Włókniaki - przyczyny powstawania

Włókniaki, łac. fibroma, to łagodne zmiany nowotworowe, powstające z tkanki łącznej. Mają postać guzowatych narośli, są niebolesne i mogą występować na różnych częściach ciała. Co bardzo istotne, nie ulegają zezłośliwieniu, a więc nie stanowią zagrożenia dla życia i zdrowia pacjenta. 

Podstawowa klasyfikacja włókniaków oparta jest na strukturze zmiany - na tej podstawie wyróżnia się włókniaki miękkie i twarde.

Jak powstają włókniaki?

Włókniaki miękkie są bardzo powszechne i u obydwu płci pojawiają się ze wzrastającą częstością w wieku średnim, choć mogą pojawić się u osób w każdym wieku, nawet u dzieci. Częściej obserwowane są u osób otyłych i mają tendencję do tworzenia skupisk. Są to najczęściej małe, często uszypułowane narośla o kolorze cielistym lub nieco ciemniejszym niż skóra. Włókniaki miękkie mogą pojawić się w każdym miejscu na ciele, ale najczęstszą lokalizacją są okolice pach, pachwin, boczne części szyi, powieki, kark.

Włókniaki twarde nie są typowym guzem. W przeciwieństwie do włókniaków miękkich, zmiany rzadko wystają ponad powierzchnię skóry, a jeszcze rzadziej są polipowate. W badaniu palpacyjnym wyczuwa się małą, skórną masę o soczewkowatym kształcie, która jest ruchoma w stosunku do podłoża. Wizualnie często widać niewiele więcej niż uniesienie i przebarwienie skóry – od czerwonego, przez jasnobrązowe aż do ciemnobrązowego zabarwienia. Najczęstszą lokalizacją włókniaka twardego są kończyny, zwłaszcza ich dystalne części. Częstość  występowania włókniaków twardych również wzrasta wraz z wiekiem.

Przyczyny powstawania włókniaków nie są do końca jasne. W przypadku włókniaków miękkich należy pamiętać przede wszystkim o tym, iż zmiany te mają charakter wrodzony. Wiadomo jednak, że istnieją pewne stany, które predysponują do ich wystąpienia. Są nimi otyłość, ciąża, cukrzyca czy zaburzenia gospodarki hormonalnej. Niektóre teorie mówią też o tym, iż powstawanie włókniaków miękkich związane jest z przewlekłym drażnieniem mechanicznym. Mimo, iż przyczyna powstawania włókniaków twardych również nie jest do końca poznana, za najbardziej prawdopodobne uważa się ukąszenia przez owady lub inne stawonogi, zapalenie mieszków włosowych oraz niewielkie zadrapania. Zauważono również, że u pacjentów zakażonych wirusem HIV, a także u chorych przyjmujących leki immunosupresyjne, włókniaki twarde występują z większą częstotliwością.

Ze względu na łagodny charakter włókniaków oraz brak tendencji do ich zezłośliwienia, nie ma konieczności leczenia tych zmian nowotworowych. Najczęściej pacjenci decydują się na usunięcie włókniaka ze względów estetycznych, w przypadku, gdy znajduje się on w widocznym miejscu, np. na twarzy czy dekolcie, lub gdy zmiana zlokalizowana jest w miejscu, które podlega stałemu drażnieniu, np. pacha, pachwina czy kark. Istnieje szereg metod, umożliwiających usunięcie włókniaków – są to metody chirurgiczne, elektrochirurgiczne, kriochirurgiczne, a także laserowe. W przypadku występowania włókniaków twardych o bardzo ciemnym zabarwieniu, istnieje konieczność różnicowania takich zmian z czerniakiem złośliwym. Większość z nich okazuje się jednak zmianami łagodnymi i można je bezpiecznie pozostawić.

Bibliografia: Graham-Brown, J. Bourke: Dermatologia. Podręcznik i atlas. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010.