Zabieg cross-linking w leczeniu stożka rogówki

Stożek rogówki (keratoconus) jest niezapalną, degeneracyjną chorobą gałki ocznej. W przebiegu tej jednostki chorobowej dochodzi do zmian w zewnętrznej warstwie oka, w trakcie których dochodzi do osłabienia wytrzymałości rogówki, jej nadmiernego uwypuklenia oraz przybierania przez nią stożkowatego kształtu. Skutkiem są zaburzenia pod postacią m.in. spadku ostrości widzenia, zamazania odbieranego obrazu oraz nadwrażliwości na światło.

Przyczyny wywołujące chorobę nadal pozostają nieznane. Sugerowany jest udział czynników genetycznych, środowiskowych oraz hormonalnych. Niezależnie od etiologii, u chorych ze stożkiem rogówki wdrażane są różne metody leczenia, które umożliwiają maksymalne odroczenie w czasie ewentualnego przeszczepu rogówki - jednym z takich zabiegów jest zabieg cross-linking.

Na czym polega cross-linking rogówki?

Cross-linking (CXL) został opracowany przez uczonych z Technische Universität Dresden. Pierwsze tego typu zabiegi wykonano w 1998 roku, w ciągu kolejnych lat metoda była rozpowszechniana w innych krajach. W przypadku Stanów Zjednoczonych cross-linking znajduje się na liście procedur, których skuteczność jest badana przez FDA.

Zastosowanie metody cross-linking w leczeniu stożka rogówki ma na celu spowolnienie procesów degeneracyjnych w obrębie oka. Zabieg co prawda nie likwiduje problemu, pozwala jednak wzmocnić rogówkę, że wymiana tej struktury zostanie odroczona.

Cross-linking odbywa się przy zastosowaniu dwóch głównych składowych. Pierwszą z nich stanowi ryboflawina (witamina B2), substancja fizjologicznie odgrywająca rolę w prawidłowym funkcjonowaniu narządu wzroku. Drugim elementem wykorzystywanym w opisywanej terapii jest promieniowanie UVA.

Jak przebiega zabieg cross-linking?

Zabieg cross-linking przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym i może być wykonany na jednym lub obu oczach podczas tej samej wizyty. Przed rozpoczęciem procedury okolicę oka odkaża się, a następnie podawany jest środek znieczulający – najczęściej lignokaina.

Kolejnym krokiem jest abrazja nabłonka rogówki (delikatne usunięcie powierzchownej warstwy), która umożliwia lepsze przenikanie podawanej substancji. Następnie przez około 20 minut kroplowo podaje się 20% roztwór ryboflawiny w dekstranie, aby odpowiednio nasączyć tkanki.

Po wysyceniu rogówki witaminą B2 oko jest naświetlane promieniowaniem UVA przez około 30 minut – w tym czasie krople ryboflawiny są nadal podawane co kilka minut, co pozwala na aktywację substancji i rozpoczęcie procesu tworzenia nowych wiązań kolagenowych.

Po zakończeniu naświetlania na rogówkę zakłada się soczewkę opatrunkową, której pacjent nie powinien zdejmować do czasu pierwszej wizyty kontrolnej.

Dla kogo jest zabieg cross-linking?

• dla pacjentów pragnących trwale poprawić widzenie i zahamować postęp choroby (soczewki twarde jedynie korygują, nie leczą choroby)
• we wczesnym stadium stożka rogówki – najlepsze efekty, gdy włókna kolagenowe nie są jeszcze znacznie uszkodzone
• dla osób unikających wszczepienia pierścieni śródrogówkowych, które nie zatrzymują rozwoju choroby, ale mogą dawać szybką poprawę widzenia

Przeciwwskazania do zabiegu

• przewlekłe leczenie przeciwzapalne
• aktywna infekcja oka
• ciężki stan ogólny pacjenta
• nadwrażliwość na środki miejscowo znieczulające

Zalecenia po zabiegu

W pierwszej dobie mogą wystąpić: dyskomfort bólowy, światłowstręt, błyski w polu widzenia. Po zabiegu należy:

• stosować zalecone krople zgodnie z zaleceniem lekarza
• nie zdejmować soczewki opatrunkowej do pierwszej wizyty kontrolnej
• unikać zabrudzenia oka i makijażu oczu do kontroli
• unikać sauny, solarium i intensywnego słońca
• nosić okulary przeciwsłoneczne z filtrem UVA/UVB
• unikać dużego wysiłku fizycznego
• nie używać soczewek kontaktowych

Efekty i zalety cross-linkingu

Po zabiegu cross-linking, pod wpływem działania wymienionych czynników, w rogówce dochodzi do zmian w obrębie kolagenu.

Pomiędzy cząsteczkami tego białka powstają nowe wiązania krzyżowe, dzięki którym zewnętrzna struktura oka staje się mocniejsza i bardziej wytrzymała na odkształcenia. Dzięki temu możliwe jest spowolnienie przebiegu choroby. Czas potrzebny do przebudowy i zauważenia efektów szacowany jest na około siedem dni.

Zalety procedury cross-linking

Zabieg cross-linking jest skuteczną metodą, wykorzystującą technikę umożliwiającą wzmacnianie i utwardzanie rogówki oka. Jest to możliwe dzięki tworzeniu trwałych wiązań chemicznych między kolagenem w rogówce, co sprawia, że struktura rogówki staje się bardziej stabilna i odporna na dalsze uszkodzenia.

Zabieg cross-linking może przynieść pacjentom różnorodne korzyści, takie jak:

• zatrzymanie postępu uszkodzeń rogówki, a czasem nawet odwrócenie procesu chorobowego
• poprawa jakości widzenia, w tym widzenia w słabym oświetleniu
• eliminacja problemu widzenia mnogiego (polyopii)
• redukcja dolegliwości związanych z nadwrażliwością na światło
• możliwość wielokrotnego przeprowadzenia procedury
• powrót do wcześniejszego trybu życia, dzięki szybkiej rehabilitacji

Możliwe powikłania

Jak każda interwencja medyczna, zabieg niesie za sobą ryzyko powikłań, w tym: zakażenia rogówki, przymglenia rogówki, światłowstrętu, erozji rogówki, uczucia suchości oka, zwiększenia ciśnienia śródgałkowego oraz – bardzo rzadko – perforacji rogówki.