Jakie schorzenia leczy ortopeda?

Greckie słowo orthos tłumaczone jest jako "prosty". Zachowywać prawidłową postawę ciała pomagają pacjentom ortopedzi – lekarze, którzy po ukończeniu studiów decydują się specjalizować w leczeniu schorzeń układu ruchu oraz pozostałych jego elementów.

W Polsce rozwój ortopedii jako specjalności rozpoczął się w 1923 roku, kiedy to w Poznaniu powstała pierwsza klinika tej specjalności. Od tamtej pory w kraju powstało wiele innych placówek, często specjalizujących się w leczeniu chorób ortopedycznych czy też przyjmujących pacjentów z określonej grupy wiekowej. Coraz bardziej popularne są także konsultacje ortopedyczne online, które umożliwiają szybkie uzyskanie porady specjalisty bez konieczności wizyty stacjonarnej.

Schorzenia ortopedyczne u dzieci

Pierwszym etapem życia człowieka jest okres noworodkowy i niemowlęcy. Zdarza się, że pomocy ortopedycznej wymagają noworodki. W tej grupie wiekowej występują takie schorzenia, jak wrodzone wady stawu biodrowego (np. dysplazja z towarzyszącym objawem wyważania oraz przeskakiwania) czy defekty w obrębie stopy, jak tzw. stopa końsko-szpotawa. Osobny problem stanowią defekty narządu ruchu u dzieci, które powiązane są z obecnym u dziecka porażeniem mózgowym.

Przykłady najczęstszych schorzeń u dzieci:

• wrodzone wady stawu biodrowego,
• wady stóp (np. stopa końsko-szpotawa),
• zaburzenia wynikające z porażenia mózgowego,
• stany zapalne kości i stawów,
• nowotwory tkanki kostnej i chrzęstnej.

Poza chorobami wrodzonymi, dzieci czasami nabywają w trakcie życia stany zapalne kości i stawów. Nieleczone mogą przejść w postać przewlekłą. Kolejną grupę stanowią nowotwory rozwijające się z tkanki kostnej czy chrzęstnej, które – choć rzadkie – występują także w populacji dziecięcej. W diagnostyce coraz częściej wykorzystuje się nowoczesne metody obrazowania, takie jak  rezonans magnetyczny, poprawiające wczesne wykrywanie zmian.

Skrzywienia kręgosłupa i wady postawy

W dowolnie wybranej grupie wiekowej spotkać się można z zaburzeniami postawy ciała, takimi jak skolioza czy nadmierne skrzywienia kręgosłupa pod postacią pogłębionych lordoz czy kifoz. Współczesne wytyczne wskazują, że odpowiednio wcześnie wdrożona fizjoterapia i monitorowanie postępów pozwalają w wielu przypadkach uniknąć leczenia operacyjnego.

Ortopedzi coraz częściej współpracują z fizjoterapeutami i specjalistami rehabilitacji, aby kompleksowo leczyć wady postawy u dzieci i młodzieży. Wprowadzono także nowoczesne gorsety ortopedyczne, które lepiej dopasowują się do ciała i zwiększają komfort codziennego noszenia.

Choroby układu ruchu u dorosłych

W populacji dorosłej podobna sytuacja jak u dzieci dotyczy złamań, które najczęściej zaopatrywane są właśnie przez specjalistów ortopedii. Duże znaczenie ma również leczenie urazów sportowych, takich jak uszkodzenia łąkotek, więzadeł czy ścięgien – dolegliwości typowych dla aktywnych fizycznie pacjentów. W tych przypadkach coraz powszechniej wykorzystuje się techniki małoinwazyjne, np. artroskopię.

Najczęstsze problemy ortopedyczne u dorosłych:

• złamania i urazy kończyn,
• urazy sportowe (łąkotki, więzadła, ścięgna),
• zmiany zwyrodnieniowe stawów,
• bóle przeciążeniowe,
• reumatoidalne zapalenie stawów.

Ze względu na rosnącą liczbę osób w wieku podeszłym wzrasta rozpowszechnienie chorób typowych dla tego okresu życia, takich jak zmiany zwyrodnieniowe stawów, bóle przeciążeniowe oraz reumatoidalne zapalenie stawów.

Pacjenci w wieku starszym są także bardziej predysponowani do osteoporozy zwiększającej ryzyko złamań. Regularna kontrola ortopedyczna umożliwia ocenę ryzyka złamań i wdrożenie działań profilaktycznych.

Leczenie zachowawcze i rehabilitacja

Lekarze ze specjalizacją ortopedyczną zajmują się wdrażaniem leczenia zachowawczego układu ruchu, np. farmakoterapii w przewlekłych zespołach bólowych, poza tym decydują o konieczności skierowania pacjenta na leczenie u fizjoterapeuty.

Ortopeda może także zalecić przebycie specjalnych zabiegów leczniczych, takich jak krioterapia, laseroterapia czy terapia falą uderzeniową, które są szeroko wykorzystywane w terapii przewlekłych bólów stawów i tkanek miękkich.

W ostatnich latach duży rozwój zanotowały również metody biologiczne, takie jak leczenie osoczem bogatopłytkowym (PRP) czy komórkami macierzystymi, które stosuje się wspomagająco przy uszkodzeniach chrząstki, więzadeł oraz ścięgien. Te techniki mają na celu przyspieszenie naturalnej regeneracji tkanek.

Zabiegi operacyjne w ortopedii

Poza leczeniem zachowawczym wielu ortopedów przeprowadza zabiegi operacyjne układu ruchu. Szczególne miejsce zajmują tu procedury takie jak wymiana stawu biodrowego czy kolanowego, które znacząco poprawiają jakość życia u pacjentów z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową.

Wśród ortopedów często wyróżnia się lekarzy zajmujących się głównie chirurgią ręki – podział ten wynika z faktu, że zabiegi operacyjne w tej części ciała wymagają wyjątkowej precyzji oraz bardzo dokładnej znajomości anatomii kończyny górnej. Współczesna chirurgia ręki wykorzystuje techniki mikrochirurgiczne, umożliwiające rekonstrukcję drobnych struktur anatomicznych, takich jak nerwy czy naczynia.

Dzięki rozwojowi technologii coraz większe znaczenie w ortopedii mają zabiegi z użyciem robotów chirurgicznych oraz nawigacji komputerowej, poprawiające dokładność implantacji endoprotez i zmniejszające ryzyko powikłań.