Jakie są rodzaje znieczulenia stosowane przy kolonoskopii?

Najczęściej stosowaną formą znieczulenia podczas kolonoskopii jest sedacja, czyli płytkie uśpienie, które łagodzi lęk i pozwala pacjentowi zrelaksować się w trakcie badania. Choć pacjent znajduje się w stanie przypominającym sen, zachowuje odruchy i może w ograniczonym zakresie reagować na bodźce. Po zakończeniu zabiegu osoba poddawana procedurze zwykle nie pamięta jej przebiegu.

Uwaga: Znieczulenie anestezjologiczne obejmuje zarówno sedację, jak i znieczulenie ogólne (narkozę), jednak w kolonoskopii najczęściej stosuje się sedację – łagodniejszą i bezpieczniejszą formę znieczulenia.

W placówkach realizujących badania w ramach NFZ znieczulenie ogranicza się najczęściej do miejscowego znieczulenia odbytu, które ma na celu zniwelowanie pierwszego, najbardziej nieprzyjemnego momentu – wprowadzenia kolonoskopu do jelita grubego.

Wyróżniamy także:

  • minimalną sedację – polegającą na podaniu środka uspokajającego (dożylnie lub domięśniowo); nie eliminuje bólu, ale skutecznie zmniejsza napięcie emocjonalne;
  • głębszą sedację z analgezją – wykorzystującą zarówno środek uspokajający, jak i lek przeciwbólowy; jest to opcja pośrednia między minimalną sedacją a pełnym znieczuleniem ogólnym;
  • znieczulenie ogólne – stosowane rzadko, głównie w przypadkach szczególnych; wyłącza świadomość i wymaga opieki anestezjologa.
Uwaga: Typowe znieczulenie ogólne, eliminujące także zdolność samodzielnego oddychania, zarezerwowane jest dla skrajnie trudnych przypadków i nie należy do standardowych procedur przy kolonoskopii.

Kto decyduje o rodzaju znieczulenia – lekarz czy pacjent?

Ostateczna decyzja co do rodzaju znieczulenia zawsze należy do lekarza, który musi wziąć pod uwagę stan zdrowia pacjenta, jego historię chorobową, aktualne wyniki badań i ewentualne przeciwwskazania. W przypadku placówek prywatnych pacjent może wskazać preferowaną metodę znieczulenia, jednak to anestezjolog podejmuje decyzję o jej dopuszczeniu.

Warto wiedzieć: Wybór znieczulenia zawsze poprzedza dokładny wywiad medyczny – warto przygotować listę stosowanych leków oraz informacje o przebytych chorobach i alergiach.

Kolonoskopia dla osób z lękiem – wskazania do kolonoskopii w znieczuleniu

Anestezjolog przygotowuje roztwór do znieczulenia przed kolonoskopią

Znieczulenie przy kolonoskopii zaleca się głównie pacjentom o szczególnej wrażliwości na bodźce bólowe oraz osobom z nasilonym lękiem przed badaniem. Również dzieci często kwalifikowane są do tego typu procedury, aby wyeliminować stres i zapewnić bezbolesny przebieg całej diagnostyki. Wskazaniem do kolonoskopii w znieczuleniu może być nie tylko niski próg bólu, ale również negatywne doświadczenia z wcześniejszych badań endoskopowych, zaburzenia psychiczne czy choroby neurologiczne, które uniemożliwiają współpracę z personelem medycznym podczas procedury.

Kto nie może mieć znieczulenia do kolonoskopii?

Nie każdy pacjent kwalifikuje się do sedacji lub znieczulenia ogólnego. Najpoważniejszym przeciwwskazaniem jest nieprzestrzeganie wymogu bycia na czczo, ponieważ może to skutkować zachłyśnięciem się treścią pokarmową i poważnymi powikłaniami oddechowymi.

Względne przeciwwskazania to m.in.:

  • ciąża,
  • niewyrównana cukrzyca,
  • niewydolność nerek lub wątroby,
  • niewyrównana nadczynność tarczycy,
  • przewlekłe choroby płuc (astma, rozedma, rozstrzeń oskrzeli),
  • przyjmowanie substancji psychoaktywnych.
Pamiętaj: W sytuacjach obciążonych ryzykiem znieczulenie może być nadal zastosowane, ale wymaga to odpowiedniego przygotowania i większej ostrożności ze strony zespołu medycznego.

Bezpieczeństwo kolonoskopii ze znieczuleniem

Znieczulenie do kolonoskopii, mimo że powszechnie uważane za bezpieczne, może wiązać się z określonym ryzykiem. Najczęstsze powikłania to reakcje alergiczne na zastosowane leki, w tym rzadkie przypadki wstrząsu anafilaktycznego. Innym możliwym powikłaniem jest niewydolność oddechowa oraz niedotlenienie.

Uwaga: Ryzyko powikłań znacznie wzrasta, jeśli pacjent nie zachowa odpowiedniego przygotowania do badania – np. nie pozostanie na czczo. W takiej sytuacji może dojść do aspiracji treści żołądkowej do płuc, co stanowi poważne zagrożenie.

Kolonoskopia ze znieczuleniem odbywa się w warunkach ambulatoryjnych, pod ścisłym nadzorem personelu medycznego, który ma możliwość szybkiej reakcji na niepożądane zdarzenia.

Jak przygotować się do kolonoskopii ze znieczuleniem anestezjologicznym?

Pielęgniarka przygotowująca siebie i pacjenta do endoskopii w sali badań szpitala

Przygotowanie do badania z użyciem znieczulenia wymaga przestrzegania kilku kluczowych zasad. Przede wszystkim pacjent musi być na czczo, czyli:

W przypadku kolonoskopii w pełnym znieczuleniu pacjent powinien posiadać aktualne wyniki badań laboratoryjnych (m.in. morfologia, elektrolity, układ krzepnięcia) i być gotowy do udzielenia szczegółowego wywiadu anestezjologowi.

Ważne: Po zakończeniu badania pacjent pozostaje przez 1–2 godziny pod obserwacją personelu. W tym czasie dochodzi do siebie po podanym znieczuleniu.
Pamiętaj: Przez pierwsze 2 godziny po zabiegu nie wolno jeść ani pić. Przez całą dobę po badaniu nie wolno prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych. Do placówki warto zgłosić się z osobą towarzyszącą, która odprowadzi pacjenta do domu.

Ile trwa znieczulenie do kolonoskopii i jak długo utrzymuje się jego działanie?

Sedacja, najczęściej stosowana przy kolonoskopii, działa szybko i ustępuje zazwyczaj w ciągu od kilku- do kilkunastu minut po zakończeniu badania. Pacjent pozostaje pod obserwacją przez ok. 30–60 minut, głównie w celach kontrolnych. Narkoza (znieczulenie ogólne), stosowana rzadziej, również pozwala na szybkie wybudzenie – zwykle w ciągu 10–20 minut. Ze względów bezpieczeństwa obserwacja po zabiegu trwa jednak około 1–2 godzin.

Warto wiedzieć: W przypadku sedacji obserwacja trwa zwykle do 1 godziny, przy narkozie – 1–2 godziny, w zależności od zastosowanych leków i reakcji organizmu.

Ile kosztuje kolonoskopia ze znieczuleniem prywatnie?

Kolonoskopia wykonywana prywatnie kosztuje zazwyczaj od 400 do 1000 zł, w zależności od rodzaju znieczulenia i placówki. Jeśli pacjent decyduje się na badanie w pełnej narkozie, cena wzrasta – najczęściej mieści się w przedziale 800–1500 zł.

Ostateczny koszt zależy m.in. od lokalizacji kliniki, doświadczenia zespołu medycznego, zakresu usługi oraz użytych leków. Niektóre placówki oferują w cenie konsultację anestezjologiczną, badania kwalifikacyjne lub opiekę pozabiegową – inne doliczają te elementy oddzielnie.

Różnice cenowe między klinikami są znaczne, dlatego przed zapisaniem się na badanie warto dokładnie sprawdzić, co zawiera dana oferta oraz jakie znieczulenie rzeczywiście zostanie zastosowane – sedacja i narkoza to nie to samo, choć bywają mylone w opisach usług.

Posłuchaj artykułu:

Źródła:

  • anesthesiology.theclinics.com, "Anesthesia for Colonoscopy and Lower Endoscopic Procedures", 2017
  • pmc.ncbi.nlm.nih.gov, "Sedation in Colonoscopy", 2016
  • Skiba D., "Sedacja i krótkotrwałe dożylne znieczulenie ogólne", mp.pl, 2017