Endoprotezoplastyka stawu barkowego

Co to jest endoprotezoplastyka stawu barkowego?  

Endoprotezoplastyka stawu barkowego to procedura chirurgiczna polegająca na usunięciu zniszczonych struktur stawu i zastąpieniu ich syntetycznymi implantami – endoprotezami. Zabieg stosuje się w przypadku, gdy naturalne elementy stawu ramienno-łopatkowego, czyli głowa kości ramiennej i panewka łopatki, uległy trwałym uszkodzeniom i nie można ich już zregenerować za pomocą leczenia zachowawczego.

Zasadniczym celem operacji jest zniesienie bólu oraz odzyskanie możliwie największej sprawności ruchowej kończyny górnej. Endoproteza pozwala odtworzyć anatomiczne warunki zbliżone do tych, które występują w zdrowym stawie, co przekłada się na lepszą jakość życia pacjenta.

Wyróżniamy dwa główne typy endoprotez barku:

• endoproteza połowiczna – stosowana, gdy zniszczeniu ulega tylko głowa kości ramiennej, a panewka pozostaje w dobrym stanie;
• endoproteza całkowita – obejmuje wymianę zarówno głowy kości ramiennej, jak i panewki łopatki. Stosuje się ją w przypadkach zaawansowanych zwyrodnień.

Dobór odpowiedniego rodzaju implantu zależy od rodzaju i rozległości zmian zwyrodnieniowych lub urazowych. Kluczowe jest prawidłowe odwzorowanie anatomii oraz zachowanie równowagi tkanek miękkich otaczających staw.

Kiedy potrzebna jest endoproteza barku?

Endoproteza barku jest wskazana, gdy naturalny staw uległ takiemu zniszczeniu, że uniemożliwia codzienne funkcjonowanie, a inne metody leczenia zawiodły. Główne przyczyny to:

• zaawansowana artroza – zniszczenie chrząstki stawowej powodujące silny ból i sztywność barku;
• martwica kości – utrata ukrwienia prowadząca do obumarcia tkanek kostnych;
• niestabilność stawu – nawracające zwichnięcia i uszkodzenia tkanek miękkich;
• reumatoidalne zapalenie stawów – przewlekła choroba autoimmunologiczna prowadząca do deformacji stawu;
• złamania – skomplikowane urazy, szczególnie w obrębie głowy kości ramiennej, które nie mogą być skutecznie leczone za pomocą zespolenia;
• ból oporny na leczenie – przewlekłe dolegliwości, które nie reagują na rehabilitację, leki czy zastrzyki.

Jak wygląda zabieg endoprotezoplastyki barku?

Zabieg endoprotezoplastyki barku trwa zazwyczaj około dwóch godzin. Procedura polega na precyzyjnym usunięciu uszkodzonych struktur kostno-stawowych i zastąpieniu ich sztucznymi komponentami.

Operację rozpoczyna się od cięcia w okolicy naramiennej, przez które ortopeda uzyskuje dostęp do stawu. Następnie przygotowuje lożę w kości ramiennej, do której zostaje wszczepiony trzpień, a na nim osadzona zostaje sztuczna głowa kości. Jeśli uszkodzona jest również panewka łopatki, wówczas wykonuje się jej odpowiednie opracowanie i wprowadza element panewkowy protezy.

Po umieszczeniu obu komponentów lekarz sprawdza zakres ruchomości, stabilność i dopasowanie elementów, a następnie zamyka torebkę stawową oraz zszywa tkanki miękkie i skórę.

Jak przygotować się do operacji barku?

Przygotowanie do operacji endoprotezy barku to nie tylko diagnostyka, ale również dokładne planowanie zabiegu. Proces kwalifikacji obejmuje:

• RTG ze specjalnym znakowaniem lub tomografię komputerową 3D, które pozwalają ocenić:
  • typ i rozległość deformacji kostnych,
  • uszkodzenia tkanek miękkich,
  • dokładne wymiary struktur stawowych;
• analizę danych w specjalistycznych programach komputerowych, które pomagają w doborze i dopasowaniu implantów.

Ile trwa rekonwalescencja po endoprotezie stawu barkowego?

Rekonwalescencja po endoprotezoplastyce stawu ramiennego rozpoczyna się od unieruchomienia kończyny górnej w ortezie, które trwa zazwyczaj od 2 do 4 tygodni, w zależności od stopnia ingerencji chirurgicznej w tkanki okołostawowe. Już kilka dni po operacji wdraża się pierwsze ćwiczenia aktywizujące, których celem jest ograniczenie zaników mięśniowych. W tym czasie stosuje się również aparat do ciągłego, biernego ruchu – tzw. CPM.

Etapy rehabilitacji:

• 2–3 tygodnie po zabiegu – możliwe jest rozpoczęcie czynnych ruchów barku;
• ok. 6 tygodni po operacji – pacjenci wracają do podstawowych aktywności dnia codziennego;
• 3 miesiące po zabiegu – możliwe jest już wykonywanie oporowanych ruchów w pełnym zakresie;
• do 12 miesięcy – tyle może potrwać pełna rekonwalescencja, choć w niektórych przypadkach ten czas jest dłuższy.

Rehabilitacja powinna być prowadzona przez doświadczonego fizjoterapeutę w ścisłej współpracy z lekarzem ortopedą. Plan terapii przypomina schemat stosowany po innych operacjach stabilizujących bark, takich jak procedura Bristow-Latarjet. Początkowo koncentruje się na delikatnej aktywizacji, następnie obejmuje poprawę funkcji oraz zakresów ruchu, a na końcu odbudowę siły mięśniowej.

Już około dwa tygodnie po zabiegu większość pacjentów może wykonywać podstawowe czynności, takie jak ubieranie się czy spożywanie posiłków, jednak ból pooperacyjny może utrzymywać się przez kilka tygodni.

Zakazy po operacji:

• nie wolno podnosić większych ciężarów niż szklanka wody przez pierwsze 2–3 tygodnie;
• zakaz uprawiania sportów kontaktowych do odwołania;
• zakaz wykonywania ruchów skrajnych przez okres co najmniej 6 tygodni od operacji;
• zakaz używania ramienia do podpierania się lub odpychania w łóżku i na krześle;
• zakaz przeciążania barku podczas ćwiczeń – wszystkie ruchy muszą być zgodne z wytycznymi fizjoterapeuty.

Jakie mogą być powikłania po endoprotezoplastyce barku?

Mimo że endoprotezoplastyka barku jest zabiegiem bezpiecznym, jak każda operacja, niesie za sobą ryzyko powikłań. Do najczęściej wymienianych należą:

• obluzowanie protezy,
• niestabilność stawu,
• infekcje (wczesne lub późne),
• uszkodzenia nerwów i naczyń podczas zabiegu,
• skostnienia okołostawowe ograniczające ruchomość.

Jak długo wytrzymuje endoproteza barku?

Trwałość endoprotezy stawu barkowego zależy od wielu czynników, takich jak typ implantu, jakość jego wszczepienia, aktywność pacjenta oraz przestrzeganie zaleceń pooperacyjnych. W większości przypadków implanty służą pacjentom przez 10–20 lat.

Czy po endoprotezie barku można wrócić do aktywności fizycznej?

Tak, jednak powrót do aktywności fizycznej po endoprotezoplastyce barku musi odbywać się stopniowo i pod nadzorem specjalistów. Po upływie 3–6 miesięcy większość pacjentów może powrócić do:

• pływania,
• jazdy na rowerze,
• nordic walking,
• lekkich ćwiczeń siłowych.

Co zamiast endoprotezoplastyki stawu barkowego?

Alternatywne metody leczenia zależą od zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. W mniej zaawansowanych przypadkach można zastosować:

• fizjoterapię,
• leczenie farmakologiczne,
• iniekcje dostawowe (np. kwas hialuronowy, osocze bogatopłytkowe),
• artroskopię – małoinwazyjną procedurę chirurgiczną,
• rekonstrukcje więzadeł i obrąbka stawowego,
• operacyjne zespolenia złamań (płytki, śruby).

Ile kosztuje endoprotezoplastyka stawu barkowego?

Cena endoprotezoplastyki barku zależy od wielu czynników, takich jak placówka, typ implantu czy doświadczenie zespołu chirurgicznego. Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średni koszt zabiegu to ok. 22 000 zł, przy czym widełki cenowe zaczynają się od 13 750 zł, a kończą na 29 600 zł.