Leczenie złamania kości udowej

Złamanie kości udowej – co to znaczy?

Złamanie kości udowej oznacza przerwanie jej ciągłości na skutek działania siły mechanicznej lub osłabienia struktury kostnej. To poważny uraz, którego przebieg i leczenie zależą od dokładnego miejsca uszkodzenia.

Wyróżnia się trzy główne grupy złamań:

• 
  Złamania bliższego końca kości udowej, czyli okolic najbliższych stawu biodrowego; dzielą się na:
  • wewnątrztorebkowe – obejmujące głowę i szyjkę kości udowej,
  • zewnątrztorebkowe – przezkrętarzowe i podkrętarzowe.

  Szczególnie niebezpieczne są złamania szyjki kości udowej, które mogą skutkować ciężkimi powikłaniami ogólnoustrojowymi – m.in. zapaleniem płuc, niewydolnością krążeniowo-oddechową, a nawet śmiercią. To częste powikłanie osteoporozy i chorób metabolicznych kości, takich jak osteomalacja.

• Złamania trzonu kości udowej, czyli środkowej części kości. Zazwyczaj powstają w wyniku silnych urazów – upadków z wysokości, wypadków drogowych – i niemal zawsze towarzyszy im przemieszczenie odłamów. Wyróżnia się:
  • złamanie podkrętarzowe,
  • złamanie trzonu,
  • złamanie dalszego odcinka trzonu.

  U dzieci możliwe jest leczenie zachowawcze, ale u dorosłych i seniorów wymagane jest leczenie operacyjne.

• Złamania dalszej części kości udowej, w tym nadkłykciowe i kłykciowe. Ich mechanizm może być zarówno pośredni, jak i bezpośredni. Złamania te często prowadzą do uszkodzeń naczyń i nerwów w obrębie dołu podkolanowego. Często wymagają skomplikowanego leczenia chirurgicznego.

U dzieci możliwe jest leczenie zachowawcze, ale u dorosłych i seniorów wymagane jest leczenie operacyjne.

Jakie są objawy złamania kości udowej?

Najczęstszym objawem złamania kości udowej jest silny, punktowy ból, który nasila się przy każdym ruchu kończyną dolną – szczególnie w stawie biodrowym.

Inne typowe objawy to:

• ograniczenie lub całkowity brak możliwości obciążenia chorej nogi,
• obrzęk, zaczerwienienie i ocieplenie skóry w okolicy urazu,
• deformacja kończyny – skrócenie, rotacja zewnętrzna,
• zasinienie i krwiaki w miejscu złamania.

Jak diagnozuje się złamanie uda? Jakie badania są wykonywane?

Do potwierdzenia złamania kości udowej stosuje się przede wszystkim badanie RTG, które wykonuje się w kilku projekcjach – najczęściej przednio-tylnej oraz osiowej.

Na zdjęciu rentgenowskim ocenia się:

• dokładną lokalizację szczeliny,
• rodzaj i rozległość złamania,
• obecność i ustawienie odłamów kostnych.

W przypadkach wątpliwych lub gdy istnieje podejrzenie uszkodzenia tkanek miękkich, zaleca się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

Na czym polega leczenie złamania kości udowej?

Leczenie złamania kości udowej dobierane jest indywidualnie, z uwzględnieniem lokalizacji urazu, wieku pacjenta i jego ogólnego stanu zdrowia. Najczęściej stosuje się leczenie operacyjne, które pozwala na szybkie zespolenie odłamów i rozpoczęcie rehabilitacji.

Typowe metody to:

• zespolenia płytkami i śrubami,
• zespolenie śródszpikowe,
• w niektórych przypadkach – endoprotezoplastyka stawu biodrowego.

Leczenie nieoperacyjne stosuje się jedynie wtedy, gdy interwencja chirurgiczna jest przeciwwskazana – np. u bardzo schorowanych pacjentów. Wówczas kończynę unieruchamia się w specjalistycznym opatrunku gipsowym, jednak wiąże się to z długim leżeniem i zwiększonym ryzykiem zakrzepów oraz odleżyn.

Ile trwa leczenie złamania kości udowej?

Okres leczenia złamania kości udowej to zwykle kilka miesięcy, ale zależy od wielu czynników – rodzaju złamania, wieku pacjenta, przebiegu operacji i jakości rehabilitacji.

Typowy przebieg leczenia operacyjnego obejmuje:

• hospitalizację i wczesną rehabilitację – trwającą około 7–14 dni; już w 3 dobie po operacji podejmuje się próbę pionizacji;
• powrót do domu lub ośrodka rehabilitacyjnego – gdzie kontynuuje się ćwiczenia i fizjoterapię;
• zrost kostny – zwykle po 12–16 tygodniach;
• pełen powrót do sprawności – nawet do 6 miesięcy.

W przypadku leczenia nieoperacyjnego unieruchomienie trwa zazwyczaj 6–8 tygodni, ale cały proces rehabilitacji może wydłużyć się nawet do 9–12 miesięcy.

Jak wygląda rehabilitacja po złamaniu kości udowej?

Rehabilitacja po złamaniu kości udowej to kluczowy etap leczenia – decydujący o sprawności pacjenta. Rozpoczyna się już w pierwszych dniach po operacji.

Etapy rehabilitacji:

• fizykoterapia – m.in. pole magnetyczne, krioterapia, laseroterapia, kąpiele wirowe,
• masaże – poprawiające ukrwienie i odżywienie mięśni,
• ćwiczenia ruchowe – początkowo izometryczne, w odciążeniu, później wzmacniające, rozciągające i uczące kontroli ruchu.

W leczeniu zachowawczym dodatkowo stosuje się:

• ćwiczenia przeciwzakrzepowe,
• zmianę pozycji ciała,
• jazdę na wózku,
• specjalistyczne materace i pielęgnację skóry, by zapobiec odleżynom.

Jak zapobiegać złamaniom kości udowej?

Zapobieganie złamaniom kości udowej polega na wzmacnianiu struktury kostnej oraz minimalizowaniu ryzyka upadków, zwłaszcza u osób starszych.

Najważniejsze działania profilaktyczne:

• suplementacja wapnia i witaminy D, szczególnie u seniorów,
• leczenie osteoporozy i chorób metabolicznych kości,
• aktywność fizyczna – wzmacniająca mięśnie i poprawiająca równowagę,
• zdrowa dieta – bogata w białko, wapń i inne składniki mineralne,
• unikanie leków osłabiających kości – m.in. długotrwałe stosowanie sterydów,
• dostosowanie mieszkania – likwidacja progów, dywanów, montaż poręczy.

Pamiętaj – złamanie kości udowej to poważny uraz wymagający szybkiej i wieloetapowej terapii. Kluczowe znaczenie ma prawidłowa diagnoza, szybka interwencja chirurgiczna oraz systematyczna rehabilitacja, dostosowana do potrzeb pacjenta. Im wcześniej podjęte leczenie, tym większe szanse na pełen powrót do sprawności.

Jednocześnie warto dbać o profilaktykę – szczególnie u osób starszych – ponieważ prewencja może znacząco zmniejszyć ryzyko złamania i jego powikłań.