Na czym polega biopsja tarczycy wykonywana pod kontrolą USG?

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy wykonywana pod kontrolą ultrasonografii (BAC lub BACC) polega na pobraniu materiału cytologicznego bezpośrednio ze zmiany zlokalizowanej w obrębie tarczycy. Podczas zabiegu lekarz wykorzystuje głowicę USG, aby precyzyjnie zlokalizować miejsce, z którego należy pobrać komórki do analizy. Całość odbywa się w pozycji leżącej lub półleżącej, bez konieczności stosowania znieczulenia miejscowego – używana do zabiegu igła jest wyjątkowo cienka, cieńsza nawet od igieł wykorzystywanych do pobierania krwi.

Badanie to nie tylko pomaga w potwierdzeniu lub wykluczeniu obecności komórek nowotworowych, ale także w identyfikacji przewlekłych zapaleń, takich jak choroba Hashimoto. To procedura krótkotrwała i precyzyjna – właśnie dzięki kontroli USG, która pozwala na pobranie materiału z dokładnie wybranego obszaru zmiany.

 Warto wiedzieć: Materiał pobrany podczas biopsji trafia do laboratorium, gdzie jest analizowany mikroskopowo przez patomorfologa. Dzięki temu możliwe jest określenie, czy mamy do czynienia ze zmianą łagodną, zapalną czy nowotworową.

Obrazowanie USG umożliwia nie tylko wybór najlepszego miejsca wkłucia, ale też ocenę głębokości zmiany i jej relacji z otaczającymi strukturami. To szczególnie istotne w przypadku guzków położonych głęboko, przytarczycowych lub o nietypowej echostrukturze. Zastosowanie ultrasonografii w czasie rzeczywistym daje możliwość dynamicznego śledzenia toru igły w trakcie zabiegu, co dodatkowo zwiększa precyzję biopsji i ogranicza ryzyko błędu.

Często biopsja cienkoigłowa tarczycy pod kontrolą USG wykonywana jest w warunkach ambulatoryjnych, co oznacza, że pacjent może wrócić do codziennych obowiązków już w dniu badania. Cała procedura trwa zwykle kilkanaście minut, a okres rekonwalescencji ogranicza się jedynie do kilku godzin obserwacji objawów miejscowych. To duża zaleta tego rodzaju diagnostyki – szybka, skuteczna i niemal bezbolesna.

Zmiany ogniskowe w tarczycy – kiedy wykonuje się biopsję cienkoigłową tarczycy?

Drobne strzykawki do wykonywania biopsji

Biopsja cienkoigłowa tarczycy pod kontrolą USG jest wskazana w sytuacjach, gdy badanie palpacyjne lub ultrasonograficzne ujawnia obecność zmian ogniskowych, takich jak guzki czy torbiele, których charakter budzi wątpliwości diagnostyczne. Najczęściej decyzję o skierowaniu na badanie podejmuje endokrynolog na podstawie obrazu USG, w którym zauważalne są cechy mogące świadczyć o potencjalnym charakterze nowotworowym zmiany.

Biopsja pozwala z dużą dokładnością określić, czy zmiana jest łagodna, podejrzana czy złośliwa, co w bezpośredni sposób wpływa na dalsze postępowanie kliniczne. W przypadku podejrzenia raka tarczycy pacjent może zostać skierowany na konsultację onkologiczną i leczenie operacyjne.

 Pamiętaj: To właśnie ultrasonografia pozwala na wstępną ocenę struktury, wielkości i echogeniczności guzka, ale ostateczne potwierdzenie jego natury wymaga oceny cytologicznej.

Nie każda zmiana ogniskowa w tarczycy wymaga od razu biopsji. Istnieją określone kryteria ultrasonograficzne – jak wielkość guzka, obecność mikrozwapnień, nieregularne granice czy zwiększone unaczynienie – które decydują o tym, czy pobranie materiału jest uzasadnione. To właśnie dlatego tak istotna jest wcześniejsza konsultacja z lekarzem specjalistą, który na podstawie obrazu USG podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu diagnostycznym.

Dlaczego kontrola USG jest ważna podczas biopsji tarczycy?

Kontrola USG podczas wykonywania biopsji tarczycy umożliwia dokładne zlokalizowanie zmiany i precyzyjne wprowadzenie igły do wyznaczonego obszaru. Dzięki temu materiał cytologiczny pobierany jest dokładnie z miejsca podejrzanego, co znacząco zwiększa trafność diagnostyczną badania i ogranicza ryzyko uzyskania wyniku niediagnostycznego.

Ważne: USG eliminuje ryzyko pobrania materiału spoza zmiany, co zdarzało się w biopsjach wykonywanych „na ślepo”.

Współczesna praktyka kliniczna jednoznacznie wskazuje, że biopsja przeprowadzona pod kontrolą obrazu ultrasonograficznego daje wyraźną przewagę w zakresie czułości diagnostycznej, a tym samym – dokładności w rozpoznaniu.

Dlaczego USG minimalizuje ryzyko biopsji tarczycy?

Diagnostyka ultrasonograficzna układu hormonalnego i tarczycy

Biopsja tarczycy, choć jest zabiegiem inwazyjnym, dzięki wykorzystaniu ultrasonografii jest procedurą o wysokim profilu bezpieczeństwa. Ultradźwięki pozwalają na dokładne omijanie naczyń krwionośnych oraz tkanek sąsiadujących ze zmianą, dzięki czemu zabieg przebiega w sposób kontrolowany i minimalizuje ryzyko powikłań.

Z uwagi na precyzyjny przebieg biopsja pod kontrolą USG nie wiąże się z ryzykiem poważniejszych komplikacji, takich jak krwotok czy uszkodzenie struktur szyi. Dodatkowo zastosowanie cienkiej igły sprawia, że ból jest znikomy lub całkowicie nieodczuwalny.

Biopsja tarczycy wykonywana pod kontrolą USG ogranicza również ryzyko konieczności powtarzania badania. Dokładne naprowadzenie igły do wnętrza zmiany zwiększa szanse na uzyskanie pełnowartościowego materiału do analizy cytologicznej już za pierwszym podejściem. To szczególnie istotne w przypadku małych lub trudno dostępnych guzków, w których prawidłowe nakłucie „na ślepo” mogłoby okazać się niemożliwe lub nieskuteczne.

 Uwaga: Najczęściej obserwowanym objawem po biopsji jest niewielki siniak lub uczucie dyskomfortu w miejscu wkłucia – objawy te ustępują samoistnie.

Jak przygotować się do biopsji tarczycy pod kontrolą USG?

Przygotowanie do biopsji cienkoigłowej tarczycy pod kontrolą USG jest bardzo proste i nie wymaga specjalnych działań ze strony pacjenta. Do przeprowadzenia badania nie trzeba być na czczo, nie jest też konieczne odstawianie leków, o ile lekarz nie zaleci inaczej.

Warto wiedzieć: Konieczne jest zabranie ze sobą aktualnego skierowania na badanie (najczęściej wystawianego przez lekarza endokrynologa) oraz wyniku USG tarczycy wykonanego nie wcześniej niż 3 miesiące przed planowaną biopsją.

Jeśli pacjent przyjmuje leki przeciwzakrzepowe, powinien poinformować o tym lekarza – w niektórych przypadkach konieczne może być ich czasowe odstawienie. Na miejsce badania warto przybyć wcześniej i zadbać o komfort, np. zakładając odzież ułatwiającą dostęp do szyi. Choć biopsja nie wymaga hospitalizacji ani specjalnych przygotowań, dobrze jest zarezerwować sobie czas również po zakończeniu badania – przynajmniej 1–2 godziny wolne od intensywnych aktywności fizycznych.

Po zabiegu zaleca się unikanie nacisku na szyję, a także nieeksponowanie miejsca wkłucia na działanie promieni słonecznych. Jeżeli po badaniu pojawi się tkliwość, można delikatnie schłodzić to miejsce, np. okładem żelowym.

Czy biopsja tarczycy pod USG może zastąpić operację?

Kobieta z gruczołem tarczycy - model anatomii człowieka

Biopsja cienkoigłowa pod kontrolą USG nie zastępuje operacji, ale w wielu przypadkach pozwala jej uniknąć. Wyniki biopsji klasyfikuje się według systemu Bethesda – od TIR 1 (niediagnostyczny) do TIR 6 (rak tarczycy). W przypadku łagodnych zmian (TIR 2) zaleca się jedynie obserwację i regularne kontrole ultrasonograficzne.

W przypadkach niejednoznacznych (TIR 3 i TIR 4) stosuje się dziś nowoczesne badania molekularne materiału z biopsji. Analiza obecności mutacji genetycznych pozwala dokładniej określić charakter zmiany. Brak mutacji świadczy najczęściej o łagodnym charakterze zmiany i umożliwia odstąpienie od zabiegu chirurgicznego.

 Pamiętaj: Jedynie jednoznacznie złośliwy wynik (TIR 6) lub wysoce podejrzany (TIR 5) stanowią wskazanie do operacyjnego usunięcia zmiany.

Zastosowanie badań molekularnych w praktyce klinicznej to istotny krok w kierunku spersonalizowanej diagnostyki tarczycy. Pozwala to uniknąć wielu niepotrzebnych operacji, które jeszcze kilka lat temu były standardem w przypadku niejednoznacznych wyników biopsji. Dzięki połączeniu klasycznej cytologii z nowoczesnymi metodami genetycznymi lekarze mogą podejmować trafniejsze decyzje terapeutyczne, dopasowane do konkretnego przypadku klinicznego.

Warto wiedzieć: Dzięki biopsji pod kontrolą USG i wspomaganiu diagnostyki analizą genetyczną coraz rzadziej dochodzi do niepotrzebnych operacji, co ma ogromne znaczenie zwłaszcza w przypadku młodych pacjentów lub osób z chorobami współistniejącymi.

Wczesne wykrycie nowotworu złośliwego tarczycy znacząco wpływa na rokowania pacjenta. Biopsja cienkoigłowa pod kontrolą USG, połączona z analizą genetyczną, może przyspieszyć diagnozę i umożliwić szybkie wdrożenie leczenia. W większości przypadków rak tarczycy odpowiednio wcześnie rozpoznany jest w pełni wyleczalny, dlatego precyzyjna diagnostyka na etapie zmian ogniskowych odgrywa tak istotną rolę.

Cena biopsji tarczycy pod kontrolą USG – ile kosztuje badanie?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za biopsję cienkoigłową tarczycy pod kontrolą USG wynosi 348 zł, przy czym najniższa cena to 250 zł, natomiast najwyższa – 1 050 zł. Koszt wykonania procedury różni się w zależności od lokalizacji placówki, doświadczenia zespołu i rodzaju wykonywanych analiz.

Warto zwrócić uwagę, czy cena podana w cenniku zawiera również konsultację lekarską i omówienie wyników badania. Niektóre placówki medyczne oferują biopsję w pakiecie z USG tarczycy oraz analizą cytologiczną, co może być korzystnym rozwiązaniem dla pacjenta.

W przypadku badań prywatnych możliwe jest również uzyskanie szybszych wyników oraz dodatkowych analiz, np. wspomnianej diagnostyki molekularnej, która zwykle stanowi usługę dodatkowo płatną.

Uwaga: W cenę badania wchodzi zazwyczaj procedura pobrania materiału oraz jego podstawowa analiza cytologiczna. Dodatkowe koszty mogą się pojawić w przypadku badań molekularnych lub konsultacji specjalistycznych.

Źródła:

  • Anderson J.B., Webb A.J., "Fine-needle aspiration biopsy and the diagnosis of thyroid cancer", Br J Surg, 74(4), 292-296, 1987
  • Jastrząb B., "Rak tarczycy. Aktualne metody diagnostyki i leczenia", PZWL, 2022
  • Wojciechowska U., Didkowska J.A., , Barańska K., Miklewska M., Michałek I., Olasek P., Jawołowska A., "Nowotwory Złośliwe w Polsce w 2022 roku", Krajowy Rejestr Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii, Warszawa, 2024