Co to są iniekcje doszklistkowe i kiedy się je stosuje?

Leki podawane pacjentom ze schorzeniami gałki ocznej mogą mieć formę m.in. kropel do oczu czy aplikowanych zewnętrznie maści. Czasami jednak korzystniejsze jest podanie substancji leczniczej bezpośrednio tam, gdzie jest ona potrzebna – temu służą właśnie iniekcje doszklistkowe.

Podawane bezpośrednio do wnętrza ciała szklistego mogą być różne leki. Stosowane są m.in. substancje przeciwdziałające rozrostowi naczyń krwionośnych, jak i środki do leczenia zakażeń.

Iniekcje doszklistkowe – działanie i przygotowanie do zabiegu

Zastosowanie iniekcji doszklistkowej do podania leku sprawia, że jego stężenie we wnętrzu gałki ocznej jest większe, niż gdyby zaaplikowano ten sam środek na zewnętrzne struktury oka. Dzięki temu terapia działa szybciej i skuteczniej, szczególnie w chorobach wymagających bezpośredniego działania w siatkówce.

Sam zastrzyk zajmuje około 2 minut, dłuższe są natomiast przygotowania pacjenta do zabiegu. Na oko, do którego będzie podawany lek, zakładana jest specjalna rozwórka. Oprócz tego stosowane są środki rozszerzające źrenicę oraz preparaty znieczulające – zastrzyk wykonywany jest bowiem w znieczuleniu miejscowym. Aby zredukować ryzyko rozwoju wtórnej infekcji, iniekcja wykonywana jest w warunkach aseptycznych.

Omawiana droga może służyć do podawania różnorodnych substancji, takich jak np. bevacizumab (inhibitor naczyniowego czynnika wzrostu śródbłonka), gancyklowir i foskarnet (leki przeciwwirusowe) czy antybiotyki i sterydy. W ostatnich latach w terapii dominują leki anty-VEGF, które znacząco poprawiły rokowanie pacjentów z chorobami siatkówki.

Coraz większą rolę odgrywają także preparaty o przedłużonym działaniu, umożliwiające rzadsze podawanie iniekcji. Trwają również prace nad implantami biodegradowalnymi stopniowo uwalniającymi lek, co może zmniejszyć liczbę wizyt kontrolnych.

Najważniejsze etapy przygotowania do iniekcji:

• podanie leków rozszerzających źrenicę,
• zastosowanie preparatu znieczulającego,
• założenie rozwórki na oko,
• zachowanie warunków aseptycznych podczas zabiegu.

Choroby leczone iniekcjami doszklistkowymi

Do schorzeń, w których stosowane bywają  iniekcje doszklistkowe, zalicza się:

• zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD),
• retinopatię i obrzęk plamki w przebiegu cukrzycy,
• zapalenie błony naczyniowej oka (uveitis),
• obrzęk plamki żółtej wywołany niedrożnością żył siatkówki (RVO),
• zakażenia wnętrza gałki ocznej (np. endophthalmitis).

Zastrzyki do wnętrza gałki ocznej bywają także stosowane w przypadku chorób o podłożu nowotworowym. Dotyczy to m.in. pacjentów, u których wystąpiły nacieki białaczkowe w obrębie oka – w takim wypadku stosuje się doszklistkowe podawanie metotreksatu.

W ostatnich latach rośnie liczba badań potwierdzających skuteczność terapii doszklistkowych u pacjentów z rzadkimi chorobami siatkówki oraz w leczeniu ciężkich zakażeń opornych na leczenie ogólne. Badania te wskazują na możliwość rozszerzania zastosowań terapii wewnątrzgałkowych na grupy pacjentów, którzy dotychczas nie mieli skutecznych opcji terapeutycznych.

Najważniejsze korzyści terapii doszklistkowych:

• możliwość precyzyjnego dostarczenia leku,
• szybsze działanie w obrębie siatkówki,
• skuteczność w chorobach opornych na leczenie ogólne,
• wysoki profil bezpieczeństwa przy zachowaniu zasad aseptyki.

Cel terapii i efekty leczenia doszklistkowego

Celem podawania leków omawianą drogą jest polepszenie widzenia u pacjenta lub też zapobieganie pogarszaniu się jakości wzroku. W przypadku leczenia zakażeń iniekcje mają na celu dostarczenie substancji leczniczej jak najbliżej ogniska infekcji, co pozwala na szybsze opanowanie stanu zapalnego.

Terapia często wymaga cyklicznych zastrzyków – w wielu chorobach (np. AMD czy DME) obowiązują schematy leczenia obejmujące serię iniekcji i regularny monitoring okulistyczny. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie stabilnego widzenia pacjenta i spowolnienie procesów degeneracyjnych.

Skuteczność zabiegu zależy od rodzaju choroby, stopnia zaawansowania zmian oraz od terminowości kolejnych iniekcji. W wielu przypadkach prawidłowo prowadzone leczenie pozwala na utrzymanie samodzielności pacjenta i zapobiega groźnym powikłaniom. Aktualne rekomendacje kliniczne podkreślają również wysoki profil bezpieczeństwa iniekcji doszklistkowych, przy zachowaniu odpowiednich zasad aseptyki.