Refundacji podlegają zabiegi związane m.in. z chorobami układu oddechowego, reumatycznymi oraz dermatologicznymi.
Przykłady zabiegów refundowanych przez system zdrowia:
- Inhalacje i kąpiele siarkowe na schorzenia układu oddechowego
- Zabiegi błotne na reumatyzm i stawy
- Terapie wodne przy chorobach skóry
- Hydroterapia i kinezyterapia po urazach
Efekty zdrowotne potwierdzone badaniami

Lecznicze właściwości włoskich źródeł termalnych są przedmiotem badań naukowych. Badania z ostatnich lat, w tym opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie International Journal of Biometeorology, potwierdzają korzystny wpływ kąpieli siarkowych na zmniejszenie dolegliwości bólowych i poprawę ruchomości stawów u osób z chorobami zwyrodnieniowymi. Równocześnie zaobserwowano poprawę w leczeniu przewlekłych chorób skórnych, w tym atopowego zapalenia skóry i trądziku różowatego.
Włoskie instytuty medyczne coraz częściej współpracują z ośrodkami SPA i uzdrowiskami, prowadząc wspólne programy terapeutyczne. Dzięki temu pacjenci mogą korzystać z kompleksowej opieki – obejmującej zarówno konsultacje specjalistyczne, jak i zabiegi w środowisku naturalnym, co zwiększa skuteczność leczenia i skraca czas rekonwalescencji.
Integracja terapii naturalnych z medycyną konwencjonalną
Coraz częściej terapie uzdrowiskowe we Włoszech są traktowane jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Lekarze zalecają je np. po operacjach ortopedycznych, w rekonwalescencji po chorobach autoimmunologicznych, czy jako wsparcie leczenia dermatologicznego.
Nowe kierunki w turystyce zdrowotnej
W ciągu ostatnich lat wzrosło zainteresowanie turystyką zdrowotną nie tylko wśród seniorów, ale także wśród młodszych turystów poszukujących form profilaktyki i relaksu. Popularne staje się łączenie leczenia z wypoczynkiem i zwiedzaniem okolicznych atrakcji – co sprzyja rozwojowi tzw. medical wellness.
Według raportu Italian Healthcare and Wellness Tourism 2024, coraz większa liczba zagranicznych gości wybiera Włochy jako kierunek turystyki medycznej nie tylko ze względu na jakość wód termalnych, ale także dzięki rozwijającej się infrastrukturze medycznej i klinikom. Dodatkowym atutem jest łatwy dostęp do włoskich kurortów dzięki dobrze rozwiniętej sieci połączeń lotniczych i kolejowych.
Coraz więcej włoskich ośrodków inwestuje w zrównoważony rozwój i ekologię – wdrażając rozwiązania oszczędzające wodę, ograniczające zużycie energii i wykorzystujące naturalne materiały w budownictwie. Trend ten wpływa pozytywnie na wizerunek kraju jako odpowiedzialnego i przyjaznego zdrowiu kierunku podróży.
Źródła:
- Maria Costantino, Valentina Giudice, Mario Farroni, i in., "Impact of Spa Therapy on Symptoms and Quality of Life in Post-COVID-19 Patients with Chronic Conditions", Journal of clinical medicine, 2024
- Sara Cheleschi, Sara Tenti, Iole Seccafico, i in., "Balneotherapy year in review 2021: focus on the mechanisms of action of balneotherapy in rheumatic diseases", Environmental science and pollution research international, 8054-8073, 2022
- Maria Chiara Maccarone, Hiroharu Kamioka, Sara Cheleschi, i in., "Italian and Japanese public attention toward balneotherapy in the COVID-19 era", Environmental science and pollution research international, 61781–61789, 2021
Niestety sytuacja nie wyglada az tak ròzowo, jestem obywatelem wloskim, by leczyc zeby musze jezdzic za granice do Slowacji, Chorwacji czy Bulgari, u nas nie ma sanatoròw i jak chce z nich korzystac jade nawet na Litwe. To o czym sie wyzej pisze to pobyt u wòd bez zadnej rehabilitacji, najwyzej jak sie zaplaci za prywatny maszaz bardzo drogi, mozna miec zludzenie jakejs poprawy....sama woda i cieplym klimatem nie mozna wiele zdzialac, panstwo w niczym nie pomaga...Alberto