Operacja stopy opadającej

Co to jest opadająca stopa?

Opadająca stopa to objaw porażenia mięśni odpowiedzialnych za zgięcie grzbietowe stopy, najczęściej wynikający z uszkodzenia nerwu strzałkowego. Zaburzenie to uniemożliwia prawidłowe uniesienie przodostopia, przez co palce stopy opadają podczas chodzenia. Taka dysfunkcja powoduje konieczność kompensacyjnego unoszenia kolana, co znacznie wpływa na wzorzec chodu i może prowadzić do dalszych zaburzeń postawy. Patogeneza stopy opadającej może obejmować zarówno uszkodzenia w obrębie nerwów obwodowych, jak i powikłania wynikające z uszkodzeń struktur centralnego układu nerwowego.

Stopa opadająca – jakie są jej przyczyny?

Najczęstszą przyczyną opadającej stopy jest uszkodzenie nerwu strzałkowego wspólnego, który unerwia mięśnie prostujące stopę. Do uszkodzenia może dojść m.in. w wyniku urazu mechanicznego (np. złamania kości strzałkowej), długotrwałego ucisku, czy też zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, które powodują ucisk korzenia nerwowego L5.

• porażenie nerwu strzałkowego (np. w wyniku urazu, ciasnoty powięziowej),
• uszkodzenie nerwu kulszowego (np. po zwichnięciu stawu biodrowego),
• zmiany nowotworowe i urazy splotu krzyżowego,
• dyskopatie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa,
• choroby centralnego układu nerwowego (udar, stwardnienie rozsiane, guzy).

Jakie są objawy stopy opadającej i kiedy zgłosić się do lekarza?

Głównym objawem stopy opadającej jest niemożność aktywnego uniesienia przodostopia i palców stopy podczas chodu. Powoduje to charakterystyczny wzorzec poruszania się – tzw. chód bociani – polegający na nadmiernym unoszeniu kolana i stawianiu stopy całą podeszwą lub tylko palcami. Może temu towarzyszyć słyszalne „klapnięcie” stopy o podłoże. Utrudnione staje się wchodzenie po schodach, chodzenie po nierównym terenie, a w zaawansowanych przypadkach również prowadzenie samochodu.

Do objawów towarzyszących mogą należeć:

• drętwienie i mrowienie w obrębie stopy,
• osłabienie siły mięśniowej,
• brak możliwości chodzenia na piętach.

Na czym polega operacja stopy opadającej?

Operacja stopy opadającej polega najczęściej na transferze ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego w celu przywrócenia możliwości zgięcia grzbietowego stopy. Zabieg ten przeprowadza się u pacjentów, u których doszło do trwałego uszkodzenia nerwu strzałkowego i nie ma perspektyw na jego regenerację. Kluczowym warunkiem wykonania operacji jest zachowany bierny zakres ruchu w stawie skokowym oraz dobra kondycja mięśnia piszczelowego tylnego, który ma przejąć funkcję zginaczy grzbietowych.

Po zabiegu staw skokowy unieruchamiany jest na 6 tygodni w opatrunku gipsowym, a następnie pacjent korzysta z ortezy typu Walker. Kluczowym elementem leczenia jest rehabilitacja mająca na celu reedukację wzorca chodu i odbudowę funkcji przeniesionego mięśnia.

Kiedy operacja stopy opadającej jest konieczna?

Zabieg operacyjny staje się koniecznością w przypadkach, gdy stopień uszkodzenia nerwu strzałkowego jest na tyle zaawansowany, że nie ma szans na spontaniczną regenerację lub poprawę dzięki leczeniu zachowawczemu i rehabilitacji. Dotyczy to przede wszystkim pacjentów, u których występują trwałe zaniki mięśniowe, zaburzenia czucia, przykurcze mięśni oraz deformacje stopy, np. w kierunku końsko-szpotawym. Dolegliwości bólowe, uczucie mrowienia i drętwienia również mogą świadczyć o głębszych uszkodzeniach nerwów, co w praktyce może ograniczać codzienne funkcjonowanie i powodować nieodwracalne zmiany w biomechanice chodu.

Operacja może zostać zaplanowana wyłącznie wtedy, gdy zachowany jest bierny zakres ruchu w stawie skokowym, a mięsień piszczelowy tylny funkcjonuje prawidłowo. Kluczowy jest również czas — im szybciej po utracie funkcji nerwu zostanie przeprowadzona kwalifikacja do leczenia chirurgicznego, tym większa szansa na powodzenie zabiegu i ograniczenie trwałych następstw.

Ile trwa rekonwalescencja po operacji stopy opadającej?

Rekonwalescencja po operacji stopy opadającej to proces złożony, który może trwać od kilku miesięcy do nawet roku. Czas ten zależy od wielu czynników — przede wszystkim od stopnia uszkodzenia nerwu, czasu trwania objawów przed operacją oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Proces regeneracji nerwu jest powolny – włókna nerwowe odrastają z prędkością około 1–1,5 mm dziennie. U niektórych pacjentów może dojść do częściowego odzyskania funkcji, u innych — konieczne będzie stałe wspomaganie się ortezą.

W pierwszych tygodniach po zabiegu kończyna dolna jest unieruchomiona w opatrunku gipsowym. Po jego zdjęciu i rozpoczęciu fizjoterapii możliwe jest stopniowe zwiększanie obciążenia nogi, jednak powrót do pełnej sprawności motorycznej (na ile jest ona możliwa) może potrwać wiele miesięcy.

Jak wygląda rehabilitacja po operacji opadającej stopy?

Rehabilitacja po operacji stopy opadającej jest kluczowym etapem powrotu do sprawności i zaczyna się już po zakończeniu unieruchomienia stawu skokowego. Przez pierwsze 6 tygodni kończyna pozostaje w opatrunku gipsowym, a następnie pacjent przechodzi na ortezę stopowo-goleniową typu Walker, która umożliwia stopniowe obciążanie nogi podczas chodu. Rehabilitacja prowadzona jest w ścisłej współpracy z fizjoterapeutą i obejmuje ćwiczenia przywracające kontrolę nad przeszczepionym ścięgnem, wzmacnianie mięśni oraz reedukację prawidłowego wzorca chodu.

W ciągu pierwszych 3 miesięcy po zabiegu należy bezwzględnie unikać nadmiernego zgięcia podeszwowego stopy, ponieważ grozi to rozciągnięciem i osłabieniem przeszczepionego ścięgna. Zbyt szybkie obciążenie operowanej kończyny lub rezygnacja z zaleconych ćwiczeń może znacząco obniżyć skuteczność zabiegu.

Czy operacja przywraca pełną sprawność przy stopie opadającej?

Operacja stopy opadającej może poprawić funkcję chodu i ograniczyć skutki deformacji, jednak rzadko prowadzi do całkowitego przywrócenia sprawności. Celem zabiegu nie jest pełna odbudowa pierwotnej funkcji neurologicznej, ale mechaniczne umożliwienie uniesienia przodostopia, by pacjent mógł poruszać się bez potrzeby unoszenia kolana w sposób kompensacyjny. Nawet po udanym transferze ścięgna, zakres ruchu oraz siła zgięcia grzbietowego mogą pozostać ograniczone.

Dobrze przeprowadzony zabieg w połączeniu z intensywną rehabilitacją pozwala wielu pacjentom na istotne zmniejszenie objawów oraz poprawę jakości życia. Jednak w niektórych przypadkach wspomaganie ortezą może być nadal potrzebne — zwłaszcza podczas większego wysiłku fizycznego lub w sytuacjach wymagających większej stabilności.

Jakie są możliwe powikłania po operacji stopy opadającej?

Zabieg chirurgiczny mający na celu poprawę funkcji stopy opadającej przynosi zwykle pozytywne efekty, jednak należy liczyć się z tym, że operacja nie zawsze przywraca pełną sprawność i może wiązać się z pewnymi powikłaniami. Wykorzystanie do transferu ścięgna innego mięśnia może prowadzić do zaburzenia stabilizacji sklepienia podłużnego stopy. Konsekwencją tego bywa rozwój wtórnego płaskostopia, który może wymagać dalszego leczenia ortopedycznego.

Ile kosztuje operacja stopy opadającej?

Koszt operacji stopy opadającej zależy od placówki, doświadczenia zespołu medycznego i zakresu potrzebnych procedur. W prywatnych klinikach cena zabiegu chirurgicznego, łącznie z diagnostyką i rehabilitacją, może sięgać nawet kilkunastu tysięcy złotych. W wybranych przypadkach operacja może być przeprowadzona w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jednak czas oczekiwania bywa znaczny.