Operacja zatoki szczękowej

Co to jest zatoka szczękowa i jakie pełni funkcje?

Zatoka szczękowa to jedna z parzystych zatok przynosowych, zlokalizowana w obrębie kości szczękowych po obu stronach nosa. Wnętrze zatoki wyścielone jest błoną śluzową, a sama zatoka wypełniona jest powietrzem i połączona z jamą nosową wąskimi przewodami.

Prawidłowe funkcjonowanie zatoki szczękowej jest istotne dla oddychania, rezonansu głosu i odpowiedniego nawilżania wdychanego powietrza. Niestety bliskość struktur anatomicznych – jak zęby, jama nosowa czy oczodół – sprawia, że zatoka szczękowa jest szczególnie narażona na infekcje i zmiany patologiczne.

Wśród najczęściej spotykanych problemów są torbiele oraz polipy. Torbiele mogą mieć charakter jedno- lub wielokomorowy, wypełnione są treścią płynną lub półpłynną. Często rozwijają się w następstwie przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zatok. Z kolei polipy mają tendencję do tworzenia się w wyniku infekcji, stanów alergicznych oraz anatomicznych nieprawidłowości, jak skrzywienie przegrody nosowej. Czynnikami ryzyka są także: astma, alergie sezonowe oraz przerost migdałków gardłowych.

Kiedy wykonuje się operację zatoki szczękowej?

Operacja zatoki szczękowej jest zalecana w sytuacjach, gdy inne metody leczenia zawodzą lub zmiany chorobowe są zbyt rozległe, by je obserwować.

Wskazaniami do zabiegu są m.in.:

• przewlekłe, ropne zapalenie zatoki szczękowej,
• zmiany polipowate i torbiele,
• zapalenie zębopochodne zatoki szczękowej,
• obecność ciał obcych (np. materiału stomatologicznego),
• urazy w obrębie zatoki,
• zmiany guzowate o charakterze łagodnym.

Typowe objawy skłaniające do interwencji chirurgicznej to przewlekły nieżyt nosa, uczucie zatkania, ból głowy, ciśnienie w uszach, chrypka, kaszel oraz posmak w ustach. Szczególnie niepokojące są dolegliwości nawracające, które utrzymują się mimo leczenia zachowawczego.

Jakie są przeciwwskazania do usunięcia zmian w zatoce szczękowej?

Zabieg operacyjny w obrębie zatoki szczękowej nie zawsze może zostać przeprowadzony.

Przeciwwskazaniami są:

• zaburzenia krzepliwości krwi,
• zły ogólny stan zdrowia pacjenta,
• aktywna infekcja (bakteryjna, wirusowa, grzybicza).

Dodatkowe przeciwwskazania dotyczące znieczulenia ogólnego obejmują m.in.:

• ciężkie choroby układu sercowo-naczyniowego i oddechowego,
• niektóre schorzenia neurologiczne,
• ciążę,
• nadwrażliwość na leki stosowane w narkozie.

Jak przygotować się do operacji zatoki szczękowej? Diagnostyka

Podejrzenie zmian w obrębie zatoki szczękowej powinno być podstawą do konsultacji ze specjalistą. Diagnostykę prowadzą zazwyczaj laryngolodzy, stomatolodzy lub chirurdzy szczękowo-twarzowi. Wstępna ocena opiera się na wywiadzie i badaniu fizykalnym, ale niezbędne są także:

• RTG czaszki,
• tomografia komputerowa (TK),
• endoskopia jamy nosowej,
• rzadziej – USG.

Jakie są metody operacji zatoki szczękowej?

Leczenie operacyjne zatoki szczękowej może być przeprowadzone przy użyciu różnych technik chirurgicznych. Wybór metody zależy od charakteru zmiany chorobowej, jej lokalizacji, stopnia zaawansowania oraz ogólnego stanu pacjenta. Obecnie stosuje się przede wszystkim dwie główne metody: klasyczną operację zatoki szczękowej metodą Caldwell-Luc oraz nowoczesne leczenie endoskopowe FESS/FEOZ.

Operacja zatok szczękowych metodą Caldwell-Luc

Metoda Caldwell-Luc to klasyczna technika chirurgiczna, która polega na otwarciu zatoki szczękowej od strony jamy ustnej. Zabieg wykonuje się najczęściej w znieczuleniu ogólnym, choć w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest zastosowanie znieczulenia miejscowego. Chirurg wykonuje dostęp w tzw. dole nadkłowym – tuż nad zębami górnymi – co umożliwia bezpośredni dostęp do zatoki.

Zabieg znajduje zastosowanie m.in. w przypadkach:

• polipów i torbieli zatok szczękowych,
• grzybicy zatok,
• obecności ciał obcych (np. wypełnień stomatologicznych),
• konieczności pobrania wycinków do badania histopatologicznego.

Po usunięciu zmiany miejsce cięcia zaszywa się, a pacjent może wrócić do domu zazwyczaj następnego dnia po operacji. Zdarza się, że konieczne jest tymczasowe założenie cewnika balonowego w świetle zatoki (tamponada), który usuwa się w ciągu 24 godzin.

Zalecenia po zabiegu Caldwell-Luc:

• ograniczenie wysiłku fizycznego,
• lekka dieta przez pierwsze dni po operacji,
• zimne okłady na policzek w celu zmniejszenia obrzęku,
• regularne przyjmowanie leków przeciwbólowych i – jeśli zalecone – antybiotyków,
• unikanie gorących, ostrych i kwaśnych potraw.

Endoskopowa operacja zatok szczękowych FESS/FEOZ

FESS (Functional Endoscopic Sinus Surgery) lub polska wersja nazwy FEOZ (Funkcjonalna Endoskopowa Operacja Zatok) to minimalnie inwazyjna technika, która zyskała dużą popularność w leczeniu przewlekłych chorób zatok. Zabieg polega na wprowadzeniu przez nos cienkiego endoskopu, dzięki któremu lekarz może precyzyjnie obejrzeć wnętrze zatoki i usunąć jedynie te tkanki, które zostały zmienione chorobowo. Technika ta nie narusza zdrowych struktur anatomicznych i nie wymaga żadnych nacięć na twarzy.

Zastosowanie metody FESS/FEOZ obejmuje:

• przewlekłe zapalenia zatok szczękowych,
• usuwanie polipów nosa i zatok,
• poprawę wentylacji zatok przy niedrożnych ujściach.

Przebieg zabiegu:

• wykonywany w znieczuleniu ogólnym,
• trwa od 1 do 2 godzin,
• nie wymaga cięć skórnych ani pozostawiania blizn,
• pacjent może opuścić klinikę już po jednej dobie.

Efekty pooperacyjne: po pełnym wygojeniu – zazwyczaj po kilku miesiącach – zatoki odzyskują drożność, co przyczynia się do ustąpienia dolegliwości takich jak chrapanie, oddychanie przez usta, przewlekły ból głowy czy zapalenia.

Jak wygląda zabieg operacji zatoki szczękowej – krok po kroku?

Zabieg operacyjny zatoki szczękowej wykonuje się wtedy, gdy obecne zmiany powodują objawy znacząco obniżające komfort życia pacjenta. Dotyczy to m.in. przewlekłych ropnych zapaleń zatoki, zmian polipowatych, torbieli – również zębopochodnych – a także obecności ciała obcego czy urazów w obrębie oczodołu.

Przebieg zabiegu w klasycznej formie:

• Pacjent jest wprowadzany w znieczulenie ogólne.
• Chirurg wykonuje cięcie długości 3–5 cm w przedsionku jamy ustnej.
• Przez to nacięcie usuwa się zmienione chorobowo tkanki lub ciała obce.
• Następnie chirurg tworzy połączenie zatoki z jamą nosową, usuwając fragment kostnej ściany.
• Zabieg kończy się założeniem szwów.

Czas trwania operacji: zwykle od 60 do 90 minut.

W przypadku mniejszych torbieli lekarz może zdecydować o ich obserwacji. Gdy jednak zmiana rośnie i zaczyna powodować dolegliwości, zaleca się jej chirurgiczne usunięcie – często z użyciem endoskopii.

Endoskopowe usunięcie torbieli – krok po kroku:

• Znieczulenie ogólne.
• Wprowadzenie do nosa sączków z efedryną.
• Usunięcie torbieli za pomocą cienkich kleszczyków.
• Założenie tamponady (zdejmowana w dniu wypisu)
• Zwykle brak potrzeby stosowania antybiotykoterapii.

W przypadku większych torbieli lub zmian o podejrzanym charakterze bardziej odpowiednia może być operacja metodą Caldwell-Luc, która pozwala dokładnie usunąć zmianę wraz z okoliczną błoną śluzową. Zabieg ten najczęściej wiąże się z koniecznością zastosowania antybiotyków po operacji.

Jak dbać o siebie po operacji zatoki szczękowej?

Rekonwalescencja po zabiegu wymaga przestrzegania zaleceń lekarskich. W ciągu pierwszych dni pacjent powinien:

• stosować zimne okłady na twarz,
• unikać wysiłku fizycznego,
• odpoczywać w pozycji półsiedzącej,
• stosować przepisane leki (przeciwbólowe, antybiotyki),
• delikatnie przepłukiwać nos.

Regularne wizyty kontrolne pozwalają monitorować proces gojenia i szybko reagować w przypadku komplikacji.

Jak długo nie można pracować po operacji zatok?

Czas niezdolności do pracy zależy od rodzaju zabiegu i reakcji organizmu. Zazwyczaj:

• po endoskopii FESS: 7–14 dni,
• po klasycznej metodzie Caldwell-Luc: 2–3 tygodnie.

Jakie mogą być powikłania po operacji zatoki szczękowej?

Jak każda ingerencja chirurgiczna, także operacja zatoki szczękowej niesie ryzyko powikłań.

Najczęściej występują:

• krwawienia,
• obrzęki i zasinienia,
• rozejście się szwów,
• infekcje miejscowe.

Rzadsze, ale poważniejsze powikłania to:

• uszkodzenie nerwu podoczodołowego,
• przetoki ustno-zatokowe,
• infekcje wewnątrzczaszkowe,
• utrata implantu zębowego (jeśli wykonywano zabieg w jego okolicy).

Operacyjne leczenie zatok – prywatnie czy na NFZ

Zabieg operacyjny w obrębie zatoki szczękowej może być wykonywany zarówno w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jak i prywatnie.

Decyzja o formie leczenia zależy od:

• pilności zabiegu,
• dostępności terminów,
• preferencji pacjenta.

Ile kosztuje operacja zatoki szczękowej?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za operację zatoki szczękowej wynosi 3 700 zł, przy czym najniższa cena to 2 800 zł, natomiast najwyższa cena za operację zatoki szczękowej to 4 700 zł. Koszt obejmuje kwalifikację, sam zabieg oraz opiekę pooperacyjną. W przypadku leczenia refundowanego przez NFZ pacjent nie ponosi kosztów, ale musi spełnić określone kryteria kwalifikacyjne.