Co to jest 24-godzinna ph-metria przełyku z impedancją?

Objawy i przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego

Choroba refluksowa przełyku, określana też angielskim skrótem GERD (gastroesophageal reflux disease), to dość często spotykana dolegliwość w obrębie przewodu pokarmowego. Jak wskazują statystyki medyczne, jej objawy dotykają codziennie około 10% dorosłych osób, natomiast z częstotliwością tygodniową refluks występuje nawet u 28% populacji.

Istotą choroby jest zespół objawów wywoływanych zarzucaniem (refluksem) treści żołądkowej do przełyku. Wraz ze spożytym wcześniej pokarmem, do przełyku wraca także wytwarzany w żołądku kwas solny oraz enzymy trawienne – powodując pieczenie, czyli tzw. zgagę. Wśród dolegliwości pacjenci często wymieniają także: pieczenie za mostkiem, nadkwasotę, kwaśne odbijania oraz ból górnej części brzucha. U części chorych występują również tzw. zespoły objawów pozaprzełykowych, np. kaszel, zapalenie krtani, astma i ubytki zębowe.

Czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu choroby refluksowej są m.in. nieprawidłowa czynność dolnego zwieracza przełyku (kurczy się on nieprawidłowo lub niewydolnie, nie zapobiegając cofaniu się pokarmu i soków żołądkowych do przełyku), zaburzenia opróżniania żołądka, otyłość, ciąża, a także przyjmowanie niektórych leków (doustne środki antykoncepcyjne, leki na nadciśnienie). Do rozwoju refluksu przełyku może dojść w przebiegu niektórych chorób, takich jak cukrzyca, choroby związane z przewlekłym nadużywaniem alkoholu oraz niektóre zaburzenia hormonalne.

Na czym polega 24-godzinna pH-metria z impedancją

Badanie nazywane 24-godzinną pH-metrią z impedancją (często określane przez pacjentów także jako badanie przełyku 24h, monitorowanie refluksu lub pomiar kwasowości przełyku) ma na celu wykrycie epizodów refluksu i impedancji, czyli zmiany pH w dystalnej części przełyku, tuż nad wpustem oraz zmiany oporności elektrycznej spowodowanej refluksem. Oprócz wykrycia refluksu umożliwia również określenie jego składu i charakteru (refluks kwaśny, słabo kwaśny lub niekwaśny), charakteru (refluks płynny, gazowy lub mieszany) oraz zasięgu.

Ten rodzaj procedury diagnostycznej przeprowadzany jest zwłaszcza w przypadkach podejrzenia choroby refluksowej o charakterze pozaprzełykowym. Wskazaniami do wykonania badania są m.in.:

• rozpoznanie choroby refluksowej,
• ustalenie przyczyny takich dolegliwości jak niewyjaśniony ból w klatce piersiowej (po wykluczeniu pochodzenia sercowego bólu), przewlekły kaszel i chrypka, przewlekłe zapalenie krtani i ból gardła,
• ocena braku skuteczności leczenia choroby refluksowej z objawami typowymi: zgaga, odbijanie, regurgitacje,
• przed planowanym leczeniem operacyjnym choroby refluksowej.

Badanie to jest szczególnie przydatne u pacjentów z objawami opornymi na leczenie inhibitorami pompy protonowej (PPI), ponieważ pozwala na wykrycie refluksu niekwaśnego, który może być przyczyną utrzymujących się dolegliwości mimo terapii.

Jak wygląda przebieg badania

Przeprowadzenie 24-godzinnej pH-metrii z impedancją jest procedurą niewymagającą specjalistycznych przygotowań, oprócz bycia na czczo sześć godzin przed rozpoczęciem badania. W niektórych przypadkach zalecane jest odstawienie wcześniej stosowanych leków, zwłaszcza inhibitorów pompy protonowej, leków prokinetycznych i środków wpływających na wydzielanie soków żołądkowych.

Od strony technicznej badanie polega na wprowadzeniu przez nos (po miejscowym znieczuleniu) sondy do odczytu pH i impedancji, połączonej z zewnętrznym urządzeniem rejestrującym – końcówka sondy zatrzymuje się w końcowym odcinku przełyku, ok. 5 cm powyżej jego dolnego zwieracza. Po założeniu sondy pacjent udaje się do domu, wykonuje codzienne czynności i spożywa posiłki.

Zaleca się nie unikać tych czynności i posiłków, po których pojawiają lub nasilają się dolegliwości. W trakcie badania, w otrzymanym dzienniczku oraz w urządzeniu rejestrującym należy zapisywać czas posiłków i dolegliwości. Po 24 godzinach pacjent zgłasza się ponownie w celu odłączenia urządzenia. Zapisane dane zostają odczytane, następnie zinterpretowane i opisane.

U niektórych pacjentów może wystąpić dyskomfort związany z noszeniem sondy, uczucie obecności ciała obcego w gardle, sporadyczne podrażnienie śluzówki nosa lub kichanie. Objawy te ustępują zwykle po zakończeniu badania.

Wyniki pozwalają na dokładną analizę epizodów refluksu, ich charakterystyki oraz korelacji z objawami zgłaszanymi przez pacjenta, co jest kluczowe w planowaniu dalszego leczenia.

Badanie to umożliwia również monitorowanie skuteczności leczenia dietetycznego i behawioralnego, co ma znaczenie u pacjentów stosujących modyfikację stylu życia jako uzupełnienie terapii farmakologicznej.

Nowoczesne technologie w pH-metrii

W badaniach pojawiają się również alternatywne formy pH-metrii, w tym bezprzewodowa kapsułka Bravo, która pozwala na monitorowanie pH przełyku bez sondy. Metoda ta zwiększa komfort pacjenta, ale nie umożliwia jednoczesnego pomiaru impedancji.

Znaczenie diagnostyczne badania

24-godzinna pH-metria z impedancją jest obecnie uważana za najbardziej precyzyjne narzędzie diagnostyczne w ocenie refluksu żołądkowo-przełykowego, szczególnie u pacjentów z objawami pozaprzełykowymi lub opornymi na leczenie. Badanie to umożliwia identyfikację refluksu niekwaśnego, który nie jest wykrywany przez tradycyjne metody pH-metrii, a może być odpowiedzialny za utrzymujące się dolegliwości.

W przypadku pacjentów rozważających leczenie chirurgiczne, takie jak fundoplikacja, pH-metria z impedancją przeprowadzona podczas terapii PPI może pomóc w ocenie skuteczności leczenia farmakologicznego i przewidywaniu korzyści z interwencji chirurgicznej. Analiza parametrów takich jak symptom association probability (SAP) pozwala na lepsze dopasowanie terapii do pacjenta.

Badanie to jest również przydatne w monitorowaniu skuteczności leczenia oraz w identyfikacji pacjentów, którzy mogą odnieść korzyść z modyfikacji terapii, w tym zmiany dawkowania leków lub wprowadzenia dodatkowych interwencji.

Ograniczenia i przeciwwskazania

Mimo wysokiej wartości diagnostycznej, pH-metria z impedancją ma pewne ograniczenia. U pacjentów z niskim wydzielaniem kwasu żołądkowego, na przykład w wyniku terapii PPI lub w przebiegu zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka, tradycyjna pH-metria może nie wykrywać epizodów refluksu. W takich przypadkach impedancja pozwala na identyfikację refluksu niekwaśnego, co jest istotne dla pełnej oceny pacjenta.

Alternatywne metody diagnostyczne, takie jak manometria przełyku czy scyntygrafia refluksowa, mogą być stosowane w określonych sytuacjach klinicznych, jednak mają ograniczoną czułość i specyficzność w porównaniu do pH-metrii z impedancją. Wybór odpowiedniej metody diagnostycznej powinien być dostosowany do potrzeb pacjenta.

Przeciwwskazaniami do wykonania badania mogą być m.in. ciężkie skrzywienie przegrody nosa, zaburzenia krzepnięcia, ostre zapalenia nosa i gardła oraz niektóre choroby psychiczne uniemożliwiające współpracę.

W takich przypadkach należy rozważyć alternatywne metody diagnostyczne.

Warto również zaznaczyć, że interpretacja wyników pH-metrii z impedancją wymaga doświadczenia i wiedzy specjalistycznej, dlatego badanie to powinno być przeprowadzane przez wykwalifikowany personel medyczny.