Ból glowy - leczenie akupunkturą

Ból głowy jest najczęstszym objawem pojawiającym się w konsekwencji zaburzeń układu nerwowego. Problem w mniejszym bądź większym stopniu dotyczy wielu z nas. Szacuje się, że każdego roku aż 50 % populacji doświadcza przynajmniej jednego epizodu bólu głowy. Zaledwie 10 % ogółu ludzi nigdy nie odczuło go w przeciągu swojego życia (iasp‑pain.org). Przyczyny tego powszechnego zjawiska mogą być różnorodne poczynając od przemęczenia, a skończywszy na poważnych schorzeniach neurologicznych.

W 2013 r. międzynarodowa grupa specjalistów zaktualizowała klasyfikacje bólów głowy podkreślając różnice w przyczynach, przebiegu i rokowaniu dla poszczególnych typów (International Headache Society). Napięciowe bóle głowy zwłaszcza w postaci przewlekłej (bóle głowy przez więcej niż 15 dni w miesiącu) oraz migrena stanowią największe wyzwanie dla medycyny. Znacznie obniżona jakość życia wskutek silnych i dokuczliwych objawów skłania do sięgania po duże ilości dostępnych bez recepty niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Niestety większość z nich powoduje wiele działań niepożądanych ze strony układów pokarmowego, krwionośnego i innych (Wisłowska, 2004).

Akupunktura w leczeniu bólu głowy

Historia i podstawy działania

Akupunktura jest techniką leczenia, która narodziła się już w epoce kamienia na terenie dzisiejszych krajów Dalekiego Wschodu. Polega na nakłuwaniu przy pomocy igieł odpowiednich punktów położonych na tzw. liniach energetycznych ciała.

Popularyzacja zabiegów akupunktury w końcu XX wieku pociągnęła za sobą wiele badań próbujących wyjaśnić biochemiczny mechanizm działania. Obecnie prym wiodą teoria neuronalna i teoria udziału tkanki łącznej.

Stymulacja ściśle określonych obszarów powoduje wyrzut endogennych opioidów oraz zapoczątkowuje korzystne zmiany w tkance podskórnej, czego efektem jest złagodzenie bólu (Langevin, 2002). Współcześnie przy istnieniu dowodów medycznych na skuteczność akupunktury lekarze poszukują chorób, w których terapii mogłaby znaleźć zastosowanie.

Badania kliniczne i efekty

Na przestrzeni ostatnich lat powstały opracowania na temat zastosowania akupunktury w leczeniu bólów głowy. Należy wspomnieć, że wiarygodnych rezultatów dostarczają tylko badania kliniczne z udziałem najliczniejszych grup badanych. Na ich podstawie wykazano efektywność akupunktury w ograniczaniu objawów przewlekłego napięciowego bólu głowy. Nie potwierdzono jej jednak w odniesieniu do profilaktyki i leczenia bólów migrenowych (mp.pl).

Okazuje się, że dużą rolę w kuracji techniką medycyny chińskiej odgrywa efekt placebo, wpływający w znaczny sposób na liczbę osób, którym zabieg przynosi ulgę w cierpieniu. Z tego powodu korzyści z zabiegu odnoszą często także osoby zmagające się z migreną oraz innymi typami bólów głowy.

Aktualne wytyczne międzynarodowych towarzystw neurologicznych (m.in. National Institute for Health and Care Excellence, 2021) wskazują akupunkturę jako jedną z możliwych terapii wspierających w leczeniu napięciowego bólu głowy. Wskazują też jednak, że nie powinna ona zastępować leczenia przyczynowego w przypadku wykrycia poważnych patologii neurologicznych.

Nowe badania opublikowane w 2023 roku w czasopiśmie BMJ Open potwierdzają, że akupunktura prowadzona regularnie przez przeszkolonych specjalistów może zmniejszyć częstość występowania bólu głowy nawet o 50% u pacjentów z bólami napięciowymi. Efekty te utrzymują się nawet do 6 miesięcy po zakończeniu terapii.

Bezpieczeństwo terapii i przeciwwskazania

Kiedy nie stosować akupunktury

Przeciwwskazaniami do zabiegu akupunktury są:

• ciąża (pierwsze 3 miesiące),
• zaburzenia krzepliwości krwi,
• stany zapalne skóry,
• zmiany na skórze np. jako skutek zakażeń bakteryjnych,
• rozrusznik serca (tylko w przypadku elektroakupunktury).

Pomimo że akupunktura uchodzi za metodę bezpieczną, ważne jest, aby była wykonywana przez certyfikowanych specjalistów z doświadczeniem klinicznym. Niewłaściwie przeprowadzony zabieg może prowadzić do infekcji skóry, omdleń, a w rzadkich przypadkach do powikłań neurologicznych. W Polsce zabiegi akupunktury często prowadzone są przez lekarzy specjalistów neurologii lub rehabilitacji medycznej, co zwiększa bezpieczeństwo terapii.

Akupunktura nie powinna być traktowana jako alternatywa dla klasycznej diagnostyki medycznej. W przypadku przewlekłego bólu głowy, przed rozpoczęciem terapii należy wykluczyć inne przyczyny, takie jak guzy mózgu, nadciśnienie tętnicze, zapalenie zatok czy zmiany pourazowe.

Dostępność i efekty leczenia akupunkturą

W wielu miastach dostępne są placówki oferujące akupunkturę jako element kompleksowej terapii bólu głowy. Niektóre przychodnie oferują także refundację zabiegów w ramach NFZ, szczególnie jeśli są one rekomendowane przez lekarza prowadzącego. Ponadto coraz więcej pacjentów korzysta z pakietów prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, które obejmują leczenie alternatywne, w tym również akupunkturę.

Skuteczność terapii akupunkturą zależy od regularności zabiegów. Najczęściej zaleca się serię od 6 do 10 sesji, przeprowadzanych 1-2 razy w tygodniu. Utrzymanie efektów może wymagać wizyt przypominających co kilka miesięcy.