Embolizacja nieoperacyjnego nowotworu nerki

Rak nerki (rak nerkowokomórkowy) stanowi ok. 2% wszystkich występujących na świecie nowotworów. Choroba częściej atakuje mężczyzn niż kobiety, a większość przypadków jest diagnozowana między 60. a 70. rokiem życia pacjentów. W większości przypadków rak nerki jest bezobjawowy, co oznacza, że u chorego nie występują dolegliwości bezpośrednio wskazujące na jego obecność. Przeważająca część guzów w nerkach znajdowana jest podczas rutynowych badań obrazowych (m.in. USG) jamy brzusznej, wykonywanych z innych powodów, np. bólu pleców.

Stadia raka nerki i metody oceny zaawansowania

Istnieją różne stadia zaawansowania raka nerki. Jeżeli guz jest ograniczony do narządu, czyli samej nerki i nie powstały jeszcze przerzuty, to stan taki nazywamy rakiem nerki ograniczonym do narządu. W stadium miejscowo zaawansowanym guz rozrasta się poza nerkę, do otaczających go tkanek i zajmuje sąsiednie żyły, nadnercze i węzły chłonne. Gdy guz rozprzestrzenia się do odległych węzłów chłonnych lub innych narządów, stan taki lekarze nazywają uogólnioną chorobą nowotworową (nowotworem rozsianym).

Klasyfikacja TNM uwzględnia:

• Tumor – rozmiar guza i jego rozprzestrzenienie w nerce
• Nodes – obecność przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych
• Metastases – przerzuty odległe do innych narządów

System TNM pozwala na precyzyjne określenie stopnia zaawansowania, dobór strategii leczenia i prognozowanie wyników terapii.

Rola diagnostyki obrazowej

W rozpoznawaniu i ocenie raka nerki kluczowe znaczenie mają badania obrazowe takie jak USG, tomografia komputerowa (TK) oraz rezonans magnetyczny (MRI). Pozwalają one nie tylko na lokalizację guza, ale też ocenę naciekania okolicznych struktur oraz obecności przerzutów.

Możliwości chirurgicznego leczenia nowotworu nerki

Podstawową i uznawaną za najskuteczniejszą metodą leczenia guzów nerek jest ich chirurgiczne usunięcie. Raka nerki ograniczonego do narządu można usunąć poprzez częściową (oszczędzającą) lub całkowitą (radykalną) nefrektomię – polegającą na wycięciu nerki wraz z powięzią Geroty, nadnerczem, okolicznymi węzłami chłonnymi oraz górną częścią moczowodu. Obydwie procedury mogą być wykonane zarówno metodą operacji otwartej, jak i laparoskopowej.

Typy chirurgicznego leczenia obejmują:

• Nephrectomia częściowa (oszczędzająca nerkę)
• Nephrectomia radykalna (całkowite usunięcie nerki)
• Operacja otwarta lub laparoskopia
• Chirurgia robotyczna z użyciem systemu da Vinci

W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywa nefrektomia robotyczna, szczególnie w centrach onkologicznych dysponujących odpowiednim sprzętem. Technika ta pozwala na precyzyjne operowanie przy minimalnym urazie tkanek i skróceniu okresu rekonwalescencji.

Wybór techniki operacyjnej

Wybór metody operacyjnej zależy od wielu czynników, w tym od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, lokalizacji guza, funkcjonowania drugiej nerki oraz stopnia zaawansowania choroby. U niektórych pacjentów możliwe jest również leczenie oszczędzające nerkę z wykorzystaniem metod termoablacyjnych, takich jak krioablacja czy ablacja mikrofalowa.

Embolizacja w leczeniu nieoperacyjnych guzów nerki

Jeżeli stan pacjenta nie pozwala na przeprowadzenie procedury chirurgicznej nefrektomii, lekarz może zadecydować o wykonaniu zabiegu embolizacji guza. Zabieg ten jest zalecany tylko wtedy, gdy operacja jest niemożliwa do wykonania lub zbyt ryzykowna, a nowotwór powoduje ból lub krwawienie.

Procedura embolizacji jest zamierzonym zamknięciem światła naczynia tętniczego lub żylnego w celu leczniczym. Metoda polega na wprowadzeniu do tętnicy nerkowej przez cewnik pod kontrolą rentgenowską małych koreczków ze skrzepów krwi, spongostanu, skrawków mięśni, sprężynek z włóknami i klejów tkankowych, aby zaczopować światło ściśle określonego naczynia.

Materiały stosowane podczas embolizacji mogą obejmować:

• Skrzepy krwi
• Spongostan
• Skrawki mięśni
• Sprężynki z włóknami
• Kleje tkankowe

Instrumentarium wprowadzane jest najczęściej z nakłucia od strony tętnicy udowej, rzadziej od strony tętnicy pachowej. Materiał dobierany jest zależnie od umiejscowienia i wielkości guza. Zabieg wykonywany jest przez radiologów interwencyjnych. Większość ośrodków medycznych, w których istnieje radiologia interwencyjna, stosuje embolizację w leczeniu nowotworów nerek.

Zamknięcie naczyń doprowadzających krew do guza powoduje zmniejszenie jego wzrostu, zmniejszenie krwiomoczu, osłabienie dolegliwości bólowych oraz wydłuża czas przeżycia chorego.

Nowe zastosowania embolizacji

W ostatnich badaniach z 2024 roku podkreślono, że embolizacja może również pełnić funkcję przygotowania do leczenia systemowego – ułatwiając późniejsze zastosowanie immunoterapii lub terapii celowanych.

W niektórych przypadkach embolizacja stosowana jest także paliatywnie – w celu poprawy komfortu życia pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową.

Nowoczesne metody leczenia nieoperacyjnego raka nerki

U pacjentów z zaawansowanym lub nieoperacyjnym rakiem nerki coraz częściej wdraża się leczenie systemowe. Stosuje się nowoczesne terapie celowane oraz immunoterapię z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych, takich jak nivolumab czy pembrolizumab. Terapie te umożliwiają zahamowanie wzrostu guza, wydłużenie życia i w niektórych przypadkach znaczną poprawę jakości życia pacjentów.

Coraz więcej ośrodków onkologicznych tworzy wielospecjalistyczne zespoły składające się z urologów, onkologów klinicznych, radiologów interwencyjnych, dietetyków oraz psychoonkologów. Takie podejście poprawia koordynację leczenia i pozwala skuteczniej reagować na potrzeby pacjenta.

Aktualne wytyczne towarzystw onkologicznych, w tym EAU (European Association of Urology) oraz NCCN (National Comprehensive Cancer Network), zalecają indywidualizację leczenia w oparciu o badania molekularne oraz profil genetyczny nowotworu. Tego typu personalizacja terapii ma coraz większe znaczenie w dobie onkologii precyzyjnej.