Endoprotezoplastyka stawu barkowego - wskazania do zabiegu

Pierwszy w historii medycyny zabieg chirurgicznego wszczepienia protezy stawu barkowego, zniszczonego w wyniku gruźlicy kości, przeprowadzono we Francji w roku 1893. Implant wykonany z platyny i hartowanej gumy, mimo że został usunięty po dwóch latach z powodu stanu zapalnego, to udowodniono, że sztuczny staw może zmniejszyć dolegliwości bólowe i poprawić funkcjonowanie barku. 

Obecnie, po ponad 120 latach od pierwszego zabiegu, endoprotezoplastyka (zwana również alloplastyką) jest uznaną i powszechnie stosowaną metodą leczenia patologii stawu barkowego u pacjentów, w przypadku których inne metody nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.

Jakie są wskazania do endoprotezoplastyki stawu barkowego?

Podstawowymi wskazaniami do operacji endoprotezoplastyki stawu barkowego są zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe – skutkujące dużymi dolegliwościami bólowymi – ograniczenie ruchomości barku oraz przykurcze mięśniowe, które nie poddają się leczeniu zachowawczemu.

Endoprotezy stawu ramiennego można podzielić na połowiczne (wycięciu podlega tylko głowa kości ramiennej, w miejsce której zakłada się protezę) oraz całkowite (wymianie na sztuczne elementy podlega zarówno panewka, jak i głowa kości). Każdy z wymienionych typów endoprotezy posiada określone wskazania kliniczne. Kluczem do uzyskania satysfakcjonujących rezultatów zabiegu jest odtworzenie prawidłowej anatomii głowy kości ramiennej oraz panewki, a także właściwej równowagi tkanek miękkich:

• Endoprotezoplastyka połowiczna – znajduje zastosowanie w przypadkach, gdy zniszczeniu uległa głowa kości ramiennej przy zachowanej powierzchni stawowej panewki łopatki. Najczęściej do zabiegu kwalifikowani są chorzy, ze złamaniami 4- lub 3-fragmentowymi głowy kości ramiennej. Wskazaniem mogą być także złamania z rozkawałkowaniem głowy kości ramiennej oraz uszkodzenia ponad 50% powierzchni stawowej głowy kości ramiennej w wyniku urazu lub jałowej martwicy kości.
• Endoprotezoplastyka całkowita – przeprowadzana jest w przypadkach zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych dotyczących zarówno głowy kości ramiennej, jak i panewki łopatki.

U pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) i innymi chorobami reumatycznymi można zastosować zarówno endoprotezę połowiczną, jak i całkowitą. Wybór metody uzależniony jest od stopnia zaawansowania procesu chorobowego, jakości tkanki kostnej oraz stanu stożka rotatorów.

Przeciwwskazaniem do zabiegu jest ostra lub przewlekła infekcja stawu bądź porażenie mięśnia naramiennego i mięśni rotatorów. Wśród najczęściej wymienianych w piśmiennictwie medycznym powikłań endoprotezoplastyki stawu ramiennego wymieniane są obluzowania endoprotezy, niestabilność, infekcje, jatrogenne uszkodzenia naczyń i nerwów oraz skostnienia okołostawowe.