Co to jest elastografia wątroby FibroScan?

Elastografia jest wykorzystywana w najwyższej klasy aparatach USG i pozwala ona, przy użyciu odpowiedniej skali, określić stopnie twardości poszczególnych tkanek. Stopnie twardości kodowane są odpowiednimi kolorami, a interpretacja uzyskanego wyniku polega na porównaniu otrzymanych obrazów.

Metoda ta jest chętnie używana między innymi do oceny wątroby, ponieważ dzięki swojej precyzyjności jest w stanie zastąpić biopsję u pacjentów, u których zlecono ocenę zaawansowania włóknienia. Do oceny zaawansowania procesu włóknienia używa się aparatu FibroScan, który umożliwia dogłębną, bezbolesną i bezinwazyjną diagnostykę nazywaną często „bezigłową biopsją wątroby”.

Elastografia wątroby FibroScan – na czym polega badanie?

FibroScan, określany również jako Transient Elastography (TE), został wprowadzony do użytku klinicznego w 2003 roku. Do skóry pacjenta, w okolicy przestrzeni międzyżebrowej, przykładana jest specjalna głowica, w której znajduje się generator drgań mechanicznych. Wysyłane przez urządzenie fale mechaniczne rozchodzą się w wątrobie z odpowiednią szybkością, która jest zależna od stopnia włóknienia wątroby.

Aparat FibroScan mierzy prędkość rozchodzenia się tych fal, a końcowy wynik podaje w kilopaskalach i przelicza na stosowaną w biopsji skalę METAVIR.

Elastografia wątroby FibroScan jest metodą, która ma wiele zalet:

• jest całkowicie nieinwazyjna,
• nie wiąże się z przerwaniem ciągłości tkanek,
• nie wymaga pobierania krwi,
• pozwala na uzyskanie precyzyjnych wyników,
• jest wykonywana w trybie ambulatoryjnym,
• umożliwia ocenę większego obszaru wątroby w porównaniu z biopsją.

Aparat FibroScan wykorzystywany jest do diagnostyki chorych z rozpoznaną chorobą wątroby oraz do badań przesiewowych, a więc takich, które wykonywane są u osób bez objawów klinicznych i pozwalają na wykrycie uszkodzenia wątroby na wczesnym etapie. Ponadto w aparatach FibroScan nowego typu możliwe jest również ocenienie ilościowe stopnia stłuszczenia wątroby.

Odbywa się to za pomocą tzw. parametru kontrolowanej atenuacji (CAP – Controlled Attenuation Parameter), który mierzony jest równocześnie z oceną włóknienia. Wynik CAP podawany jest w decybelach na metr (dB/m) i pozwala na precyzyjne określenie stopnia stłuszczenia, co ma kluczowe znaczenie w diagnostyce i monitorowaniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD), która jest coraz powszechniejszym problemem zdrowotnym związanym z otyłością i zespołem metabolicznym.

Wskazania do badania FibroScan

Badanie elastograficzne jest szczególnie zalecane pacjentom z podejrzeniem lub zdiagnozowanymi przewlekłymi chorobami wątroby. Do głównych wskazań należą: wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (WZW B, WZW C), alkoholowa i niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD), a także choroby autoimmunologiczne wątroby czy hemochromatoza.

Przygotowanie do badania

Chociaż badanie nie wymaga skomplikowanych przygotowań, dla uzyskania jak najbardziej wiarygodnych wyników zaleca się, aby pacjent był na czczo przez co najmniej 3 godziny przed badaniem. Spożycie posiłku może tymczasowo zwiększyć sztywność wątroby, co mogłoby zafałszować wynik pomiaru włóknienia.

Poza tym nie jest wymagane żadne inne specjalne przygotowanie, a po badaniu można od razu wrócić do codziennych aktywności. Jedynymi przeciwwskazaniami do wykonania opisywanego badania jest ciąża oraz noszenie urządzeń elektrycznych, np. rozrusznika serca.

Wyniki FibroScan i porównanie z biopsją wątroby

Wynik elastografii podawany w kilopaskalach (kPa) jest następnie odnoszony do skali METAVIR, która określa stopień zaawansowania włóknienia wątroby w pięciostopniowej skali od F0 do F4. Stopień F0 oznacza brak włóknienia, F1-F2 to włóknienie łagodne lub umiarkowane, F3 to włóknienie zaawansowane, a F4 oznacza marskość wątroby.

Interpretacja wyników

Interpretacja wyniku musi być zawsze dokonywana przez lekarza w kontekście całego obrazu klinicznego pacjenta, w tym wyników badań krwi i innych badań obrazowych. Metody nieinwazyjnej oceny włóknienia wątroby są obecnie standardem w diagnostyce hepatologicznej i stanowią tak zwane metody pierwszej linii w diagnostyce przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C.

Biopsja wątroby może być zalecona w sytuacji, gdy stan kliniczny chorego nie odpowiada uzyskanemu wynikowi oraz w przypadku, gdy zakażenie wirusem HCV (wirus zapalenia wątroby typu C) współistnieje z chorobą wątroby o innej etiologii.

FibroScan w porównaniu do biopsji wątroby ma wiele zalet:

• jest znacznie bezpieczniejszy,
• jest bardziej komfortowy dla pacjenta,
• badanie można powtarzać wielokrotnie,
• jest przydatny w monitorowaniu postępu choroby,
• pomaga w ocenie skuteczności leczenia.

Ograniczenia metody

Warto jednak zauważyć, że mimo licznych zalet, FibroScan ma swoje ograniczenia. Nie zawsze jest w stanie dokładnie ocenić stopień włóknienia w przypadkach znacznej otyłości, u pacjentów z wodobrzuszem lub wąskim przestrzeniami międzyżebrowymi.

Dlatego w niektórych sytuacjach klinicznych może być konieczne zastosowanie dodatkowych metod diagnostycznych, takich jak inne techniki elastograficzne (np. elastografia fali poprzecznej - SWE) lub rezonans magnetyczny.

Zalety i wiarygodność elastografii FibroScan

Pośród wszystkich aparatów wykorzystywanych do elastografii wątroby to właśnie aparat FibroScan zdobył ogólną akceptację i jest chętnie stosowany na całym świecie. FibroScan umożliwia nieinwazyjne i bezbolesne badanie wątroby i nie wymaga specjalnego przygotowania się chorego.

Dużym atutem aparatu jest to, że wyniki są uzyskiwane zaraz po zakończeniu badania, a sama diagnostyka jest powtarzalna i obiektywna, co minimalizuje ryzyko błędu ludzkiego.

Wiarygodność metody elastografii została potwierdzona przez liczne badania kliniczne oraz wytyczne najważniejszych towarzystw naukowych, w tym EASL (European Association for the Study of the Liver), APASL (Asian Pacific Association for the Study of the Liver) oraz polskie rekomendacje. Jest ona również uwzględniona w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 roku, co potwierdza jej ugruntowaną pozycję w nowoczesnej diagnostyce hepatologicznej.