Iniekcja doszklistkowa preparatu Ozurdex

Deksametazon, który jest substancją aktywną zawartą w preparacie Ozurdex, używany jest w medycynie od wielu lat. Z danych Europejskiej Agencji Leków wynika, że w postaci implantu doszklistkowego jest dostępny na rynku europejskim dopiero od 27 lipca 2010 r. Zaletą takiej formy podania leku jest jego stałe uwalnianie przez okres kilku miesięcy oraz to, że działa bezpośrednio w miejscu implantacji. To z kolei pozwala na wyeliminowanie ogólnoustrojowych skutków ubocznych charakterystycznych dla glikokortykosteroidów.

Podczas zabiegu do ciała szklistego wszczepia się jeden implant. Jeśli zostanie zaobserwowana poprawa, a następnie pogorszenie widzenia, lekarz może się zdecydować na podanie kolejnego implantu. Jeśli po podaniu preparatu wzrok ulegnie poprawie i nie pogorszy się z upływem czasu, nie ma konieczności powtarzania procedury.

Wskazania i zastosowanie preparatu Ozurdex

Głównym wskazaniem do stosowania doszklistkowego implantu z deksametazonem są zaburzenia w centralnej części pola widzenia, spowodowane obrzękiem plamki żółtej. Dzieje się tak zazwyczaj, gdy zablokowaniu ulegają żyły odpowiedzialne za odprowadzanie krwi z tylnej części gałki ocznej. Drugą co do częstości przyczyną obrzęku plamki są cukrzycowe zmiany w naczyniach krwionośnych, jednak w tym przypadku Ozurdex jest stosowany tylko u części pacjentów, po dokładnej analizie potencjalnych zysków i ryzyka wynikającego z jego użycia. Preparat Ozurdex jest również wykorzystywany w leczeniu nieinfekcyjnego zapalenia błony naczyniowej tylnej części gałki ocznej.

Nowe obszary zastosowania

W ostatnich latach prowadzone są badania nad skutecznością preparatu Ozurdex w leczeniu obrzęku plamki o różnej etiologii, w tym spowodowanego przez zakrzep żyły środkowej siatkówki (CRVO) i zakrzep gałęzi żyły siatkówki (BRVO). Wyniki sugerują, że u pacjentów z CRVO odpowiedź na leczenie może być bardziej wyraźna niż u pacjentów z BRVO, jednak decyzję o terapii należy podejmować indywidualnie.

Skuteczność leczenia deksametazonem

Podczas badań klinicznych skuteczność terapii była mierzona poprawą skorygowanej ostrości wzroku (BVCA – best corrected visual acuity), czyli wzrostem ilości liter, jaką pacjent był w stanie przeczytać w trakcie standardowego badania oka, w stosunku do stanu przed implantacją. Producent podaje, że spośród 226 osób, którym zaimplantowano preparat Ozurdex, w 60. dniu badania u 67 (30%) pacjentów zaobserwowano wzrost BVCA o możliwość przeczytania przynajmniej 15 liter więcej, niż przed podaniem leku. Dla porównania taka poprawa wystąpiła tylko u 12% osób, u których zastosowano placebo.

Badania kliniczne i efekty

Badania kliniczne przeprowadzone przez producenta potwierdziły również skuteczność działania preparatu Ozurdex w leczeniu zapalenia błony naczyniowej tylnej części oka. Za wyleczenie uznawano zmętnienie ciała szklistego – które jest uznawane za wykładnik braku zapalenia – na poziomie "0". W 8 tygodni od implantacji preparatu u 47% leczonych zmętnienie ciała szklistego wynosiło "0". Dla porównania wśród chorych, którzy otrzymali placebo, zmętnienie ciała szklistego na poziomie "0" uzyskało 12% pacjentów.

Najnowsze doniesienia z 2024 roku podkreślają także rolę terapii skojarzonej. U części pacjentów, u których nie uzyskano pełnej odpowiedzi na leczenie samym deksametazonem, rozważa się terapię wspomagającą z wykorzystaniem leków anty-VEGF. Takie podejście może poprawić efektywność leczenia, zwłaszcza u pacjentów z obrzękiem plamki o podłożu cukrzycowym.

Przeciwwskazania i działania niepożądane

Przeciwwskazaniem do implantacji preparatu jest zakażenie gałki ocznej lub jej okolicy, jaskra, uszkodzenie tylnej torebki soczewki oraz uczulenie na składniki preparatu.

W kontekście bezpieczeństwa należy również wziąć pod uwagę ryzyko długoterminowe. Po powtarzanych iniekcjach może dojść do trwałego podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego, które może wymagać leczenia farmakologicznego lub chirurgicznego. Ryzyko to jest wyższe u pacjentów z wcześniejszym rozpoznaniem jaskry lub podejrzeniem jaskry.

U niektórych pacjentów obserwuje się także rozwój zaćmy posteroidowej, szczególnie po wielokrotnych iniekcjach. Dlatego przed każdą kolejną implantacją zaleca się ocenę przejrzystości soczewki oraz konsultację okulistyczną.

Jak każdy lek lub procedura medyczna, implantacja preparatu Ozurdex niesie z sobą ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Po umieszczeniu implantu w ciele szklistym, jak podaje producent, u 7–22% pacjentów występuje zaczerwienienie gałki ocznej, które wynika z samego zabiegu, a nie z działania leku. Jednymi z częstszych efektów ubocznych są wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, występujący u 25% pacjentów oraz ból gałki ocznej występujący u 8% osób poddanych zabiegowi implantacji. Do rzadszych działań niepożądanych należą zaćma, oddzielenie ciała szklistego oraz ból głowy.

Opieka i monitorowanie po zabiegu

Po implantacji pacjent powinien pozostawać pod regularną kontrolą okulistyczną. Obejmuje to pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, ocenę dna oka oraz ewentualne badania OCT (optycznej koherentnej tomografii) w celu oceny obrzęku plamki. Regularna kontrola umożliwia szybką interwencję w przypadku działań niepożądanych lub braku skuteczności terapii.

Warto także edukować pacjentów w zakresie rozpoznawania objawów ostrzegawczych, takich jak nagłe pogorszenie widzenia, ból oka czy silne zaczerwienienie. Szybka reakcja na niepokojące objawy może znacząco poprawić rokowanie i ograniczyć powikłania.