Artroskopowe leczenie zespołu ciasnoty przestrzeni podbarkowej

Co to jest zespół ciasnoty podbarkowej i jakie są jego przyczyny?

Zespół ciasnoty podbarkowej to patologiczny stan mechanicznego ucisku struktur znajdujących się w przestrzeni podbarkowej, głównie ścięgien mięśni stożka rotatorów oraz kaletki podbarkowej.

Pojęcie to zostało po raz pierwszy sklasyfikowane przez Charlesa Neera w latach 70. XX wieku. Współcześnie, na podstawie stopnia zaawansowania zmian, można wyróżnić kilka typów lub etapów klinicznych, w tym te prowadzące do całkowitego uszkodzenia stożka rotatorów.

Typ I dotyczy młodych osób, zwykle aktywnych sportowo, i wiąże się z przejściowym stanem zapalnym. Typy II i III występują w kolejnych dekadach życia i wskazują już na trwałe zmiany w obrębie tkanek miękkich – w tym uszkodzenia ścięgien. Długo nieleczona cieśń podbarkowa może prowadzić do zerwania stożka rotatorów.

Przyczyny konfliktu podbarkowego można podzielić na:

• pierwotne – wrodzone lub nabyte zmiany anatomiczne, np. haczykowaty wyrostek barkowy, osteofity, zrosty w stawie barkowo-obojczykowym
• wtórne – zaburzenia biomechaniczne wynikające z niewydolności mięśniowej, głównie osłabienia mięśnia nadgrzebieniowego i nierównowagi w obrębie stożka rotatorów

Powtarzalne ruchy nad głową (szczególnie w sportach takich jak tenis, siatkówka czy pływanie) prowadzą do mikrourazów i przeciążeń, które z czasem powodują zmiany strukturalne i zapalne.

Jakie są objawy zespołu ciasnoty przestrzeni podbarkowej?

Najbardziej charakterystycznym objawem zespołu ciasnoty podbarkowej jest ból w przedniej i bocznej części barku, nasilający się przy unoszeniu ramienia do góry – szczególnie w zakresie 70°–120°. To właśnie wtedy dochodzi do największego kontaktu struktur pod wyrostkiem barkowym i ich ucisku.

Dolegliwości mają zwykle charakter przewlekły i nasilają się stopniowo – wielu pacjentów nie potrafi wskazać momentu, w którym pojawiły się pierwsze objawy. Często dolegliwości są mylone z przeciążeniem lub innymi urazami, co opóźnia właściwą diagnostykę.

Najczęstsze objawy:

• tępy, rozlany ból w barku, promieniujący do ramienia
• pogorszenie jakości snu – szczególnie przy spaniu na chorym boku
• ból przy czesaniu włosów, sięganiu na półkę, prowadzeniu samochodu
• ograniczenie zakresu ruchu
• sztywność stawu i osłabienie siły mięśniowej
• ból przy pracy przy komputerze, gotowaniu, nalewaniu płynu z butelki

Diagnostyka zespołu ciasnoty podbarkowej – metody

Rozpoznanie zespołu ciasnoty podbarkowej wymaga kompleksowego podejścia – żaden pojedynczy test nie daje pełnej odpowiedzi. Kluczowy jest wywiad medyczny, badanie kliniczne oraz badania obrazowe.

Elementy diagnostyki:

• wywiad z pacjentem, dotyczący pracy zawodowej, aktywności fizycznej, przeszłych urazów i obecnych objawów
• badanie manualne – ocena zakresu ruchu, siły mięśniowej i bolesności
• testy funkcjonalne, m.in.:

• test Neera
• test Hawkinsa
• test Jobe’a
• test bolesnego łuku
• test Yocuma

Badania obrazowe, które mogą zostać zlecone:

• RTG (rentgen): pozwala uwidocznić ułożenie kości ramiennej, zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu barkowego, osteofity, sklerotyzację kości oraz zwapnienie więzadła kruczo-ramiennego; dzięki RTG możliwa jest również ocena typu wyrostka barkowego – np. czy jest haczykowaty – co ma istotne znaczenie w diagnostyce ciasnoty podbarkowej

• USG (ultrasonografia): umożliwia ocenę stanu pierścienia rotatorów i struktur ścięgnistych, a także wykrycie stanów zapalnych i obecności zwapnień; badanie to pozwala także na lokalizację patologii w obrębie mięśni i ocenę nagromadzenia płynu zapalnego w przestrzeni podbarkowej

• MRI (rezonans magnetyczny): jest przydatny do oceny stopnia patologii stożka rotatorów oraz obecności stanu zapalnego kaletki podbarkowej; MRI umożliwia dokładną ocenę tkanek miękkich, których obrazowanie w RTG jest znacznie ograniczone

Jak leczyć zespół cieśni podbarkowej?

Zespół ciasnoty podbarkowej rzadko ustępuje samoistnie, a utrzymywanie dotychczasowego poziomu aktywności – zwłaszcza w zakresie ruchów nad głową – zwykle prowadzi do pogłębienia problemu. Dlatego kluczowe znaczenie ma szybkie podjęcie leczenia, które zawsze powinno być poprzedzone pełną diagnostyką i oceną nasilenia zmian.

Na początkowym etapie stosuje się leczenie zachowawcze, zwłaszcza jeśli nie doszło do zerwania ścięgien stożka rotatorów. Taki model postępowania może trwać wiele miesięcy – często nawet do roku – a jego skuteczność zależy od systematyczności i eliminacji czynników nasilających objawy.

W leczeniu zachowawczym stosuje się m.in.:

• ograniczenie obciążenia barku – zwłaszcza w codziennych czynnościach, które wymagają unoszenia ramienia
• miejscowe chłodzenie stawu (np. okłady z lodu) w celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego
• niesteroidowe leki przeciwzapalne – takie jak diklofenak lub olfen – które mogą być pomocne na początku terapii
• zastrzyki z glikokortykosteroidów (np. Diprofos), które redukują stan zapalny i ból, ale ich działanie ma charakter czasowy
• terapię z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego – w wybranych przypadkach, gdy wymagane jest wsparcie regeneracji
• specjalistyczną fizjoterapię, skupioną na przywracaniu prawidłowego wzorca ruchu, stabilizacji łopatki i wzmocnieniu stożka rotatorów

Jeśli mimo prowadzonego leczenia ból nie ustępuje, a zakres ruchu i siła ramienia nie wracają do normy, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Czy artroskopia barku jest skuteczna w leczeniu zespołu ciasnoty?

Gdy leczenie zachowawcze nie daje efektów, a obraz kliniczny wskazuje na zaawansowane zmiany, skuteczną alternatywą okazuje się leczenie operacyjne. Obecnie najczęściej wykonywaną procedurą w takich przypadkach jest artroskopia barku.

Podczas artroskopii lekarz przeprowadza tzw. odbarczenie przestrzeni podbarkowej – czyli jej mechaniczne powiększenie – poprzez usunięcie fragmentu wyrostka barkowego oraz zapalnie zmienionej kaletki. Jeśli uszkodzenie stożka rotatorów jest istotne, wykonuje się zabieg refiksacji, polegający na ponownym przytwierdzeniu oderwanego ścięgna do kości ramiennej za pomocą kotwic.

W przypadku rozległych, trudnych do naprawienia uszkodzeń, sięga się po zaawansowane metody, takie jak przeszczep górnej torebki stawowej. W najcięższych sytuacjach konieczne może być zastosowanie tzw. odwróconej endoprotezy barku – to ostateczność, zarezerwowana dla pacjentów z bardzo poważnymi zniszczeniami tkanek.

Artroskopia ciasnoty podbarkowej – wskazania

Artroskopia znajduje zastosowanie przede wszystkim wtedy, gdy objawy nie ustępują mimo długotrwałego leczenia zachowawczego. Operacja jest rozważana także w sytuacjach, gdy badania obrazowe ujawniają zaawansowane zmiany w obrębie ścięgien stożka rotatorów.

Główne przesłanki do przeprowadzenia zabiegu to:

• przewlekły ból barku o dużym nasileniu
• zaburzenia funkcji kończyny, szczególnie w zakresie unoszenia ramienia
• wyraźne osłabienie siły mięśniowej
• potwierdzone zmiany zwyrodnieniowe lub zapalne w badaniach RTG, USG czy MRI

Zabieg artroskopowy barku – jak przebiega?

Artroskopia barku to małoinwazyjny zabieg, który polega na wprowadzeniu cienkich narzędzi chirurgicznych do wnętrza stawu przez niewielkie nacięcia skóry – zwykle dwa lub trzy. Kluczowym elementem procedury jest wprowadzenie kamery, która pozwala na precyzyjną ocenę struktur i ich modyfikację w czasie rzeczywistym.

Podczas operacji specjalista:

• usuwa zmienione zapalnie tkanki, takie jak kaletka
• ścina i modeluje wyrostek barkowy w celu zwiększenia przestrzeni
• wykonuje rekonstrukcję ścięgien, jeśli wymaga tego stan pacjenta

W zależności od sytuacji zabieg może objąć także inne działania naprawcze, jeśli w trakcie operacji ujawnią się dodatkowe uszkodzenia.

Ryzyko operacji barku – skutki uboczne artroskopii

Mimo że artroskopia uznawana jest za bezpieczny i mało inwazyjny zabieg, jak każda procedura chirurgiczna wiąże się z pewnym ryzykiem.

Do możliwych powikłań należą:

• zakażenie w obrębie rany operacyjnej – choć bardzo rzadkie, może wystąpić
• uszkodzenia nerwów lub naczyń – np. nerwu pachowego, co może skutkować przejściowym zaburzeniem czucia lub siły
• ryzyko zakrzepicy – niskie, ale istotne u pacjentów z predyspozycjami
• utrwalenie ograniczeń ruchomości barku – najczęściej wynika z braku odpowiedniej rehabilitacji
• brak trwałej poprawy – zwłaszcza przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych
• obecność krwiaka lub krwawienia – zwykle niewielkie, ustępujące samoistnie

Ile kosztuje artroskopia ciasnoty podbarkowej?

Cena artroskopii barku zależy od wielu zmiennych – w tym od lokalizacji placówki, doświadczenia zespołu operacyjnego oraz zakresu samej procedury. Z tego względu szczegółową wycenę najlepiej uzyskać bezpośrednio w wybranej klinice.