Iniekcja doszklistkowa preparatu Lucentis

Produkowany przez koncern Novartis Europharm Lucentis to roztwór do wstrzykiwań do oka, dostępny w napełnionych fabrycznie strzykawkach lub fiolkach. Jego substancją czynną jest ranibizumab, czyli przeciwciało monoklonalne (typ białka), zaplanowane do rozpoznawania struktur białkowych w oku, zwane ludzkim śródbłonkowym czynnikiem wzrostu naczyń typu A (VEGF-A).

Nadmierna ilość VEGF-A jest przyczyną nieprawidłowego rozrostu naczyń krwionośnych oraz powstawania w oku obrzęków mogących prowadzić do zaburzeń widzenia. Wiążąc się z VEGF-A, lek Lucentis może zablokować te działania oraz zapobiec nieprawidłowemu rozrostowi naczyń i obrzękowi.

Wskazania do stosowania Lucentis

Preparat Lucentis przeznaczony jest stosowany u osób dorosłych w leczeniu kilku chorób powodujących zaburzenia widzenia. Choroby te są wynikiem uszkodzenia siatkówki przez rozrost naczyń krwionośnych położonych pod plamką żółtą. Stan ten określanym jest mianem neowaskularyzacji podsiatkówkowej lub CNV (choroidal neovascularisation) i występuje w takich chorobach jak:

• zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD, age‑related macular degeneration) - choroba obejmująca centralną część siatkówki (plamkę żółtą) w tylnej części oka. Choroba upośledza widzenie "na wprost", niezbędne do wykonywania codziennych czynności. Jej wysiękowa forma może powodować wycieki płynu, krwi oraz obrzęk.
• patologiczna krótkowzroczność (PM, pathologic myopia) - rodzaj ostrej krótkowzroczności, w której gałka oczna ciągle rośnie, stając się dłuższa niż normalnie
• obrzęk plamki (obrzęk centralnej części siatkówki)
• cukrzycowy obrzęk plamki (DME, diabetic macular oedema)
• niedrożność naczyń żylnych siatkówki (RVO, retinal vein occlusion) - spowodowana zakrzepem, nieleczona prowadzi nawet do ślepoty.

Leczenie wysiękowej postaci AMD przy pomocy Lucentis może poprawić jakość życia pacjentów, a nawet częściowo przywrócić zdolność do wykonywania codziennych czynności. Terapia ma na celu stabilizację i poprawę widzenia centralnego.

Lucentis a obrzęk plamki

W przypadku obrzęku plamki (zarówno cukrzycowego, jak i związanego z niedrożnością żył siatkówki), regularne podawanie ranibizumabu może znacząco zmniejszyć obrzęk oraz poprawić ostrość wzroku.

Lucentis dostępny jest wyłącznie na receptę a jego injekcje muszą być przeprowadzane przez wykwalifikowanego lekarza okulistę, posiadającego doświadczenie w wykonywaniu wstrzykiwań do ciała szklistego. Przed wstrzyknięciem lekarz przeprowadza wywiad medyczny z pacjentem, aby stwierdzić czy nie występowały u niego reakcje nadwrażliwości.

Leczenie rozpoczyna się od jednego wstrzyknięcia co miesiąc i trwa aż do uzyskania maksymalnej możliwej jakości widzenia lub ustąpienia oznak choroby.

Jak wygląda zabieg iniekcji do oka

Wstrzyknięcie leku Lucentis odbywa się w warunkach ambulatoryjnych, z zachowaniem pełnej aseptyki. Przed podaniem pacjentowi podaje się miejscowe znieczulenie i preparaty dezynfekujące oko i jego okolice. Igła wprowadzana jest bezpośrednio do ciała szklistego – żelowej substancji wypełniającej wnętrze gałki ocznej – co pozwala na szybkie działanie substancji czynnej bezpośrednio w miejscu patologii.

Cała procedura trwa zazwyczaj kilka minut, a pacjent po krótkim odpoczynku może opuścić placówkę medyczną. Zalecana jest ostrożność w dniu zabiegu – unikanie intensywnego wysiłku fizycznego oraz niepocieranie oczu.

Wstrzyknięcie może wywołać przejściowe zaburzenia widzenia, wpływające na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwanie maszyn. Należy bezzwłocznie poinformować lekarza w przypadku wystąpienia takich objawów jak ból lub uczucie większego dyskomfortu w oku, nasilone zaczerwienienie oka, nieostre lub pogorszone widzenie, duża ilość drobnych plamek w polu widzenia lub zwiększona wrażliwość na światło.

Działania niepożądane i bezpieczeństwo terapii

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi po iniekcji Lucentis są: podrażnienie spojówek, uczucie ciała obcego w oku, łzawienie, ból oka, a także podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe. W rzadszych przypadkach może dojść do zapalenia wnętrza gałki ocznej (endoftalmitis), które wymaga natychmiastowej interwencji okulistycznej.

Przeciwwskazania do stosowania Lucentis

Przeciwwskazaniami do stosowania Lucentis są: aktywne lub podejrzewane infekcje oka lub jego okolic, nadwrażliwość na ranibizumab lub inne składniki preparatu. Lekarz powinien ocenić ryzyko stosowania u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

W 2024 roku opublikowano dane potwierdzające, że długoterminowe stosowanie Lucentis, zgodne z wytycznymi terapeutycznymi, nie zwiększa ryzyka trwałych uszkodzeń siatkówki, co wcześniej stanowiło przedmiot dyskusji klinicznej. Najnowsze badania wskazują również na możliwość zmniejszenia częstotliwości podań u części pacjentów po ustabilizowaniu objawów.

Alternatywy i nowe terapie anty-VEGF

Ranibizumab, czyli Lucentis, jest jednym z kilku dostępnych na rynku leków anty-VEGF. Inne popularne preparaty to aflibercept (Eylea) oraz brolucizumab (Beovu). Każdy z tych leków różni się strukturą cząsteczki, czasem działania oraz profilem bezpieczeństwa. Wybór odpowiedniego leku zależy od indywidualnej sytuacji klinicznej pacjenta, wcześniejszej odpowiedzi na leczenie oraz dostępności preparatów w danym ośrodku medycznym.

W ostatnich latach obserwuje się rosnące zainteresowanie terapiami długodziałającymi oraz implantami uwalniającymi substancję czynną w sposób kontrolowany. Przykładem jest Port Delivery System z ranibizumabem – zatwierdzony jako alternatywa dla częstych iniekcji doszklistkowych.

Coraz większą uwagę przywiązuje się również do terapii kombinowanych, gdzie Lucentis stosowany jest w połączeniu z laseroterapią lub innymi lekami okulistycznymi, zwłaszcza w trudniejszych przypadkach cukrzycowego obrzęku plamki.