Jakie zmiany skórne można usunąć metodą krioterapii?

Pierwsze opisy zastosowania krioterapii, czyli leczenia zimnem, pochodzą ze starożytnego Egiptu. Również Hipokrates dostrzegł jej skuteczność i zalecał oziębianie w celu zmniejszenia obrzęku. Aktualnie hipotermia używana jest w wielu dziedzinach medycyny. Wyróżnia się krioterapię ogólnoustrojową, np. w medycynie ratunkowej, kardiochirurgii czy też w ramach odnowy biologicznej, oraz miejscową, np. w ortopedii czy dermatologii. 

Co to jest krioterapia?

Pod pojęciem krioterapii należy rozumieć stosowanie niskich temperatur, których celem jest zmniejszenie stanu zapalnego oraz bólu, a co za tym idzie szybszą regenerację. W dermatologii zaś wykorzystuje się zamrażanie, którego celem jest zniszczenie nieprawidłowej tkanki. Procedura taka często nazywana jest kriochirurgią. Zabieg kriochirurgii zmian skórnych polega na przyłożeniu do zmiany skórnej specjalnego punktowego aplikatora na kilkanaście – kilkadziesiąt sekund. Pozwala on na przeniesienie zimna, uzyskanego dzięki ciekłemu azotowi, do tkanki i zamrożenie jej.

Najczęściej usuwane zmiany skórne za pomocą krioterapii

Leczenie zimnem znajduje szerokie zastosowanie w dermatologii. Jednymi z najczęstszych zmian, usuwanych z użyciem kriochirurgii, są brodawki skórne, potocznie nazywane kurzajkami. Są to kilkumilimetrowe grudki o nierównej powierzchni, występujące najczęściej na powierzchni palców dłoni oraz stopach. Mogą być pojedyncze, ale często bywają mnogie, a nawet zlewają się ze sobą. Zamrażanie brodawek jest jedną ze skuteczniejszych metod ich leczenia. Czasami wystarczy jednorazowy zabieg, a niekiedy, zwłaszcza w przypadku zmian na stopach, konieczne jest kilkukrotne powtórzenie procedury.

Kolejną grupą chorób skóry, w których leczeniu zastosowanie znajduje zamrażanie ciekłym azotem, są znamiona. Krioterapia jest dobrą alternatywą dla inwazyjnego usuwania chirurgicznego czy laseroterapii w przypadku brodawek łojotokowych lub znamion naskórkowych brodawkowatych. Ponadto, w odróżnieniu do znamion barwnikowych komórkowych, w których nie należy stosować tej metody, w leczeniu znamion barwnikowych naskórkowych jest ona preferowana. Kriochirurgia cieszy się bowiem największą skutecznością. Można ją również stosować do usuwania niektórych patologii naczyniowych, np. ziarniniak naczyniowy czy naczyniak gwiaździsty.

Krioterapia w leczeniu rogowacenia słonecznego

Krioterapia ma również zastosowanie w leczeniu stanów przedrakowych np. rogowacenia słonecznego. Są to żółtobrunatne nawarstwienia zrogowaciałego naskórka, zazwyczaj w poziomie skóry. Występują u osób starszych, najczęściej na czole czy małżowinach usznych. Często spowodowane są nadmiernym naświetleniem słonecznym. Predysponują do powstania raka skóry, dlatego też powinny być usunięte.

Krioterapia w leczeniu stanów przedrakowych i raków skóry

Zmianami skórnymi, które można usunąć z zastosowaniem kriochirurgii, są także niektóre raki in situ, czyli tzw. nieinwazyjne. Należy tutaj zaliczyć chorobę Bowena. Czynnikiem, który powoduje jej powstawanie jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV 16. Zmiany najczęściej pojawiają się na skórze tułowia i kończyn dolnych. Szczególną odmianą choroby Bowena jest Erytroplazia Queyrata. Różni się ona przede wszystkim miejscem występowania – błony śluzowe narządów płciowych. Ze względu na ryzyko zezłośliwienia zmiany te powinny zostać usunięte jak najszybciej. Należy podkreślić, że krioterapia znajduje również zastosowanie w niektórych rakach skóry, np. w podstawnokomórkowym.

Łagodne zmiany skórne, które leczy się za pomocą krioterapii

Krioterapia jest skuteczną metodą usuwania wielu łagodnych zmian skórnych. Oto najczęstsze łagodne zmiany skórne, które można leczyć za pomocą krioterapii:

Brodawki wirusowe (Warts)

Brodawki są powszechnymi zmianami skórnymi wywołanymi przez wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Krioterapia skutecznie zamraża brodawki, powodując ich martwicę i stopniowe odpadnięcie.

Rogowacenie łojotokowe (Seborrheic Keratosis)

Rogowacenie łojotokowe to łagodne narośla o szorstkiej powierzchni i różnorodnej barwie, które często pojawiają się u osób starszych. Krioterapia jest efektywną metodą usuwania tych zmian, powodując ich zamrożenie i złuszczenie.

Włókniaki (Fibromata)

Włókniaki to miękkie, często uszypułowane guzki skórne. Krioterapia jest jedną z metod usuwania włókniaków, polegającą na zamrażaniu ich podstawy, co prowadzi do ich obumarcia i odpadnięcia.

Naczyniaki (Hemangioma)

Naczyniaki to zmiany skórne zbudowane z naczyń krwionośnych, które mogą być płaskie lub wypukłe. Krioterapia może być użyta do zmniejszenia naczyniaków, powodując zamrożenie naczyń krwionośnych i ich stopniowe zanikanie.

Kaszaki (Epidermoid Cysts)

Kaszaki to torbiele skórne wypełnione keratyną. Krioterapia może być stosowana do ich leczenia poprzez zamrażanie torbieli, co powoduje obumarcie jej zawartości i stopniowe zanikanie zmiany.

Znamię barwnikowe (Moles)

Chociaż większość znamion barwnikowych jest łagodna, niektóre mogą być usuwane krioterapią ze względów estetycznych. Procedura ta zamraża komórki pigmentowe, powodując ich obumarcie i eliminację znamienia.

Jak przebiega zabieg krioterapii?

Krioterapia ma wiele zalet, które przyczyniają się do jej popularności. Jest to metoda mało inwazyjna, co oznacza, że nie wymaga nacięć ani szwów. Zabieg jest szybki i zazwyczaj trwa tylko kilka minut. Krioterapia jest również bezpieczna i ma niewiele skutków ubocznych.

Konsultacja przed zabiegiem

Przed rozpoczęciem zabiegu krioterapii pacjent przechodzi konsultację z lekarzem dermatologiem. Podczas tej wizyty lekarz ocenia zmiany skórne, które mają być usunięte, biorąc pod uwagę ich rodzaj, wielkość i lokalizację. Przeprowadzany jest również szczegółowy wywiad medyczny, aby zidentyfikować ewentualne przeciwwskazania do zabiegu. Lekarz omawia z pacjentem plan leczenia, możliwe skutki uboczne oraz oczekiwane rezultaty, co pozwala pacjentowi zrozumieć cały proces i rozwiać wszelkie wątpliwości.

Przygotowanie do zabiegu

Gdy pacjent jest gotowy do zabiegu, obszar skóry, na którym ma być przeprowadzona krioterapia, jest dokładnie oczyszczany. Jest to kluczowe, aby zminimalizować ryzyko infekcji. W większości przypadków krioterapia jest na tyle mało bolesna, że nie wymaga znieczulenia. Jednak jeśli zmiana jest większa lub pacjent jest szczególnie wrażliwy na ból, lekarz może zastosować miejscowe znieczulenie, aby zwiększyć komfort pacjenta.

Wykonanie zabiegu

Sam zabieg krioterapii polega na aplikacji ciekłego azotu na zmienioną skórę za pomocą specjalnego aplikatora. Aplikator może mieć formę sprayu lub sondy. Ciekły azot, o temperaturze około -196°C, jest nanoszony bezpośrednio na zmianę skórną, powodując jej zamrożenie. Proces ten trwa zazwyczaj od kilku sekund do kilku minut, w zależności od wielkości i rodzaju zmiany. Zamrożenie powoduje obumarcie komórek zmiany skórnej. W niektórych przypadkach lekarz może powtórzyć cykl zamrażania, aby zapewnić maksymalną skuteczność zabiegu.

Opieka po zabiegu

Po zakończeniu zabiegu miejsce, na którym przeprowadzono krioterapię, może być opatrzone, aby chronić je przed infekcją. Pacjent otrzymuje szczegółowe instrukcje dotyczące pielęgnacji skóry po zabiegu. Zwykle obejmują one unikanie drapania i utrzymanie obszaru w czystości. Po zabiegu mogą wystąpić reakcje skórne, takie jak zaczerwienienie, obrzęk, pęcherze lub strupki. Są to normalne reakcje na zamrażanie i zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni do tygodnia. Pacjent jest zazwyczaj umawiany na wizytę kontrolną, aby lekarz mógł ocenić wyniki zabiegu i upewnić się, że miejsce po usunięciu zmiany goi się prawidłowo.

Zalety krioterapii w leczeniu łagodnych zmian skórnych

• Bezpieczeństwo - krioterapia jest mało inwazyjna i zwykle nie wymaga znieczulenia.
• Szybkość - procedura jest szybka i zazwyczaj trwa tylko kilka minut.
• Minimalne blizny - krioterapia zazwyczaj pozostawia minimalne blizny w porównaniu do bardziej inwazyjnych metod.
• Wysoka skuteczność - jest to skuteczna metoda leczenia wielu łagodnych zmian skórnych.