Terapia grupowa

Terapia grupowa a terapia indywidualna

Terapia grupowa to metoda leczenia psychicznego, w której kilka osób spotyka się na wspólnych sesjach, aby wspólnie pracować nad pokonywaniem problemów. Najczęściej dobór członków odbywa się na podstawie podobieństwa trudności, z jakimi się zmagają — na przykład uzależnień, zaburzeń nerwicowych czy doświadczeń przemocy.

W porównaniu do terapii indywidualnej grupowa forma pracy umożliwia korzystanie z zasobów całej grupy – emocjonalnego wsparcia, empatii i motywacji. Co istotne, niekiedy do grup mogą dołączać również bliscy pacjentów – jak partnerzy czy członkowie rodziny – co wpisuje się w podejście systemowe, uwzględniające wpływ środowiska rodzinnego na kondycję psychiczną jednostki.

Jak działa terapia grupowa?

Terapia grupowa działa poprzez regularne spotkania kilku osób o podobnym spektrum problemów psychicznych, podczas których wymieniają się one doświadczeniami, emocjami i refleksjami. Ten proces otwiera drogę do głębszego zrozumienia siebie oraz innych, a także do nabywania nowych umiejętności w bezpiecznym, kontrolowanym środowisku.

Zamknięte grupy pozwalają na zacieśnianie relacji i równomierny rozwój wszystkich członków, natomiast otwarte umożliwiają korzystanie z różnorodnych doświadczeń – także osób bardziej zaawansowanych w procesie terapeutycznym.

Podstawowe zasady obowiązujące w grupie to:

• zachowanie tajemnicy,
• utrzymanie atmosfery zaufania,
• brak oceniania czy krytyki.

To właśnie te reguły budują bezpieczną przestrzeń do dzielenia się sobą i sprzyjają trwałej zmianie.

Jak się przygotować do pierwszego spotkania grupy terapeutycznej?

Przygotowanie do pierwszej sesji terapeutycznej w grupie powinno rozpocząć się od zaakceptowania faktu, że początkowy stres i niepewność są czymś naturalnym. Uczestnicy często czują się niepewnie, nie wiedząc, czego się spodziewać, jednak już po kilku spotkaniach obawy te zwykle ustępują miejsca zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa.

Przed spotkaniem warto:

• zapoznać się z zasadami panującymi w grupie,
• przemyśleć swoje cele terapeutyczne,
• przygotować się na słuchanie i dzielenie się doświadczeniami.

Co się robi na terapii grupowej?

Podstawą terapii grupowej jest wzajemna interakcja uczestników, która wspiera proces leczenia poprzez dzielenie się własnymi historiami i reakcjami. Uczestnicy otrzymują konstruktywny feedback od innych członków grupy, co pozwala im spojrzeć na swoje problemy z nowej perspektywy.

Cechy terapii grupowej:

• zdobywanie informacji zwrotnych od różnych osób,
• rozwijanie umiejętności społecznych,
• uczenie się empatii i zrozumienia dla innych,
• budowanie relacji z osobami o podobnych przeżyciach,
• wzrost poczucia przynależności.

Kto powinien iść na terapię grupową?

Terapia grupowa jest szczególnie pomocna dla osób z trudnościami społecznymi – np. fobią społeczną, zaburzeniami lękowymi czy depresją. Dzięki ekspozycji na relacje międzyludzkie i stałemu kontaktowi z innymi pacjentami osoby te mogą stopniowo przełamywać swoje bariery i lęki.

Typowe wskazania do terapii grupowej:

• zaburzenia nastroju (np. depresja),
• zaburzenia osobowości,
• zaburzenia odżywiania,
• uzależnienia (alkohol, narkotyki, leki),
• fobie społeczne,
• zaburzenia lękowe,
• zaburzenia zachowania,
• psychozy,
• choroby somatyczne (np. nowotwory, SM, cukrzyca),
• kryzysy psychiczne (żałoba, rozwód, przemoc, utrata pracy),
• potrzeba rozwoju osobistego.

Terapia grupowa dla par

W przypadku par borykających się z napięciem emocjonalnym, brakiem zaufania lub zdradą terapia grupowa dla par może być skutecznym rozwiązaniem. Umożliwia otwartą rozmowę, identyfikację nieuświadomionych emocji i odbudowę wzajemnych relacji.

Częste problemy zgłaszane przez pary:

• przewlekły konflikt i wzajemne obwinianie się,
• zdrada lub utrata zaufania,
• uzależnienie jednego z partnerów,
• nadopiekuńczość lub zależność emocjonalna,
• niska samoocena wywołana przez drugą osobę,
• zazdrość i kontrola,
• utrata zainteresowania sobą nawzajem.

Kiedy nie iść na terapię grupową?

Nie każdy problem da się skutecznie rozwiązać w grupie. Niektóre osoby potrzebują intensywnej pracy indywidualnej, szczególnie wtedy, gdy ich stan psychiczny jest poważnie zaburzony.

Terapia grupowa nie jest zalecana:

• przy silnych zaburzeniach psychicznych,
• jeśli uczestnik nie może regularnie uczęszczać na sesje,
• kiedy tematyka grupy nie odpowiada problemom danej osoby,
• jeśli pacjent nie jest gotowy na dzielenie się w grupie.

Jakie są rodzaje terapii grupowej?

Terapia grupowa może być prowadzona według różnych podejść psychoterapeutycznych, z których każde kładzie nacisk na inne aspekty leczenia.

Najczęściej stosowane rodzaje terapii grupowej:

• terapia Gestalt – wspiera samoświadomość, pomaga odnaleźć własne potrzeby;
• terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – skupia się na zmianie schematów myślenia i zachowania;
• terapia interpersonalna – łączy podejście psychodynamiczne i CBT, koncentruje się na relacjach międzyludzkich;
• terapia psychodynamiczna – analizuje wpływ nieświadomych mechanizmów i przeszłości na obecne funkcjonowanie;
• terapia systemowa – rozważa problemy jednostki w kontekście całego systemu rodzinnego lub społecznego.

Czy terapia grupowa jest skuteczna?

Terapia grupowa wykazuje wysoką skuteczność, często dorównując – a czasem nawet przewyższając – efektywność terapii indywidualnej. Badania pokazują, że u 84% pacjentów po 10–14 tygodniach intensywnej terapii grupowej dochodzi do wyraźnej poprawy samopoczucia i redukcji objawów.

Skuteczność terapii wynika z:

• możliwości uczenia się od innych,
• identyfikacji z doświadczeniami grupy,
• otrzymywania wsparcia emocjonalnego,
• rozwijania nowych sposobów radzenia sobie z problemami.

Ile kosztuje terapia grupowa i czy jest refundowana?

Koszt terapii grupowej zależy od wielu czynników – takich jak lokalizacja, doświadczenie terapeuty czy forma organizacyjna spotkań. Ceny prywatnych sesji grupowych wahają się zazwyczaj od 80 do 150 zł za jedno spotkanie, choć w większych miastach koszt może być wyższy.

Część fundacji i ośrodków zdrowia psychicznego oferuje bezpłatne grupy terapeutyczne dla osób w trudnej sytuacji materialnej. W niektórych przypadkach udział w grupie może być także częścią szerszego programu leczenia (np. uzależnień).