Wady i zalety terapii psychodynamicznej

Na czym polega terapia psychodynamiczna?

Terapia psychodynamiczna polega przede wszystkim na rozmowie pacjenta z psychoterapeutą, który dokonuje interpretacji uzyskanych w ten sposób informacji. Na tej podstawie specjalista wyjaśnia pacjentowi, jak działa jego psychika i jak dochodzi do pewnych zachowań – przede wszystkim tych niechcianych, które uznawane są za źródło problemu. Psychoterapeuta interpretuje wówczas skojarzenia, wspomnienia i marzenia pacjenta. Ustala zachodzące przeniesienia i przeciwprzeniesienia. Co istotne, bardzo często terapia wymaga analizy doświadczeń z dzieciństwa, w którym zakorzenione są pewne schematy powtarzane przez daną osobę.

Tłumione potrzeby i popędy, które nie mogą objawiać się w życiu człowieka w zdrowej formie, szukają alternatywnej drogi ujścia – co wywołuje konkretne objawy neurotyczne. Celem terapii psychodynamicznej jest wydobycie skrywanych skłonności i osłabienie wewnętrznej cenzury, przez którą dochodzi do zaburzeń o podłożu psychicznym. Dążeniem staje się wówczas umożliwienie pacjentowi realizowania jego własnych celów w zdrowy sposób, w zgodzie z własnymi potrzebami. Rezultatem terapii psychodynamicznej ma być również zmiana systemu przekonań i charakteru danej osoby – by wyeliminować wewnętrzne zachowania i zbudować warunki do tego, by dbała ona o swoje rzeczywiste pragnienia.

Podczas terapii psychodynamicznej bardzo ważna jest relacja łącząca pacjenta z psychoterapeutą. Tylko dzięki współpracy możliwe jest odkrycie realnych źródeł problemów, czyli dotarcie do wzorców zachowań. Identyfikacja mechanizmów rządzących zachowaniem pacjenta pozwala na eliminację impulsów i rozwiązanie problemów emocjonalnych, których dana osoba nie jest tak właściwie świadoma. Kluczowe jest przy tym poszukiwanie przyczyn problemów we wczesnym dzieciństwie pacjenta. Poza tym istotne jest podniesienie jakości relacji interpersonalnych – by możliwe stało się budowanie trwałych i zdrowych związków.

Wybrane zasady terapii psychodynamicznej:

• skoncentrowanie się na znaczeniu wewnętrznych konfliktów;

• założenie, że źródłem psychopatologii są doświadczenia wczesnego dzieciństwa;

• stosowanie wolnych skojarzeń jako podstawowej metody analizy wewnętrznych konfliktów;

• założenie, że wewnętrzne objawy doświadczeń kreowane są wokół relacji interpersonalnych;

• skoncentrowanie się na interpretacjach przeniesienia, mechanizmów obronnych i bieżących objawów;

• traktowanie mechanizmów obronnych jako mechanizmów służących uniknięciu konsekwencji konfliktu;

• przekonanie, że wgląd, czyli nieoczekiwana zmiana percepcji problemu pomaga w rozwiązaniu problemów pacjenta.

Terapia psychodynamiczna – dla kogo?

Założenia nurtu psychodynamicznego stosowane są m.in. w przypadku pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi, a także w wybranych postaciach zaburzeń osobowości. Terapeuci specjalizujący się w tej metodzie pomagają np. pacjentom z osobowością borderline, cierpiących na fobie społeczne czy nerwice lękowe. Psychoterapia psychodynamiczna sprawdza się także w procesie leczenia uzależnień. Bywa przeprowadzana wśród tych pacjentów, którzy wykazują brak gotowości do realizacji własnych potrzeb, co objawia się patologicznymi symptomami o charakterze neurotycznym.

Wybrane wskazania do terapii psychodynamicznej:

• zaburzenia lękowe,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
• zaburzenia nastroju,
• zaburzenia odżywiania,
• zaburzenia w relacjach społecznych,
• zaburzenia osobowości,
• stres pourazowy (PTSD),
• uzależnienie,
• przebyta trauma, np. molestowanie.

Terapia psychodynamiczna a poznawczo-behawioralna

Metoda psychodynamiczna łączy w sobie elementy psychoanalizy z elementami psychoterapii poznawczo-behawioralnej (CBT). Choć więc CBT stanowi inną formę terapii, to jej założenia poniekąd uzupełniają nurt psychodynamiczny. Kluczowe jest przy tym dążenie do identyfikacji nieświadomych reakcji, zachowań i mechanizmów rządzących pacjentem. Terapia poznawczo-behawioralna skoncentrowana jest w szczególności na sposobach myślenia oraz na tym, jaki mają one wpływ na postępowanie danej osoby. Psychoterapia psychodynamiczna z kolei polega przede wszystkim na odnajdowaniu nieuświadomionych mechanizmów wpływających na zachowanie i emocje danej osoby.

Ile trwa terapia psychodynamiczna?

Terapia psychodynamiczna trwa zazwyczaj od 2 do 5 lat – w zależności od potrzeb pacjenta oraz od problemu, który stanowi przedmiot odbywanych sesji. Spotkania z terapeutą organizowane są kilka razy w tygodniu, co ułatwia zbudowanie więzi i wzajemnego zaufania, przy czym każda wizyta trwa zazwyczaj godzinę. W niektórych przypadkach wystarczająca okazuje się krótkoterminowa terapia psychodynamiczna, w innych natomiast konieczne jest długotrwałe leczenie, pozwalające na stopniowe eliminowanie problemów pacjenta.

Czy terapia psychodynamiczna pomaga?

Badania pokazują, że terapia psychodynamiczna jest skuteczną metodą leczenia. Pomaga w zmniejszeniu liczby objawów pojawiających się u pacjenta. Sprawdza się nawet w przypadku głębokich zmian osobowościowych. Przy czym dzięki niej możliwa jest nie tylko eliminacja symptomów, ale i uzyskanie szeregu innych rezultatów podjętej kuracji. Efektem terapii psychodynamicznej powinna być także poprawa komunikacji interpersonalnej pacjenta, zwiększenie jego pewności siebie, wypracowanie w nim umiejętności budowania satysfakcjonujących związków oraz zdrowego radzenia sobie z problemami, a także samoświadomość, pomagająca w codziennym funkcjonowaniu. Istotne jest natomiast to, by rozpoczęcie terapii było w pełni zasadne oraz by przebiegała ona w odpowiedni, kontrolowany przez specjalistę sposób.