Badanie jelita cienkiego, grubego i przełyku kapsułkami endoskopywmi - wskazania

Koncepcja zdalnego obrazowania przewodu pokarmowego przy pomocy połykanej przez pacjenta kapsułki, wyposażonej w kamerę i przemieszczającej się wraz z ruchami perystaltycznymi jelit, powstała już w roku 1981. Natomiast jej szersze zastosowanie kliniczne datuje się mniej więcej na początek XXI wieku.

Typowe urządzenie do endoskopii kapsułkowej (ang. Video Capsule Endoscopy) ma wielkość ok. 11x26 mm i waży kilka gramów. W jego wnętrzu umieszczona jest zminiaturyzowana kamera cyfrowa wysokiej rozdzielczości, soczewka, lampa błyskowa, nadajnik radiowy oraz antena i bateria. Zestaw uzupełnia zewnętrzny rejestrator z kompletem anten przyklejanych do skóry pacjenta oraz komputer z dedykowanym oprogramowaniem do analizy wykonanych zdjęć (w czasie trwającego 8-11 godzin badania powstaje ich od 50 do nawet ponad 100 tysięcy).

Wskazania do przeprowadzenia endoskopii kapsułkowej jelita cienkiego

Podstawowym zastosowaniem kapsułki endoskopowej jest ustalenie przyczyn dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, co do których istnieje podejrzenie, że umiejscowione są w obrębie jelita cienkiego. Ze względu na jego długość (5-7 m) i liczne "zapętlenia", do czasu wdrożenia metody kapsułkowej niemożliwa była nieinwazyjna diagnostyka tej części przewodu pokarmowego - bez chirurgicznego otwierania jamy brzusznej.

Wśród najczęstszych wskazań do endoskopii kapsułkowej jelita cienkiego wymienia się:

• niewyjaśnione bóle brzucha - endoskopia kapsułkowa może potwierdzić lub wykluczyć ich związek z przewodem pokarmowym,
• przewlekłe krwawienia z przewodu pokarmowego – mogą być efektem m.in. choroby wrzodowej, stanów zapalnych, owrzodzeń lub zmian nowotworowych,
• podejrzenie choroby trzewnej (celiakii) oraz nadzór nad chorymi z chorobą trzewną ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia chłoniaka i raka,
• podejrzenie choroby Leśniowskiego-Crohna (choroba z grupy nieswoistych zapaleń jelit),
• biegunki o nieustalonej przyczynie i przewlekła anemia niewiadomego pochodzenia,
• zespoły polipowatości przewodu pokarmowego oraz podejrzenie guza jelita cienkiego,
• uszkodzenie przewodu pokarmowego po lekowe i po radioterapii.

W rozpoznanych już chorobach jelita cienkiego za pomocą endoskopii kapsułkowej można określić zaawansowanie procesu chorobowego i skuteczność leczenia.

Badanie przełyku i jelita grubego kapsułkami endoskopowymi

Badanie kapsułkowe przełyku przeprowadza się najczęściej w związku z podejrzeniem stanów zapalnych i żylaków tej części przewodu pokarmowego oraz tzw. przełyku Barretta - nieprawidłowego wzrostu komórek w dolnym odcinku przełyku (np. przy długotrwałym refluksie), co może prowadzić do rozwoju zmian o charakterze nowotworowym.

W przypadku jelita grubego, diagnostyka kapsułką endoskopową pozwala wykonać skuteczną (84-88%) diagnozę nawet dużych polipów, co jest porównywalnym wynikiem do badania kolonoskopii. Ponadto endoskopia kapsułkowa dobrze sprawdza się w wykrywaniu zmian nowotworowych, guzów łagodnych oraz zmian zapalnych w tej okolicy.

Przeciwwskazania do endoskopii kapsułkowej

Endoskopia kapsułkowa, choć bezpieczna, nie jest odpowiednia dla każdego pacjenta. Przeciwwskazania do jej wykonania obejmują przede wszystkim:

• podejrzenie lub potwierdzone zwężenia w przewodzie pokarmowym, które mogą spowodować zatrzymanie kapsułki,
• podejrzenie przetok jelitowych,
• niewydolność połykania lub zaburzenia motoryki przełyku,
• ciąża, ze względu na brak dostatecznych danych dotyczących bezpieczeństwa,
• wszczepione urządzenia medyczne, takie jak rozrusznik serca, z uwagi na potencjalne zakłócenia w pracy urządzenia.

Przygotowanie pacjenta do badania

Skuteczne przeprowadzenie endoskopii kapsułkowej wymaga odpowiedniego przygotowania pacjenta. Zazwyczaj obejmuje ono:

• unikanie jedzenia i picia na co najmniej 12 godzin przed badaniem
• czasami zastosowanie specjalnych preparatów oczyszczających jelita
• zaprzestanie przyjmowania niektórych leków, które mogą wpływać na motorykę przewodu pokarmowego, zgodnie z zaleceniami lekarza
• omówienie z lekarzem wszystkich przyjmowanych leków oraz chorób współistniejących

Zalety i ograniczenia endoskopii kapsułkowej

Endoskopia kapsułkowa jest procedurą minimalnie inwazyjną, co oznacza, że nie wymaga znieczulenia ani hospitalizacji. Pacjent połyka kapsułkę, co jest zwykle dobrze tolerowane i nie powoduje dyskomfortu. Procedura ta umożliwia dokładne obrazowanie całego jelita cienkiego, co jest trudne do osiągnięcia przy użyciu tradycyjnych metod endoskopowych.

Jednakże istnieją pewne ograniczenia tej metody. Endoskopia kapsułkowa nie pozwala na pobieranie próbek tkanek do badania histopatologicznego, co jest możliwe w przypadku tradycyjnej endoskopii. Dodatkowo, kapsułka może utknąć w przewodzie pokarmowym, co jest szczególnie ryzykowne u pacjentów z podejrzeniem zwężeń jelitowych.

Porównanie endoskopii kapsułkowej z tradycyjną endoskopią

Endoskopia kapsułkowa i tradycyjna endoskopia różnią się pod wieloma względami. Endoskopia kapsułkowa jest mniej inwazyjna i nie wymaga znieczulenia, co czyni ją wygodniejszą dla pacjenta. Jednak tradycyjna endoskopia pozwala na pobieranie biopsji oraz wykonywanie zabiegów terapeutycznych, takich jak usuwanie polipów.

Tradycyjna endoskopia może być bardziej precyzyjna w lokalizacji zmian, ale jest także bardziej wymagająca dla pacjenta i często wymaga znieczulenia. Wybór metody diagnostycznej zależy od wielu czynników, w tym od konkretnego przypadku klinicznego oraz preferencji pacjenta i lekarza.

Najnowsze osiągnięcia i przyszłość endoskopii kapsułkowej

W ostatnich latach technologia endoskopii kapsułkowej dynamicznie się rozwija. Najnowsze modele kapsułek wyposażone są w lepsze kamery i oprogramowanie, które pozwala na bardziej szczegółową analizę obrazu. Pojawiają się także kapsułki z możliwością sterowania ich położeniem w przewodzie pokarmowym, co może zwiększyć precyzję diagnostyki.

W przyszłości można spodziewać się dalszej miniaturyzacji urządzeń oraz rozwinięcia funkcji terapeutycznych, które pozwolą nie tylko na diagnozę, ale również na leczenie niektórych schorzeń przewodu pokarmowego za pomocą kapsułek endoskopowych. Tym samym, endoskopia kapsułkowa może stać się jeszcze bardziej popularną i wszechstronną metodą diagnostyczną.