Iniekcja doszklistkowa preparatu Avastin

Produkowany przez szwajcarski koncern farmaceutyczny Roche preparat Avastin jest lekiem zawierającym substancję czynną bewacyzumab, czyli rekombinowane, humanizowane przeciwciało monoklonalne, wytwarzane z użyciem technologii DNA w komórkach jajnika chomika chińskiego. Oficjalnym przeznaczeniem preparatu, opisanym w dokumentacji rejestracyjnej, jest skuteczne leczenie zaawansowanych nowotworów, m.in. piersi, okrężnicy i płuc.

Bewacyzumab wykazuje również działanie zbliżone do ranibizumabu, czyli substancji czynnej preparatu Lucentis stosowanego w terapii doszklistkowej schorzeń okulistycznych. Oba leki blokują nadmierny rozrost naczyń krwionośnych w oku, zwanych ludzkim śródbłonkowym czynnikiem wzrostu naczyń typu A (VEGF‑A). Ich nadmiar powoduje nieprawidłowe rozrosty i obrzęki mogące prowadzić do zaburzeń widzenia.

Wskazania do stosowania w okulistyce

Właściwości Avastinu sprawiły, że znalazł on „nieoficjalne” zastosowanie w leczeniu chorób siatkówki i plamki, takich jak:

• wysiękowa postać zwyrodnienia plamki związana z wiekiem (AMD)
• cukrzycowy obrzęk plamki (DME)
• obrzęk plamki wtórny do niedrożności naczyń żylnych siatkówki (RVO)
• neowaskularyzacja podsiatkówkowa w krótkowzroczności
• przewlekła forma centralnej surowiczej retinopatii (CSR)
• wspomagająco w leczeniu retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej (PDR)

Mechanizm działania bewacyzumabu

Bewacyzumab działa poprzez zahamowanie czynnika VEGF-A, który odpowiada za rozwój patologicznych naczyń krwionośnych. Zablokowanie tego mechanizmu prowadzi do zmniejszenia przecieku naczyniowego i redukcji obrzęku siatkówki. Działanie to jest szczególnie istotne w chorobach z neowaskularyzacją lub gromadzeniem płynu w centralnej siatkówce.

Przebieg terapii doszklistkowej

Avastin jest podawany bezpośrednio do oka, a dokładnie do komory ciała szklistego. Standardowa dawka to 1,25 mg bewacyzumabu w 50 mikrolitrach roztworu. Terapia rozpoczyna się od serii trzech zastrzyków w odstępie 4–6 tygodni (tzw. dawka wysycająca), a następnie kontynuowana jest zgodnie z reakcją pacjenta.

Iniekcję wykonuje się cienką igłą, z zachowaniem zasad aseptyki, w znieczuleniu miejscowym. Cała procedura jest krótka i bezbolesna. W trakcie terapii obserwuje się zahamowanie pogorszenia widzenia oraz, u wielu pacjentów, wyraźną poprawę ostrości wzroku.

Aktualne wytyczne i rekomendacje

Mimo braku oficjalnych wskazań rejestracyjnych, Avastin jest szeroko stosowany w okulistyce. American Academy of Ophthalmology (AAO) i Europejskie Towarzystwo Retinologiczne uznają jego skuteczność w leczeniu chorób siatkówki za równoważną innym lekom anty-VEGF, zwłaszcza tam, gdzie względy ekonomiczne mają znaczenie.

Główną zaletą preparatu jest niski koszt przy podobnej skuteczności działania w porównaniu z lekami takimi jak Lucentis czy Eylea. Jednak z uwagi na brak rejestracji okulistycznej, jego stosowanie wymaga podpisania świadomej zgody przez pacjenta.

Skuteczność i działania niepożądane

Rezultaty terapii z użyciem Avastinu są bardzo obiecujące. Choć preparat nie przeszedł pełnych badań rejestracyjnych dla zastosowań okulistycznych, efektywność kliniczna została dobrze udokumentowana. Wśród potencjalnych powikłań odnotowano wylew podspojówkowy, zaćmę, podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, krwotok do wnętrza oka oraz zapalenie gałki ocznej.

Podobne działania niepożądane obserwuje się również po zastosowaniu Lucentis. Większość objawów ustępuje samoistnie, a inne, jak wzrost ciśnienia, można skutecznie leczyć farmakologicznie. Indywidualne podejście do każdego przypadku jest kluczowe dla bezpieczeństwa pacjenta.

Ocena skuteczności w badaniach

W licznych badaniach klinicznych i metaanalizach wykazano, że Avastin działa równie skutecznie jak inne leki anty-VEGF, takie jak Lucentis czy Eylea, zwłaszcza w leczeniu AMD oraz DME. W niektórych przypadkach konieczne może być częstsze podawanie, co należy uwzględnić w planie leczenia.

Dobór terapii powinien być zawsze indywidualny, z uwzględnieniem zarówno skuteczności klinicznej, jak i możliwości finansowych pacjenta.

Koszty i dostępność leczenia

Z powodu braku rejestracji do podawania doszklistkowego, Avastin stosowany jest w trybie "off label". Zgoda pacjenta na taką terapię jest wymagana. W Polsce lek ten nie jest refundowany w przypadku terapii okulistycznych przez NFZ.

Jedna iniekcja Avastinu jest znacznie tańsza niż w przypadku preparatów Lucentis lub Eylea. Z tego względu często wybierają go placówki prywatne i szpitale w krajach o ograniczonych zasobach.

W Polsce Avastin dostępny jest komercyjnie w wielu ośrodkach okulistycznych. Decyzja o leczeniu podejmowana jest indywidualnie, na podstawie oceny okulistycznej i świadomej zgody pacjenta.