Zmniejszenie ryzyka kontuzji sportowej plastrami (kinesiotaping)

Wprowadzenie plastrowania dynamicznego (kinesiotapingu) jako techniki wspomagającej rehabilitację urazów zawdzięczamy japońskiemu lekarzowi dr Kenzo Kase, który na przełomie lat 70. i 80 XX wieku opatentował i spopularyzował metodę oklejania wybranych fragmentów ciała specjalnymi elastycznymi taśmami (plastrami) nazwanymi Kinesio Tex Gold. Wykonane z bawełny i kleju akrylowego mają grubość i ciężar zbliżony do ludzkiej skóry oraz podobną do niej rozciągliwość na poziomie 130-140%.

Korzyści i działanie kinesiotapingu

Kinesiotaping okazuje się zadziwiająco skuteczny w terapii i rehabilitacji problemów stawowych i mięśniowych, a do jego podstawowych zalet zaliczyć można:

• redukcję bólu i nadwrażliwości czuciowej w skórze i mięśniach - naklejona w rejonie dolegliwości taśma delikatnie unosi skórę tworząc przestrzeń pomiędzy nią a mięśniami. Powoduje to redukcję napięcia na receptory skórne i zmniejsza odczuwanie bólu
• korygowanie działania kontuzjowanych mięśni i pozycji stawów - nałożenie taśmy na mięśnie i wokół nich wspomaga ich pracę i zapobiega nadmiernemu napinaniu
• wytworzenie przestrzeni pomiędzy skórą i mięśniami - poprawia krążenie podskórne i zmniejsza wydzielanie płynu limfatycznego, będącego przyczyną obrzęków

Plastry są wodoodporne, a dzięki specjalnemu falowemu utkaniu przepuszczają powietrze i mogą być noszone na skórze przez kilka dni, nie odklejając się pod wpływem potu lub kąpieli. Co ważne, nie zawierają w swoim składzie żadnych substancji aktywnych ani leczniczych – ich działanie jest czysto mechaniczne. Ponadto, są hipoalergiczne, nie ograniczają ruchów i rozciągają się tylko na długość. Nie powodują podrażnień ani innych nieprzyjemnych odczuć.

Mechanizm działania kinesiotapingu opiera się na mechanicznej stymulacji skóry i tkanki podskórnej. Poprzez uniesienie skóry dochodzi do poprawy mikrokrążenia, co zmniejsza ból i poprawia regenerację tkanek.

Niektóre techniki kinesiotapingu wpływają również na układ nerwowy – poprzez zmniejszenie napięcia mięśniowego lub stymulację określonych receptorów możliwa jest poprawa kontroli motorycznej i propriocepcji.

Wskazania i zastosowanie kinesiotapingu

Kinesiotaping stosuje się u pacjentów z:

• bólem kręgosłupa
• bólem stawów (np. dolegliwości ze strony stawu kolanowego, barkowego, okolicy nadgarstka, łokieć tenisisty)
• stanami po skręceniach i zwichnięciach stawów
• obrzękami i niestabilnością stawów
• uszkodzeniami mięśni i więzadeł

Coraz częściej kinesiotaping jest także wykorzystywany w leczeniu schorzeń przewlekłych takich jak zespół cieśni nadgarstka, rwa kulszowa czy fibromialgia. Dzięki delikatnemu, ale stałemu działaniu mechanicznemu, taśmy mogą być stosowane w terapii długofalowej bez ryzyka efektów ubocznych.

Kinesiotaping w sporcie

W praktyce sportowej kinesiotaping odgrywa również rolę prewencyjną – stosuje się go u zawodników przed intensywnymi treningami lub zawodami w celu stabilizacji struktur anatomicznych i zmniejszenia ryzyka przeciążeń.

Sportowcy korzystają z kinesiotapingu nie tylko w przypadku kontuzji, ale również profilaktycznie – do zabezpieczania słabych punktów anatomicznych oraz wspomagania pracy mięśni i stawów podczas wysiłku fizycznego.

Aplikacja i techniki kinesiotapingu

Zabieg powinien być poprzedzony dokładną diagnostyką w celu określenia problemu i zaplanowania odpowiedniego postępowania terapeutycznego. Po ustaleniu przyczyny dysfunkcji fizjoterapeuta przygotowuje plaster (taśmę) poprzez jego odpowiednie przycięcie i wymodelowanie. Skóra przed zabiegiem powinna być czysta i sucha, dzięki czemu plaster będzie trzymał się dłużej.

Nakleja się go w rejonie dolegliwości przy napiętych mięśniach, minimalnie naciągając lub zupełnie luźno. W celu wsparcia mięśni taśma jest aplikowana od przyczepu początkowego do przyczepu końcowego, natomiast w celach rehabilitacyjnych od końcowego do początkowego. Po nałożeniu taśmy trzeba ją rozetrzeć, aby uaktywnić reagujący na temperaturę klej. Wskazane jest stosowanie plastrowania przynajmniej godzinę przed aktywnością ruchową lub kąpielą, aby klej uzyskał wymaganą przyczepność.

Nowoczesne podejścia uwzględniają także indywidualizację aplikacji w zależności od rodzaju aktywności fizycznej – inne techniki stosuje się w sportach siłowych, a inne w dyscyplinach wymagających dużej mobilności. Dodatkowo, coraz częściej wdrażane są algorytmy sztucznej inteligencji w analizie ruchu pacjenta w celu lepszego zaprojektowania aplikacji taśmy.

Skuteczność i aktualna wiedza naukowa

Choć kinesiotaping jest szeroko stosowany w praktyce klinicznej, warto podkreślić, że jego skuteczność bywa różnie oceniana w zależności od rodzaju dolegliwości. Najnowsze badania z 2023 roku wskazują, że największe korzyści odnoszą pacjenci w ostrych stanach bólowych oraz ci, którzy łączą plastrowanie z innymi formami terapii manualnej lub ćwiczeniami funkcjonalnymi.

W systematycznych przeglądach literatury naukowej podkreśla się, że kinesiotaping może przynieść umiarkowaną ulgę w bólu i poprawę funkcji ruchowej, ale nie powinien być traktowany jako jedyna forma leczenia. Zastosowanie taśm jako uzupełnienie kompleksowego programu terapeutycznego daje najlepsze efekty kliniczne.

Odpowiednie przeszkolenie fizjoterapeuty ma kluczowe znaczenie. Niewłaściwa aplikacja taśmy może nie tylko nie przynieść efektu, ale też wywołać podrażnienia skóry lub ograniczyć ruchomość, dlatego kinesiotaping powinien być wykonywany przez profesjonalistów.