Badanie USG transwaginalne – czym jest?

USG ginekologiczne transwaginalne to nieinwazyjna metoda diagnostyczna pozwalająca na ocenę wewnętrznych narządów płciowych kobiety. Badanie to wykonuje się zarówno w celach profilaktycznych, jak i w odpowiedzi na konkretne objawy kliniczne.

USG ginekologiczne może być przeprowadzane na dwa sposoby – dopochwowo lub przez powłoki brzuszne. Badanie przezbrzuszne wymaga wypełnionego pęcherza, ale nie zawsze umożliwia dokładną wizualizację struktur jajników czy wczesnych zmian w jamie macicy. Z kolei metoda transwaginalna – dzięki bliskości sondy względem narządów – pozwala uzyskać wyraźniejsze obrazy o wysokiej rozdzielczości.

W trakcie USG dopochwowego lekarz wprowadza cienką sondę (około 2 cm średnicy) do pochwy pacjentki. Głowica aparatu wysyła fale ultradźwiękowe, które po odbiciu od tkanek są przekształcane w obraz widoczny na monitorze. Dzięki temu można ocenić m.in. kształt, wielkość, położenie oraz strukturę macicy, jajników i endometrium.

Po co robi się USG dopochwowe?

USG dopochwowe wykonuje się zarówno jako badanie przesiewowe, jak i w diagnostyce konkretnego problemu zdrowotnego. Służy ono ocenie stanu macicy, jajników, jajowodów oraz innych struktur miednicy mniejszej.

Lekarka tłumaczy pacjentce na czym polega badanie ginekologiczne transwaginalne

 Wskazania do wykonania badania to m.in.:

  • nieregularne krwawienia z dróg rodnych,
  • bóle podbrzusza o nieznanym pochodzeniu,
  • trudności z zajściem w ciążę,
  • podejrzenie zmian, takich jak mięśniaki czy torbiele,
  • monitorowanie leczenia ginekologicznego,
  • ocena owulacji i przebiegu ciąży,
  • wczesne rozpoznanie ciąży pozamacicznej.

 Pamiętaj: Każda kobieta, która rozpoczęła współżycie, powinna regularnie – minimum raz na rok – poddawać się kontrolnemu USG ginekologicznemu.

USG dopochwowe pomaga wykryć zmiany związane z endometriozą, zespół policystycznych jajników oraz inne schorzenia wpływające na płodność i komfort życia pacjentki. Może być także wykorzystywane do monitorowania skuteczności leczenia hormonalnego oraz oceny endometrium.

Ważne: Badanie to można wykonać również u kobiet w ciąży – zwłaszcza we wczesnym etapie – oraz u pacjentek dziewiczych (wówczas stosuje się inną technikę, np. przezbrzuszną lub przezodbytniczą).

Czy USG dopochwowe wykryje torbiele, polipy, raka?

USG transwaginalne jest skuteczną metodą wczesnego wykrywania zmian w obrębie narządów rodnych, takich jak torbiele, polipy endometrialne czy zmiany o charakterze nowotworowym. Pozwala ocenić ich lokalizację, wielkość i charakter (np. zawartość torbieli – płynna, z przegrodami, zwapnienia).

Uwaga: Choć USG nie daje stuprocentowej pewności w diagnozie nowotworów, może wykazać podejrzane zmiany wymagające dalszej diagnostyki (np. biopsji). Regularne wykonywanie USG zwiększa szansę na wczesne wykrycie potencjalnych zagrożeń.

Jak wygląda USG przez pochwę?

USG dopochwowe odbywa się na leżąco

USG przez pochwę to szybkie, bezbolesne badanie, które trwa zazwyczaj 10–15 minut. Przed rozpoczęciem pacjentka proszona jest o opróżnienie pęcherza oraz zachowanie higieny intymnej.

Badanie przeprowadza się w pozycji leżącej, z nogami ułożonymi na podpórkach. Lekarz nakłada na sondę jednorazową osłonkę oraz żel ułatwiający jej wprowadzenie do pochwy. Obrazy uzyskiwane na ekranie monitora są analizowane w czasie rzeczywistym – lekarz ocenia stan macicy, jajników, endometrium, jajowodów oraz ewentualnych zmian patologicznych.

Warto wiedzieć: Najlepszym momentem na wykonanie USG dopochwowego jest czas między 5. a 10. dniem cyklu miesiączkowego, czyli tuż po ustąpieniu krwawienia. W przypadku kobiet stosujących terapię hormonalną zaleca się odczekanie około tygodnia po ostatniej dawce leku.

Czy USG dopochwowe boli?

USG transwaginalne nie powinno wywoływać bólu. U większości pacjentek procedura jest oceniana jako komfortowa, choć niekiedy może pojawić się niewielki dyskomfort przy wprowadzaniu sondy.

Pamiętaj: Jeśli podczas badania wystąpi ból, należy niezwłocznie poinformować o tym lekarza – może to mieć znaczenie diagnostyczne lub świadczyć o nieprawidłowościach.

Czy przed USG przezpochwowym trzeba opróżnić pęcherz? Jak się przygotować?

Tak, przed wykonaniem USG dopochwowego należy opróżnić pęcherz. Badanie wykonywane jest przy pustym pęcherzu, co umożliwia lepszą wizualizację struktur anatomicznych.

Zalecenia przygotowawcze:

  • dokładne umycie okolic intymnych,
  • znajomość daty ostatniej miesiączki,
  • poinformowanie lekarza o przyjmowanych lekach i przebytych chorobach,
  • zabranie dokumentacji z poprzednich badań ginekologicznych, jeśli są dostępne.

Kiedy najlepiej zrobić USG dopochwowe – w którym dniu cyklu?

USG transwaginalne najlepiej przeprowadzać między 5. a 10. dniem cyklu, czyli tuż po zakończeniu miesiączki. W tym czasie śluzówka macicy jest cienka, co pozwala lepiej ocenić jej strukturę oraz potencjalne nieprawidłowości.

Czy USG dopochwowe można robić w ciąży?

Tak, USG dopochwowe jest powszechnie stosowane w diagnostyce wczesnej ciąży, zwłaszcza do potwierdzenia lokalizacji zarodka. Dzięki wysokiej precyzji pozwala na wczesne wykrycie ciąży pozamacicznej, a także ocenę stanu szyjki macicy czy obecności krwawień.

Warto wiedzieć: USG transwaginalne może być niezbędne u kobiet z ryzykiem poronienia lub problemami w poprzednich ciążach. Jest też stosowane w 11–14 tygodniu ciąży do oceny długości szyjki macicy i wczesnych parametrów rozwoju płodu.

Jakie są przeciwwskazania do USG ginekologicznego transwaginalnego?

Choć USG dopochwowe uznawane jest za bezpieczne, istnieją pewne sytuacje, w których nie powinno być wykonywane lub zalecane są alternatywne metody:

  • świeże rany w obrębie pochwy lub po operacjach ginekologicznych,
  • aktywne krwawienie miesiączkowe,
  • dziewictwo (wówczas stosuje się alternatywne techniki),
  • suplementacja hormonami – zaleca się odczekanie 6–10 dni po ostatniej dawce.

Ile razy można mieć USG ginekologiczne przez pochwę?

USG dopochwowe można wykonywać tak często, jak jest to konieczne z medycznego punktu widzenia. Standardowo zaleca się, aby przeprowadzać je co najmniej raz w roku w ramach profilaktyki.

Uwaga: Nie ma limitu „maksymalnej liczby badań” w ciągu roku – USG jest metodą bezpieczną i nieinwazyjną, dlatego może być wykonywane nawet kilka razy w miesiącu, jeśli istnieją wskazania.

USG dopochwowe czy cytologia?

Badanie ginekologiczne w gabinecie lekarskim

USG dopochwowe i cytologia to dwa zupełnie różne, ale wzajemnie uzupełniające się badania, które pełnią kluczową funkcję w profilaktyce i diagnostyce ginekologicznej. Nie można ich stosować zamiennie – każde z nich dostarcza lekarzowi innych informacji o stanie zdrowia pacjentki.

USG transwaginalne umożliwia ocenę strukturalną narządów rodnych. Pozwala na szczegółową analizę takich elementów jak:

  • kształt i wielkość macicy,
  • grubość endometrium,
  • obecność mięśniaków, torbieli, polipów,
  • lokalizacja i morfologia jajników,
  • struktura jajowodów (w określonych przypadkach).

Dzięki obrazowi uzyskanemu na monitorze w czasie rzeczywistym lekarz może zauważyć nawet drobne nieprawidłowości anatomiczne, ocenić unaczynienie tkanek oraz śledzić ewentualne zmiany w ich strukturze.

Cytologia z kolei służy do mikroskopowej oceny komórek nabłonka szyjki macicy. Polega na pobraniu niewielkiej próbki komórek z tarczy szyjki oraz kanału szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki.

Komórki te poddawane są analizie pod kątem:

  • obecności komórek przednowotworowych lub nowotworowych (rak szyjki macicy),
  • stanów zapalnych,
  • zakażeń wirusowych, w tym HPV,
  • zaburzeń hormonalnych.
Pamiętaj: Prawidłowy wynik USG dopochwowego nie wyklucza zmian cytologicznych – i odwrotnie. Możliwe jest, że cytologia wykaże nieprawidłowości przy zupełnie prawidłowym obrazie USG.

Dlatego w praktyce lekarskiej oba badania traktuje się jako komplementarne.

Warto wiedzieć: USG transwaginalne nie pozwala na ocenę mikroskopową komórek – nie wykryje więc np. dysplazji szyjki macicy. Z kolei cytologia nie daje obrazu struktur wewnętrznych – nie pozwoli zauważyć torbieli czy mięśniaków.

Wniosek? Najskuteczniejsza profilaktyka chorób ginekologicznych polega na cyklicznym wykonywaniu zarówno USG dopochwowego, jak i cytologii. Tylko kompleksowe podejście pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych problemów i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Zalecana częstotliwość:

  • cytologia: raz na 1–3 lata (zgodnie z wiekiem, wynikami poprzednich badań i zaleceniami lekarza),
  • USG dopochwowe: przynajmniej raz w roku, a częściej w przypadku objawów lub leczenia ginekologicznego.

USG transwaginalne – NFZ czy prywatnie?

USG ginekologiczne można wykonać zarówno w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jak i prywatnie. W placówkach prywatnych możliwy jest zwykle szybszy termin wizyty oraz wybór konkretnego specjalisty.

Ile prywatnie kosztuje USG ginekologiczne dopochwowe?

Na podstawie zgromadzonych przez nas danych średnia cena za USG ginekologiczne transwaginalne wynosi 210 zł, przy czym najniższa cena to 80 zł, natomiast najwyższa – 360 zł. W dużych miastach ceny są zwykle wyższe niż w mniejszych miejscowościach.

Źródła: