Diagnostyka nietrzymania moczu u mężczyzn

Nietrzymaniem moczu (NTM) najogólniej nazywamy stan, w którym dochodzi do wypływu moczu z pęcherza moczowego bez udziału naszej świadomości bądź wbrew naszej woli.

Na podstawie zebranego wywiadu lekarskiego i wykonanych badań, objawy schorzenia pacjenta można często przydzielić do jednej z czterech grup:

• Wysiłkowego nietrzymania moczu;
• Naglącego nietrzymania moczu;
• Postaci mieszanej nietrzymania moczu;
• Wykapywania moczu po mikcji

Ostatnia z wymienionych form nietrzymania moczu uważana jest za zaburzenie czynnościowe. W tym konkretnym przypadku zaleca się pacjentowi delikatne "wyciskanie" zalegającego po mikcji moczu z cewki, bądź ćwiczenia, mające na celu wzmocnienie mięśni dna miednicy. By jednak mieć pewność, na który rodzaj nietrzymania moczu cierpi pacjent, oraz jaka metoda leczenia może okazać się najskuteczniejsza, konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki schorzenia.

Diagnostyka nietrzymania moczu u mężczyzn

Pacjent, który zauważa u siebie objawy NTM powinien udać się do swojego lekarza rodzinnego, który może wydać skierowanie do lekarza urologa. To urolog, a nie nefrolog, wbrew mylnej opinii wielu osób, zajmuje się diagnostyką i leczeniem NTM u mężczyzn.

Podstawowe i najważniejsze znaczenie w prawidłowej diagnostyce NTM ma dokładnie zebrany wywiad lekarski.

Przypadki wysiłkowego NTM charakteryzują się wyciekaniem niewielkiej ilości moczu w stanach zwiększonego ciśnienia śródbrzuszengo. Do takich sytuacji predysponują m.in. ciężka praca fizyczna, przewlekające się zaparcia czy kaszel. Wyciekaniu moczu nie towarzyszy uczucie parcia czy bólu, ani zwiększona częstość oddawania moczu w godzinach nocnych. Zaburzenie to może wystąpić po usunięciu gruczolaka prostaty lub po tak zwanej radykalnej prostatektomii.

W przypadku naglącego NTM pacjenci zgłaszają mimowolne oddawanie moczu poprzedzone uczuciem silnego parcia. Zaburzeniu temu towarzyszy także zwiększona częstość oddawania moczu w nocy, czyli tak zwana nykturia. Naglące NTM może mieć związek z zaburzeniami neurologicznymi, infekcjami czy nawet rozrostem nowotworowym w obrębie układu moczowego. Mieszana postać NTM łączy w sobie zazwyczaj cechy i objawy obu wyżej wymieniowych odmian NTM.

Rzadką przyczyną przejściowego NTM u mężczyzn mogą być stany zapalne dolnych dróg moczowych, czyli pęcherza moczowego i cewki moczowej. Do sytuacji takich u mężczyzn dochodzi znacznie rzadziej, niż u kobiet z racji dłuższej cewki moczowej. Objawami toczącego się zakażenia mogą być gorączka, stany podgorączkowe jak również nieprawidłowy wynik morfologii krwi.

Badania urodynamiczne i ich rola w diagnostyce NTM

Ważnym elementem diagnostyki NTM jest badanie urodynamiczne. W skład tego badanie tak naprawdę wchodzi kilka różnych testów i pomiarów. Czas trwania całego badania wynosi około 1-1,5 godziny. Polega on na wprowadzeniu do wnętrza pęcherza moczowego specjalnego cewnika, przez który napełnia się pęcherz roztworem soli fizjologicznej lub destylowaną wodą. Jednocześnie dokonuje się w trakcie całego badania pomiaru zmian ciśnień w bańce odbytnicy i we wnętrzu pęcherza moczowego. Rejestracji ulega również - za pomocą specjalnych elektrod - czynność skurczowa mięśni odpowiedzialnych za wydalanie moczu. W trakcie zabiegu diagnostycznego monitoruje się także ilość i szybkość oddawania moczu do specjalnego urządzenia zwanego uroflowmetrem. Kompleksowość i dokładność dokonywanych pomiarów pomaga lekarzowi w postawieniu ostatecznego rozpoznania rodzaju NTM, na jaki cierpi pacjent.

Choroby prostaty i ich wpływ na NTM

Choroby gruczołu krokowego, w tym m.in. jego łagodny przerost (BPH - Benign Prostatic Hyperplasia) lub rozrost nowotworowy, mogą być również skojarzone z problemem NTM u mężczyzn. Ucisk cewki moczowej przez rozrastający się gruczoł krokowy może spowodować tzw. NTM z przepełnienia. Przeszkoda w odpływie moczu powoduje rozciągnięcie pęcherza moczowego i zwiększenie jego objętości, czemu towarzyszy bezwiedne wykapywanie niewielkiej ilości moczu.

Warto wspomnieć, że w przypadku rozrostu gruczołu krokowego, zwłaszcza w przypadku BPH, ważnym aspektem diagnostycznym może być także badanie poziomu PSA (antygenu specyficznego dla prostaty), które jest stosowane w diagnostyce nowotworów prostaty. Regularne monitorowanie tego wskaźnika pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych.

Ocena stanu gruczołu krokowego i jego diagnostyka

Z tego punktu widzenia ważna jest ocena gruczołu krokowego, która w tym przypadku wykonywana jest najczęściej przez lekarza urologa. Lekarz ma możliwość zbadania stanu gruczołu krokowego w tym m.in. jego spoistości, ruchomości czy wielkości poprzez badanie per rectum, czyli wprowadzenie palca do odbytnicy pacjenta. To badanie pozwala ocenić, czy prostata jest powiększona lub twarda, co może świadczyć o obecności nowotworu lub innych problemów zdrowotnych.

W ostatnich latach w diagnostyce prostaty zyskało na znaczeniu również badanie obrazowe, takie jak ultrasonografia lub rezonans magnetyczny (MRI), które pozwalają na dokładniejszą ocenę struktury prostaty. Te badania stają się coraz bardziej popularne w diagnostyce przed zabiegami chirurgicznymi.

Leczenie NTM u mężczyzn: opcje terapeutyczne

Mnogość przyczyn i objawów NTM u mężczyzn podkreśla znaczenie prawidłowo przeprowadzonego postępowania diagnostycznego, które determinuje wybór właściwej metody leczenia. Kluczowe jest dokładne określenie rodzaju nietrzymania moczu, ponieważ skuteczność terapii zależy od przyczyny zaburzenia. Leczenie może obejmować zarówno terapie farmakologiczne, jak i zabiegi chirurgiczne.

W zależności od typu NTM, leczenie może obejmować leki przeciwskurczowe, beta-agonisty, a w niektórych przypadkach również terapie neurostymulacyjne. Chirurgiczne opcje obejmują zabiegi takie jak implantacja sztucznych zwieraczy cewki moczowej czy wszczepienie taśm podwieszających. W niektórych przypadkach może być konieczne leczenie operacyjne gruczołu krokowego.