Konsultacja proktologiczna - jaki jest jej przebieg?

Nazwa proktologia wywodzi się od słowa proktos, oznaczającego odbyt, oraz od słowa logia, które tłumaczy się jako mowę lub traktat. Specjaliści proktologii zajmują się jednak większym, niż można by sądzić na podstawie analizy nazwy, zakresem schorzeń - w centrum ich zainteresowania znajdują się bowiem różnorakie choroby dotyczące jelita grubego i samego odbytu.

Konieczność zasięgnięcia konsultacji proktologicznej u wielu pacjentów może budzić mieszane uczucia. Najczęściej jednak boimy się tego, czego nie znamy - jak więc przebiega wizyta u proktologa, jakie badania są podczas niej wykonywane i czy do takiej wizyty pacjent musi się jakoś przygotować?

Przygotowanie do wizyty proktologicznej

Zanim pacjent uda się na wizytę, warto, aby przygotował odpowiednie informacje na temat swojego stanu zdrowia. Dotyczy to przede wszystkim historii chorób przewlekłych, zażywanych leków oraz objawów, które skłoniły go do konsultacji. Dobrze jest również zastanowić się nad pytaniami, które pacjent chciałby zadać lekarzowi, co może pomóc w lepszym zrozumieniu swojego stanu zdrowia.

Przed wizytą u proktologa pacjent nie musi podejmować specjalnych przygotowań, takich jak głodówka czy lewatywa, chyba że lekarz zaleci inaczej. Wystarczające będzie oddanie stolca i oczyszczenie okolic odbytu przed wizytą.

W przypadku badań takich jak rektoskopia, które mogą być częścią konsultacji, wymagane jest jednak szczególne przygotowanie, co zostanie omówione poniżej.

Ponadto, ważne jest, aby pacjenci radzili sobie z obawami przed wizytą u proktologa. Rozmowa z lekarzem pierwszego kontaktu lub bliskimi osobami na temat swoich lęków może pomóc w ich złagodzeniu. Wiedza na temat przebiegu wizyty i jej celu również może zmniejszyć stres związany z konsultacją.

Przebieg wizyty u proktologa

Każde badanie lekarskie, niezależnie od tego, do jakiego specjalisty udaje się pacjent, składa się z dwóch etapów: badania podmiotowego oraz badania przedmiotowego. Badanie podmiotowe (określane również jako wywiad lekarski) przeprowadzane jest na początku, ponieważ lekarz dostosowuje badanie przedmiotowe do tego, jaki jest konkretny powód zgłoszenia się pacjenta do gabinetu. Proktologa interesować będą przede wszystkim dolegliwości związane ze schorzeniami odbytu i jelita grubego.

Wywiad lekarski

Lekarz może zapytać pacjenta o charakter wypróżnień, m.in. o ich częstość, konsystencję stolców czy o tendencje do występowania biegunek i zaparć. Istotne będą także informacje o tym, czy w stolcu pojawiają się nieprawidłowe substancje, takie jak śluz czy krew.

Ważne są również informacje o wszelkich innych objawach schorzeń proktologicznych, takich jak:

• bóle brzucha,
• świąd okolicy odbytu,
• dolegliwości bólowe zlokalizowane w okolicy odbytu (tutaj lekarz może uszczegółowić wywiad o to, kiedy pojawia się ból, np. przed czy po wypróżnieniu, czy jest on stały, czy też przerywany, oraz jakie jest natężenie takiego bólu),
• nietrzymanie gazów czy stolca.

Innymi elementami wywiadu lekarskiego podczas konsultacji proktologicznej są pytania o obecne u pacjenta schorzenia przewlekłe, o zażywane przez niego leki czy też dotyczące występowania problemów proktologicznych w przeszłości.

Objawy alarmowe, które mogą wymagać pilnej konsultacji proktologicznej, to m.in. nagła utrata masy ciała, znaczne osłabienie czy czarne stolce. W przypadku ich wystąpienia, zaleca się jak najszybsze zasięgnięcie porady medycznej.

Badania proktologiczne

Po przeprowadzeniu badania podmiotowego możliwe jest wykonanie badania przedmiotowego. Podczas konsultacji proktologicznej najistotniejszym jego elementem jest badanie per rectum. Uczucia towarzyszące temu badaniu trudno uznać za przyjemne i przez to część pacjentów może chcieć go uniknąć, należy jednak wyraźnie podkreślić, że badanie per rectum jest bardzo ważne - dzięki niemu zdiagnozowany może być nawet nowotwór.

Anoskopia i rektoskopia

Na drodze badania per rectum możliwa jest ocena tylko krótkiego fragmentu odbytu, zobrazowanie dłuższego odcinka odbytu i fragmentu odbytnicy możliwe jest natomiast poprzez przeprowadzenie anoskopii. Do jej wykonania potrzebny jest anoskop, czyli mająca kilka-kilkanaście centymetrów rurka.

Przed wykonaniem dwóch omawianych powyżej badań pacjent nie musi podejmować specjalnych przygotowań - wystarczające będzie oddanie stolca i oczyszczenie okolic odbytu przed wizytą u proktologa. Przygotowań (w postaci np. lewatywy) wymaga z kolei inne badanie, które bywa przeprowadzane w ramach konsultacji proktologicznej - mowa o rektoskopii. Przygotowanie w przypadku tego badania jest konieczne ze względu na to, że rektoskopia służy obrazowaniu głębszych (bo sięgających nawet do fragmentów okrężnicy) partii jelita grubego.

Inne badania diagnostyczne

Podczas wizyty u proktologa przeprowadzane może być również doodbytnicze badanie USG. To nowoczesne badanie pozwala na ocenę struktury jelit i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.

Kluczowym badaniem w diagnostyce chorób jelita grubego jest kolonoskopia. Często jest zalecana po wstępnej konsultacji proktologicznej, zwłaszcza w przypadku podejrzenia poważniejszych schorzeń, takich jak polipy czy nowotwory jelita grubego.

Postępowanie po konsultacji

Ostatecznie celem konsultacji proktologicznej jest albo rozpoznanie schorzenia u pacjenta i wdrożenie jego leczenia, albo też skierowanie chorego na dalszą diagnostykę - gabinet proktologa pacjent może opuścić ze skierowaniem np. na kolonoskopię czy na badania kontrastowe przewodu pokarmowego.

Możliwe zalecenia po wykryciu schorzeń:

• farmakoterapia,
• zabiegi chirurgiczne,
• zmiany w diecie i stylu życia,
• regularne wizyty kontrolne.

Warto również pamiętać o profilaktyce chorób proktologicznych. Dieta bogata w błonnik oraz regularna aktywność fizyczna mogą znacząco wpłynąć na zdrowie układu pokarmowego i zmniejszyć ryzyko wystąpienia wielu schorzeń. Ponadto, świadomość i wczesne wykrycie objawów mogą znacznie poprawić rokowania i skuteczność leczenia.

Należy także zwrócić uwagę na możliwe powikłania związane z niektórymi procedurami, np. ryzyko krwawienia po biopsji. Pacjenci powinni być informowani o potencjalnych zagrożeniach oraz objawach, które powinny być niezwłocznie zgłoszone lekarzowi.